ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑνταπόκριση: Γιάννης Γιαγκίνης
Καθώς συμπληρώθηκε ήδη και η δεύτερη αγωνιστική των ομίλων και μπαίνουμε στην τελική ευθεία για να αρχίσει από απόψε το ξεκαθάρισμα αναφορικά με το ποιες ομάδες θα προκριθούν στους «16» του Μουντιάλ, αξίζει μια ιδιαίτερη μνεία στον τρόπο με τον οποίο η βραζιλιάνικη τηλεόραση καλύπτει την διοργάνωση. Θαρρείς και δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να συμβαίνει σε αυτήν την χώρα, έχουμε εντοπίσει κανάλια που παίζουν από το πρωί μέχρι το… άλλο πρωί μπάλα, μπάλα και… μπάλα. Εκεί θα δείτε τα ματς, αναλύσεις, πολλά ρεπορτάζ από όλους τους φιναλίστ αλλά σπανίως εικόνες από τα διάφορα επεισόδια στους δρόμους των βραζιλιάνικων μεγαλουπόλεων ή τις τελευταίες αποκαλύψεις περί στημένων αγώνων, που συγκλονίζουν τις τελευταίες ώρες την διοργάνωση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τους αγώνες δεν τους καλύπτει μόνο ένας σταθμός αλλά… τουλάχιστον τρεις (μπορεί και περισσότεροι). Αυτό διαπιστώσαμε με ένα απλό ζάπινγκ, κατά την διάρκεια των live μεταδόσεων. Προφανώς τα δικαιώματα δεν δόθηκαν αποκλειστικά σε κανέναν και έτσι οι Βραζιλιάνοι τηλεθεατές και έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν το δίκτυο από το οποίο θα δουν τις αναμετρήσεις, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις πρόκειται για δίκτυα του ίδιου ομίλου. Βέβαια, η εικόνα είναι η ίδια, αυτή που βλέπετε και στην Ελλάδα, με την εξαιρετική μέχρι στιγμής κάλυψη που περιέχει πολλά κοντινά πλάνα και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ανθρώπινο συναίσθημα. Ωστόσο διαφέρουν οι σχολιαστές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν μιλάμε για σχολιαστές, δεν μιλάμε απλά για… δημοσιογράφους. Ιδιαίτερο ρόλο παίζουν και οι παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές. Και μιλάμε για πρώτα ονόματα. Για παράδειγμα, τον πρώτο αγώνα της Ελλάδος στο Μουντιάλ με αντίπαλο την Κολομβία τον μετέδιδε για ένα κανάλι ο Ρομπέρτο Κάρλος. Λίγο αργότερα, σχολίαζε από στούντιο ο Ρονάλντο. Σε άλλο δίκτυο, υπάρχει μόνιμο πάνελ σχολιασμού των αγώνων από πέντε πρώην αρχηγούς που έχουν σηκώσει την κούπα. Όπως διαφημίζει, καθημερινά τα όσα έχουν συμβεί συζητούν μεταξύ άλλων οι Φάμπιο Καναβάρο, Λόταρ Ματέους, Ζαϊρζίνιο.
Κοινό γνώρισμα όλων των σχολιαστών είναι ο τρόπος που περιγράφουν την επίτευξη ενός τέρματος. Το έχετε ακούσει όλοι. Ένα παρατεταμένο «γκοοοοοοοοοοοοοοοοολ» ακούγεται, όποιος και αν έχει σκοράρει. Ιδιαίτερη τέχνη αποτελεί ωστόσο και η κάλυψη του Εθνικού Ύμνου της κάθε ομάδας. Είναι η στιγμή που οι λαλίστατοι βραζιλιάνοι σπορκάστερς σιγούν και αφήνουν να μιλήσει η εικόνα και ο ήχος. Παράλληλα, την ώρα της ανάκρουσης, στο κάτω μέρος της οθόνης εμφανίζεται στα πορτογαλικά η μετάφραση του κάθε ύμνου, ώστε να ξέρουν οι τηλεθεατές τι ακριβώς ακούν.
Γύρω από το Παγκόσμιο Κύπελλο έχει στηθεί μία ολόκληρη μιντιακή επιχείρηση. Έτσι οι όποιες παραγωγές της βραζιλιάνικης τηλεόρασης δεν περιορίζονται μόνο στα όσα γίνονται κατά την διάρκεια των αγώνων και τα σχόλια πριν και μετά από αυτούς. Δικό τους ξεχωριστό ρόλο παίζουν και οι διαφημίσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτές που προβάλλονται κατά την διάρκεια των αγώνων, όλες (μα όλες) έχουν σχέση με το ποδόσφαιρο και το Μουντιάλ.
