Μετά από δεκάδες εξονυχιστικούς ελέγχους ασφαλείας η ομάδα του Euronews κατάφερε να μπει σε ένα από τα καλύτερα προστατευμένα κτήρια της Λιθουανίας, στο εθνικό νομισματοκοπείο.
Από την πρώτη Ιανουαρίου του 2015 η Λιθουανία υιοθετεί το ευρώ.Η ευρωπαϊκή σύνοδος του Ιουλίου έλαβε την τελική απόφαση και είπε το πολυπόθητο Ναι. Λίγα λεπτά αργότερα η Λιθουανία εγκαινίασε το τμήμα κοπής των ευρώ στο νομισματοκοπείο.
Για τον Πάβελ, υπάλληλο στο εθνικο νομισματοκοπείο:«Τα Λιθουανικά λίτας ήταν καλά.Ωστόσο το νόμισμα ττης Ενωσης είναι το ευρώ.Το ευρώ θα φέρει πλεονεκτήματα για τη χώρα και τους κατοίκους της.»
Η Λιθουανία ήθελε να ενταχθεί στην ευρωζώνη ήδη από το 2007. Ωστόσο ο πληθωρισμός ήταν…ελαφρώς υψηλότερος,και η ΕΕ αρνήθηκε. Η τωρινή δεύτερη προσπάθεια στέφθηκε από επιτυχία και η Λιθουανία θα ενταχθεί στην ευρωζώνη την πρώτη Ιανουαρίου.
Ο Σαούλιους Βαιτιέκουνας, διευθυντής του εθνικού νομισματοκοπείου περιγράφει:
«Αυτές τις ημέρες επικρατεί οργασμός εργασίας.Καθημερινά υπάρχουν τρεις βάρδιες καθώς έχουμε αρχίσει την κοπή των ευρώ. Στόχος μας είναι κάθε 20 ώρες να κοβουμε περισσότερα από δύο εκατομμύρια ευρώ.»
Και ενώ η ποιότητα των πρώτων κερμάτων ελέγχεται λεπτομερώς , η Κεντρική Τράπεζα της Λιθουανίας επισημαίνει ότι η χώρα πληροί όλα τα κριτήρια του Μάαστριχτ για την ένταξη στην ευρωζώνη: χαμηλό πληθωρισμό, χαμηλό έλλειμμα του προϋπολογισμού, χαμηλά επίπεδα χρέους. Η σταθερότητα ωστόσο σημαίνει περισσότερα.Ας μην ξεχνάμε και το γεωπολιτικό στοιχείο.
Για τον Βίτας Βασιλιάουσκας, πρόεδρο της Τράπεζας της Λιθουανίας :«Η υιοθέτηση του ευρώ δεν είναι μόνο ένα οικονομικό σχέδιο. Είναι επίσης ένα πολιτικό σχέδιο. Τώρα πλέον θα είναι και οι τρεις χώρες της Βαλτικής ενσωματωμένες στο σύστημα του ευρώ. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορούν να αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς.»
Η είδηση της μετάβασης από το λίτας στο ευρώ γίνεται πρωτοσέλιδο στη χώρα. Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση οτι πρόκειται να στρογγυλοποιήσει προς τα πάνω τις τιμές μετά την υιοθέτηση του ευρώ. Οι Λιθουανοί είναι διχασμένοι: οι μισοί καλωσορίζουν το ευρώ …οι υπόλοιποι το κατηγορούν για την προηγούμενη,την τωρινή και την μελλοντική οικονομική δυσπραγία .
Η Λιθουανία θα είναι το 19ο κράτος-μέλος της Ενωσης που θα ενταχθεί στην ευρωζώνη στις αρχές του επόμενου έτους .
Τα Λιθουανικά ευρώ θα απεικονίζουν τον Vytis,τον κυνηγό, έναν ιππότη καβάλα σε ένα άλογο που αποτελεί το έμβλημα της χώρας .
Το πλοίο μας μετέφερε στο Curonian Spit, μια χερσόνησο αμμοθινών εκατό χιλιομέτρων στη Βαλτική Θάλασσα, που αποτελεί παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO την οποία μοιράζεται από κοινού με τη Ρωσία.
Στη Λιθουανική πλευρά συναντήσαμε τον καπετάν Ρόμας που πνέει τα μένεα εναντίον του ευρώ.
«Πολλοί , όπως και οι γονείς μου, πολέμησαν για την ανεξαρτησία της Λιθουανίας και για το νόμισμα μας, το λίτας.Ο πατέρας μου είναι 75 ετών. και μέχρι τώρα έζησε αρκετές κατοχές και έχει βιώσει πολλές αλλαγές στο νόμισμα : αυτό δε φέρνει κανένα καλό.
