ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ενδιάμεση συμφωνία της Γενεύης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, έβαλε τέλος σε μια δεκαετή περίοδο διαμάχης ανάμεσα στη διεθνή κοινότητα και την Τεχεράνη.
Στις 24 Νοεμβρίου του 2013, οι δυο πλευρές κατάληξαν σε έναν προσωρινό συμβιβασμό. Το Ιράν δέχτηκε να περιορίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, με αντάλλαγμα την μερική άρση των διεθνών κυρώσεων.
Με αφετηρία την 20η Ιανουαρίου, η Τεχεράνη συμφώνησε να σταματήσει την παραγωγή ουρανίου, εμπλουτισμένου κατά 20% και να καταστρέψει μέρος των υφιστάμενων αποθεμάτων.
Παράλληλα, απενεργοποίησε τις μονάδες εμπλουτισμού σε Νατάνζ και Φορντό και πάγωσε την παραγωγή πλουτωνίου στο Αράκ.
Σε αντάλλαγμα, η ομάδα των 5+1 κρατών προχωρούν σε μερική άρση των οικονομικών κυρώσεων, προσφέροντας στην Τεχεράνη οφέλη, που αγγίζουν τα πέντε δισεκατομμύρια ευρώ.
Στη συμφωνία περιλαμβάνεται η άρση των περιορισμών στις εξαγωγές πετρελαίου.
Στο εξής, το Ιράν επιστρέφει τόσο στις διεθνείς αγορές πετρελαίου, όσο και στις αγορές χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων.
Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος των κυρώσεων παραμένει σε ισχύ.
Υπολογίζεται ότι περίπου 22 δισεκατομμύρια ευρώ από εξαγωγές πετρελαίου και το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων του Ιράν στο εξωτερικό εξακολουθούν να παρακρατούνται.
Για να επιτευχθεί μια συνολική άρση των κυρώσεων, η Τεχεράνη πιέζεται να αποδεχθεί αυστηρότερους περιορισμούς στις πυρηνικές της δραστηριότητες.
Η Δύση επιμένει σε δραστική μείωση του αριθμού των συσκευών φυγοκέντρησης από τις 19.000 που είναι σήμερα κοντά στις 3.000. Παράλληλα επιδιώκει το οριστικό κλείσιμο πυρηνικών εργοστασίων στο Φορντό και αλλού.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ακόμα και η μερική άρση των διεθνών κυρώσεων αναμένεται να ανακουφίσει σημαντικά την ιρανική κοινωνία. Τα τελευταία χρόνια, το εμπάργκο έχει επιδεινώσει δραματικά την οικονομία της χώρας. Ο ιδιωτικός τομέας ασφυκτιά και υπολειτουργεί.
Ο πληθωρισμός καλπάζει με ρυθμούς που αγγίζουν το 40%, ενώ το 20% του ενεργού πληθυσμού της χώρας αδυνατεί να βρει δουλειά.
Από την πρώτη ημέρα της εφαρμογής της ενδιάμεσης συμφωνίας μεταξύ της ομάδας των 5+1 και του Ιράν, η Τεχεράνη έλαβε μια σειρά μέτρων, όπως ο τερματισμός της παραγωγής ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 20%. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ του Ιράν και της διεθνούς κοινότητας. Για τη διαδικασία αυτή θα συνομιλήσουμε με τον Ρεζά Ταγκιζαντέχ, πολιτικό αναλυτή.
euronews: Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναστέλλει κάποιες κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Τεχεράνη. Ποια είναι η γνώμη σας;
Απάντηση: Υπάρχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, σε ότι αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Με την αναστολή εμπλουτισμού ουρανίου στις εγκαταστάσεις του Φορντό και του Νατάνζ, αλλά και με την εφαρμογή των υπολοίπων δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Τεχεράνη, συμπεριλαμβανομένης και της παύσης εργασιών στο αντιδραστήρα βαρέος ύδατος του Αράκ, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ανταποκριθεί και εκείνη στους όρους της συμφωνίας. Συνεπώς, η χαλάρωση των κυρώσεων από τις Βρυξέλλες ήταν αναμενόμενη. Ένα μικρό βήμα για την Ευρώπη, ένα μεγάλο βήμα όμως για το Ιράν, που αναγκάζεται να υποχωρήσει λίγο πριν καταστεί πυρηνική στρατιωτική δύναμη, μια σημαντική εξέλιξη για την περιοχή.
euronews: Θεωρείτε ότι αυτή η καλή αρχή στην εφαρμογή της συμφωνίας αφήνει υποσχέσεις για το μέλλον;
Απάντηση: Αναμφίβολα φαίνεται ότι και οι δύο πλευρές κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρόκειται για το πρώτο βήμα, το οποίο όμως μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα για την περιφερειακή σταθερότητα και τον πυρηνικό αφοπλισμό σε όλο τον κόσμο.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗeuronews: Αναφέρατε την περιφερειακή ειρήνη. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να επέλθει η οριστική συμφωνία;
Απάντηση: Η κυβέρνηση στο Ιράν δεν ασκεί την πλήρη εξουσία. Οι σκληροπυρηνικοί του καθεστώτος και ιδιαίτερα οι Φρουροί της Επανάστασης και μια μερίδα βουλευτών είναι αντίθετοι με τη συμφωνία. Πιστεύουν ότι η συμφωνία δεν θα εφαρμοστεί.
Στην ευρύτερη περιοχή τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και το Ισραήλ δεν επιθυμούν την πρόοδο των συνομιλιών. Για τον λόγο αυτόν θα κάνουν ότι μπορούν για να εμποδίσουν τη συμφωνία ασκώντας πιέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο Κογκρέσο τα μέλη που διαφωνούν με την θέση του προέδρου είναι περισσότερα από αυτά που συμφωνούν μαζί του. Συνεπώς αυτοί οι δύο παράγοντες τόσο σε εσωτερικό όσο και σε διεθνές επίπεδο θα έχουν επίδραση στις συνομιλίες. Νομίζω ότι ο Μπαράκ Ομπάμα αλλά και ο Χασάν Ροχανί έχουν την λαϊκή νομιμοποίηση να προχωρήσουν σε ένα δεύτερο και τελικό στάδιο τις διαπραγματεύσεις, αλλάζοντας έτσι το σκηνικό και εξασφαλίζοντας τη σταθερότητα στην περιοχή.