Μέχρι και τον Ντιέγκο Μαραντόνα επιστράτευσαν οι εφευρετικοί βραζιλιάνοι και… ένας Θεός ξέρει πόσα έλαβε στο… χέρι του, για να δεχθεί να παίξει σε ένα σποτ. Και τι σποτ! Για μια εταιρεία που εξαφανίζει στην στιγμή οτιδήποτε δεν θέλεις από τον χώρο σου. Οι συγκεκριμένοι πρωταγωνιστές του ξεκαρδιστικού αυτού σποτ έχουν τον Μαραντόνα να φωνάζει διαρκώς «Αρτζεντίνα, Αρτζεντίνα» μέσα στο σπίτι τους και αναλαμβάνουν να τον εξαφανίσουν χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες της συγκεκριμένης διαφημιζόμενης εταιρείας.
Βέβαια, αυτός που πρωταγωνιστεί όχι σε ένα αλλά τουλάχιστον σε τρία διαφορετικά διαφημιστικά είναι ο Πελέ. Σε ένα από αυτά κάθεται σαν… σωστός «βασιλιάς» στον θρόνο του και από εκεί διαφημίζει τις προσφορές γνωστής πολυεθνικής εταιρείας, ενώ σε ένα άλλο προβάλει τα προϊόντα γνωστής αλυσίδας γρήγορου φαγητού.
Ωστόσο αυτός που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ εμφανίσεων σε διαφημιστικά σποτ είναι ο Νεϊμάρ. Έχουμε χάσει το μέτρημα από τις διαφορετικές διαφημίσεις στις οποίες πρωταγωνιστεί ο μεγάλος αστέρας της Εθνικής Βραζιλίας. Από παπούτσια, κινητά και αναψυκτικά μέχρι αυτοκίνητα και… εσώρουχα, τον βλέπουμε πρωί, μεσημέρι, βράδυ – και όχι μόνο στην τηλεόραση αλλά και στις αφίσες στους δρόμους. Και με τόσα πολλά και διαφορετικά σενάρια στα οποία έχει πρωταγωνιστήσει, αντιλαμβανόμαστε ότι μια μεγάλη καριέρα ηθοποιού ίσως και να ξανοίγεται μπροστά του, όταν και όποτε εγκαταλείψει το ποδόσφαιρο.
Δεν υπάρχει μαγαζί στην Βραζιλία που να μην παίζει στην οθόνη ποδόσφαιρο. Οπότε είναι λίγο δύσκολο να μπορέσεις να δεις κάτι διαφορετικό από αυτό. Ο μόνος τρόπος που μπορείς να καταφέρεις κάτι τέτοιο είναι στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, που χειρίζεσαι εσύ το τηλεκοντρόλ. Και την πρώτη φορά που το κάνεις, δοκιμάζεις μια έκπληξη… Βλέπεις τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη και την Ρένια Λουιζίδου, τρελένεσαι που εντοπίζεις ελληνική ταινία σε βραζιλιάνικο κανάλι και αμέσως μετά τρως την κρυάδα, ακούγοντάς τους να μιλάνε… πορτογαλικά.
Ναι! Ένα κανάλι πρόβαλλε την «Πολίτικη Κουζίνα» του Τάσου Μπουλμέτη, με τις εξαιρετικές μουσικές της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, ίσως μια από τις κορυφαίες ταινίες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Γιατί μπορεί στην Ελλάδα να εισάγουμε βραζιλιάνικα, αλλά υπάρχουν και (λίγα) πράγματα που εξάγουμε. Τι μας έκανε εντύπωση; Ότι η ταινία όχι απλά ήταν μεταγλωττισμένη, με τους πρωταγωνιστές να μιλάνε στην ντόπια γλώσσα, αλλά ταυτόχρονα υπήρχε και υποτιτλισμός. Και το ένα και το άλλο! Μας φαντάζει πλεονασμός, αλλά μάθαμε ότι είναι ο κανόνας εδώ. Όχι μόνο στις ταινίες, αλλά ακόμα και στο ποδόσφαιρο.
Είναι κάτι που το διαπιστώσαμε λίγο αργότερα, στην έξοδό μας για φαγητό. Φυσικά στο εστιατόριο έπαιζε μπάλα. Αλλά από κάτω υπήρχαν γράμματα κατά την διάρκεια του αγώνα. Ανάμεσα στις λέξεις, διακρίναμε πολλά ονόματα παικτών. Και μάθαμε ότι σε ορισμένα μαγαζιά εφαρμόζουν ένα σύστημα στις τηλεοράσεις, που επιτρέπει σε κλάματα δευτερολέπτου να εμφανίζεται στην οθόνη υποτιτλισμένο οτιδήποτε ακούγεται. Ακόμα και αν αυτό είναι η μετάδοση ποδοσφαιρικού αγώνα. «Είναι ένδειξη σεβασμού προς αυτούς που δεν μπορούν να ακούσουν καλά ή δεν ακούν καθόλου», μας είπαν.
Και κάπου εκεί, αρχίσαμε να αναθεωρούμε ορισμένες απόψεις για το πόσα χρόνια πίσω βρίσκεται η βραζιλιάνικη κοινωνία σε σχέση με την χώρα μας. Γιατί βρίσκεται σε πολλά. Αλλά σε τέτοια θέματα σεβασμού των ατόμων με αναπηρία και γενικά της διαφορετικότητας, μάλλον βρίσκεται έτη φωτός μπροστά…