ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτις αρχές της δεκαετίας του 90 η Ρωσία έμοιαζε με το «Βόρειο Ελντοράντο» ή την «Άγρια Ανατολή» για τους ξένους επιχειρηματίες και επενδυτές. Όμως ένας κομμωτής, ο Ζαν-Νοέλ Λεμόντ, μετακόμισε από το Παρίσι στη Μόσχα το 1993. Εκεί άνοιξε το πρώτο κομμωτήριο του δικτύου Ζαν Ντεσάνζ στη Ρωσία. Είκοσι χρόνια μετά «ο κουρέας απ‘το Παρίσι» είναι ακόμα εκεί.
«Όλα είναι πολύ μπλεγμένα, όλα είναι δύσκολα, αλλά μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Όλα κινούνται πιο γρήγορα», λέει σήμερα ο ίδιος. Κουρασμένος από τη ζωή στη Ρωσία, ο Λεμόντ επέστρεψε στη Γαλλία, όμως ξαναπήγε στη Μόσχα για να ανοίξει το δικό του κομμωτήριο: «Το να είσαι ένας ξένος, ένας ξένος επιχειρηματίας, είναι κάτι σαν τις ‘επικίνδυνες αποστολές’. Αν δεν έχεις έναν ντόπιο συνεταίρο… Όλοι λένε ‘α, στη Ρωσία, με τη μαφία…’ Αλλά δεν υπάρχει μαφία, υπάρχει μόνο καλή οργάνωση. Η οργάνωση είναι διαφορετική, είναι ξεκάθαρη ή λιγότερο ξεκάθαρη, αλλά όλα εδώ δουλεύουν με τη λογική της “διπλής αγοράς“».
Τις τελευταίες δεκαετίες οι κίνδυνοι και οι δυσκολίες φαίνεται να ισοφαρίζονται για τους ξένους επενδυτές από τη δυναμική της πετρελαϊκής και όχι μόνο αγοράς. Τα ρωσικά αποθέματα, που δημιουργήθηκαν από τα ενεργειακά έσοδα, βοήθησαν τη Ρωσία να τα βγάλει πέρα με την κρίση του 2008. Όμως η κρίση επανέρχεται. Μέχρι στιγμής, 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια έχουν αποσυρθεί από τη Ρωσία, δηλαδή 8% των κεφαλαίων που έχουν τοποθετηθεί εκεί. Αυτό το μήνα διατυπώθηκαν πάλι φόβοι για ύφεση στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Πώς θα μπορούσε η Ρωσία να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών; Το θέμα κατέλαβε μεγάλο κομμάτι των συζητήσεων του Φόρουμ Ρωσία 2013, του ετήσιου φόρουμ επενδυτών που διοργάνωσε η μεγαλύτερη ρωσική τράπεζα Σμπέρμπανκ.
«Όταν έχεις πολύ υψηλές τιμές στο πετρέλαιο, αυτό καλύπτει τις δομικές αδυναμίες της ρωσικής οικονομίας. Όλα μοιάζουν να πηγαίνουν καλά. Όταν οι τιμές του πετρελαίου πέφτουν, τότε καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο στη διαφοροποίηση της ρωσικής οικονομίας», λένε ειδικοί αναλυτές.
Η Ρωσία δεν είναι όμως η μοναδική επιβραδυνόμενη οικονομία. Όπως τονίζει ωστόσο η Μαρία Γκόρντον, αναπληρώτρια πρόεδρος της PIMCO, είναι ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις: «Όταν μιλάμε για επιβράδυνση της ανάπτυξης, έχουμε ένα κυκλικό φαινόμενο. Μπορεί να αποτελέσει αφορμή για αλλαγές στη ρωσική οικονομία. Ίσως είναι επίπονη βραχυπρόθεσμα η μείωση στην ανάπτυξη, μεσοπρόθεσμα όμως θα μπορούσε αυτό να αποβεί θετικό. Να σπρώξει την κυβέρνηση να πάρει ένα πικρό φάρμακο και να επιταχύνει την επίλυση δομικών προβλημάτων».
Οι συμμετέχοντες στο φόρουμ αναγνώρισαν την ισχνή προστασία του δικαιώματος στην περιουσία ως ένα από τα σημαντικότερα δομικά προβλήματα της ρωσικής οικονομίας.
Ο εκ των επικεφαλής της Σμπέρμπανκ Ρούμπεν Βαρντανιάν δηλώνει: «Οι ρωσικές επιχειρήσεις είναι υποτιμημένες σε σχέση με τις βραζιλιάνικες ή τις ινδονησιακές για παράδειγμα. Αυτό σημαίνει ότι επιτέλους οι επενδυτές εκτιμούν την επιχείρησή μας κάτω από την πραγματική της τιμή, και γι’ αυτό το λόγο, εξαιτίας της ανομίας. Δεν μπορούμε να το αγνοούμε αυτό. Συμφωνείς ή όχι, είναι αδύνατο να το αγνοήσεις, γιατί είναι η άποψη των επενδυτών. Πρέπει να κατανοήσουμε, λοιπόν, γιατί έχουν αυτήν την άποψη και ότι πρέπει να τους εξηγήσουμε πως είναι λανθασμένη και πώς θα αλλάξουμε τη νομοθεσία, αν δε λειτουργεί».
Η Ρωσία δεν μπορεί να αγνοήσει την ανησυχία των επενδυτών για την επιβραδυνόμενη οικονομία της, τα ανοίγματά της και την έλλειψη μεταρρυθμίσεων.
Αν και παραμένει ελκυστική προς ξένους επενδυτές και επιχειρήσεις, η εποχή της υψηλής, ίσως και τεράστιας, τιμής του πετρελαίου έχει παρέλθει για τη Ρωσία. Τι έρχεται μετά;