Αμφιλεγόμενη αλλά σίγουρα ηγετική φυσιογνωμία ο Ούγκο Τσάβες σπούδασε στη στρατιωτική ακαδημία και στο πανεπιστήμιο Σιμόν Μπολιβάρ. Τίποτα δεν προδίκαζε ότι θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο τόσο στη Βενεζουέλα όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής.
Πολύ περισσότερο όταν το 1992 επιχείρησε αποτυχημένα ν’ ανατρέψει τον Πρόεδρο Κάρλος Αντρές Πέρεζ. Φυλακίστηκε επί μία διετία κάτι, που μάλλον εκτόξευσε τη δημοτικότητά του.
Το 1998 αποφάσισε να διεκδικήσει το αξίωμα του προέδρου στις εκλογές, όπου εμφανίστηκε ως ο σωτήρας της φτωχής λαϊκής μάζας. Η επικράτησή του ήταν αναμενόμενη. Πρώτη ενέργεια η αναθεώρηση του συντάγματος.
Στη δεύτερη θητεία το 2000 αλλάζει το όνομα της χώρας σε Μπολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας.
Η πτώση των τιμών του πετρελαίου την επομένη χρονιά ταράζει την οικονομία της χώρας που σχεδόν αποκλειστικά βασίζεται στο μαύρο χρυσό. Στο εσωτερικό αρχίζουν κάποιες δονήσεις.
Η εικόνα του στο εξωτερικό έχει δύο όψεις, αναλόγως της οπτικής γωνίας, που τον βλέπει κανείς. Προκλητικός για τους αντιπάλους και μεγάλος φίλος για τους συμμάχους. Συναντήσεις και στενές σχέσεις με Αχμαντινετζάντ και Καντάφι, τον κατατάσσουν στους ανεπιθύμητους για την δύση.
Με τον Φιντέλ Κάστρο η σχέση μοιάζει περισσότερο με αυτήν ενός πάτρωνα και του μαθητή του.
Έχοντας κτυπηθεί ήδη δύο χρόνια από τον καρκίνο, ο Τσάβες κλήθηκε να δώσει άλλη μία προεκλογική μάχη πριν από μήνες. Την κέρδισε, αλλά η κατάσταση της υγεία του χειροτέρεψε. Δεν κατάφερε ποτέ να ορκιστεί. Όρισε διάδοχό του τον Νικολάς Μαδούρο, πήγε στην Κούβα για θεραπεία, επέστρεψε, κι απεβίωσε μετά από μερικές ημέρες.
Μπορεί ο «τσαβισμός» όπως ειρωνικά λένε οι αντίπαλοί του ή η «επανάσταση» όπως την έλεγε ο ίδιος, να συνεχιστεί χωρίς τον Τσάβες;
Απάντηση στο ερώτημα αλλά και μια βαθύτερη ανάλυση αναφορικά με το τι μέλλει γενέσθαι στις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Βενεζουέλα κάνει στον ανταποκριτή του euronews στην Ουάσιγκτον Στέφαν Γκρόμπε η πολιτική αναλύτρια Νταϊάνα Βίλιερς Νεγροπόντε, ανώτερη συνεργάτης στο Ινστιτούτο Brookings της αμερικανικής πρωτεύουσας με ειδίκευση σε θέματα Λατινικής Αμερικής.
«Ο Ούγκο Τσάβες δεν ήταν φίλος των Ηνωμένων Πολιτειών. Του άρεσε να παίζει μαζί μας, του άρεσε να μας συμπεριφέρεται σαν μια αυτοκρατορική δύναμη. Αλλά όταν ο ανταγωνιστής σου πέφτει, αναγνωρίζεις ότι ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος», λέει αρχικά η κα Νεγροπόντε και προσθέτει: «Για εμάς έχει σημασία πλέον η προεκλογική εκστρατεία, την οποία προβλέπει τώρα το Σύνταγμα, να είναι δίκαιη. Η αντιπολίτευση και οι άλλοι υποψήφιοι που θα διεκδικήσουν την προεδρία πρέπει να είναι σε θέση να συμμετάσχουν σε αυτήν την εκστρατεία με την ίδια βάση. Αυτό σημαίνει ότι κάθε κόμμα θα έχει τον κατάλληλο χρόνο στα μέσα ενημέρωσης και ότι το κυβερνών κόμμα δεν θα μονοπωλήσει τον τηλεοπτικό χρόνο, αφήνοντας ελάχιστον στην αντιπολίτευση. Επομένως, μια δίκαιη εκστρατεία είναι αυτό που θα ζητήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες».
Η Νεγρεπόντε έχει πραγματοποιήσει έρευνες και έχει συγγράψει βιβλία σχετικά με τη Νέα Αριστερά, τον Λαϊκισμό και τη σχέση μεταξύ των εγκληματικών συμμοριών και κρατικών θεσμών. Ωστόσο εκτιμά ότι το μεγαλύτερο ζήτημα που αντιμετωπίζει αυτήν την στιγμή η Βενεζουέλα και οι πολίτες της είναι αυτό της ίδιας της επιβίωσης και εξασφάλισης των απαραίτητων προς το ζην προϊόντων: «Η χώρα σήμερα διέρχεται μια πολύ βαθιά οικονομική κρίση. Στα ράφια των καταστημάτων υπάρχουν ελλείψεις σε όλα: έλλειψη στο ρύζι,έλλειψη στο γάλα, έλλειψη στον καφέ. Υπάρχει επίσης σημαντική έλλειψη σε φάρμακα. Τα ανταλλακτικά για τα μηχανήματα, τα ηλεκτρονικά είδη, τα έπιπλα, για όλα αυτά υπάρχουν περιορισμένες προμήθειες. Επομένως, οι κάτοικοι της Βενεζουέλας γνωρίζουν ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουν και που ο διάδοχός του Τσάβες θα πρέπει να επιλύσει. Και αυτό πρόκειται να είναι πολύ δύσκολο, επειδή τα τελευταία χρόνια ο Τσάβες χρησιμοποιούσε τα οφέλη από την εταιρεία πετρελαίου, την εθνική εταιρεία πετρελαίου, ως ένα βολικό πορτοφόλι για να διανέμει χάρες στους υποστηρικτές του. Όλα αυτά όμως έχουν πλέον εξαντληθεί και οι άνθρωποι της Βενεζουέλας πρέπει εφεξής να πληρώσουν, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα».
Το προϊόν πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ανάπτυξη της χώρας τα προηγούμενα χρόνια και πάνω στο οποίο βασίστηκε ουσιαστικά και η πολιτική του Τσάβες είναι το πετρέλαιο, καθώς άλλωστε η Βενεζουέλα είναι από τα βασικά μέλη του ΟΠΕΚ. Ωστόσο η Νεγροπόντε εκτιμά ότι ακριβώς το πετρέλαιο μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για εξομάλυνση των σχέσεων με την Αμερική: «Ενας λαϊκιστής ηγέτης χρειάζεται ένα θέμα που να ενώνει, γύρω από το οποίου μπορούν να συγκεντρωθούν οι οπαδοί του. Ο αντιιμπεριαλισμός, ο αντιαμερικανισμός, ήταν κάτι βολικό για αυτούς. Ωστόσο δεν είναι σίγουρο ότι ο διάδοχός του θα συνεχίσει αυτήν την πολιτική, επειδή το πετρέλαιο της Βενεζουέλας πωλείται στα αμερικανικά διϋλιστήρια. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, η Βενεζουέλα χρειάζεται φαγητό το οποίο αγοράζει από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επομένως, οι ισχυρές σχέσεις με αμερικανούς επενδυτές και αμερικανικές εταιρίες είναι απαραίτητες για να βγει η Βενεζουέλα από την οικονομική κρίση. Μπορούμε να ασχολούμαστε με την ρητορική, αλλά κάποια στιγμή οφείλεις να γίνεις ρεαλιστής. Και θα έλεγα ότι μετά τον Τσαβες, μια δόση ρεαλισμού θα έκανε καλό στην Βενεζουέλα».