Η περιοχή είναι γνωστή για τα σημαιάκια της .Σε παλαιότερες εποχές τα χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες για την αναγνώριση των καικιών τους.Βρισκόμαστε στη Νίντα, ένα διάσημο τουριστικο χωριό για τους Ρώσους, τους Γερμανούς,τους Πολωνούς και τους Σκανδιναβούς. Η Λιθουανική ταυτότητα είναι πολύ ισχυρή εδώ, ωστόσο ενυπάρχει με μια διάθεση ανοίγματος προς τον κόσμο. Η Ρίτα,ιδιοκτήτρια γκαλερί,στηρίζει την μετάβαση στο ευρώ.
Για τη Ρίτα Ζινκεβιτσιένε, ιδιοκτήτρια γκαλερί στη Νίντα:
«Τα λίτας και το ευρώ συνυπάρχουν στο μυαλό μας εδώ και χρόνια. Όσοι έχουν επιχειρήσεις έχουν συνηθίσει να υπολογίζουν και στα δύο νομισματα. Για τους τουρίστες, θα υπάρξουν πλεονεκτήματα με την υιοθέτηση του ευρώ: Θα είναι ευκολότερο γι ‘αυτούς ».
Στην μικρή πόλη Πλαντζ βρίσκουμε μία από τις μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής σουρίμι.
Πρόκειται για ένα πραγματικό success story στη Λιθουανία που ξεκίνησε λίγο μετά την ανεξαρτησία. Το 94% της παραγωγής σουρίμι εξάγεται.
Οι ανειδίκευτοι εργάτες κερδίζουν περίπου 300 ευρώ,(που είναι ο κατώτατος μισθος στη Λιθουανία) όσοι έχουν ειδίκευση αμείβονται με 700 ευρώ.
«Είμαι ευρωσκεπτικίστρια κι αυτό γιατί όλοι λένε ότι οι τιμές θα εκτοξευτούν και καθώς εδώ εμείς δεν έχουμε υψηλούς μισθούς θα τα βγάζουμε πολύ δυσκολα πέρα.Γι’ αυτό είμαι κατά της υιοθέτησης του ευρώ από τη χώρα μου τη Λιθουανία.»αναφέρει μια εργάτρια.
Οι στατιστικές, ωστόσο, λένε άλλα. Η αναμενόμενη αύξηση των τιμών σε σχέση με το ευρώ θα είναι πολύ χαμηλή: περίπου 0,2%. Η πρόβλεψη για τον πληθωρισμό για το επόμενο έτος είναι μόλις στο 1,5%.
Ο Λιούντας Σκιέρους,συνιδιοκτήτης της εταιρείας που εξάγει σουρίμι τονίζει τα θετικά στοιχεία της επικείμενης μετάβασης από το λίτας στο ευρώ: θα μειωθεί το κόστος των συναλλαγών,λέει.
«Αφού συνεργαζόμαστε με εταίρους στην ευρωζώνη, είναι προφανές ότι κάνουμε υπολογισμούς με το ευρώ: η τιμή των πρώτων υλών, οι εξαγωγές προϊόντων, η αγορά νέου εξοπλισμού και μηχανημάτων … είναι όλα σε ευρώ … Έτσι,η ένταξή μας στο ευρώ θα μας κάνει τη ζωή πιο εύκολη»
Επιστροφή στο Βίλνιους
Η Ιλμέρα είναι μια από τους τρεις ελεγκτές τιμών στην πρωτεύουσα.Ελέγχει τις τιμές εδώ και 16 χρόνια.Μέχρι τώρα.καμία ,όπως αναφέρει, γενική αύξηση των τιμών λόγω των προετοιμασιών για την ένταξη στην ζώνη του ευρώ δεν έχει παρατηρηθεί.
Για την Ιλμέρα η περίοδος της μετάβασης στο ευρώ θα είναι δύσκολη.
«Θα έχει περισσότερη δουλειά, θα πρέπει να καταγράψω τις τιμές σε λίτας και σε ευρώ. Επιπλέον, πρέπει να ελέγξω αν οι τιμές των εισιτηρίων υπολογίζονται σωστά και στα δύο νομίσματα ».
Μια χορεύτρια του κλασσικού μπαλέτου,η Ιλβα, διατηρεί τις επιφυλάξεις της.
Για την Ιλβα, οπως και τη μεσαία αστική τάξη στην Λιθουανία, μια ενδεχόμενη αύξηση των τιμών τους ανησυχεί. Ωστόσο η αντίρρησή της στο ευρώ εστιάζεται στην πιθανή εξασθένηση της εθνικής ταυτότητας.«Λυπάμαι γιατί θα χάσω το λίτας το οποίο αποτελεί το συμβολικό πρόσωπο της Λιθουανικής ταυτότητας:το λίτας αντιπροσωπεύει την ιστορία μας και έχει μια βαρύνουσα σημασία για κάθε Λιθουανό είτε ζει εδώ, είτε στο εξωτερικό.»
Tο σύμβολο της Ιστορίας της Λιθουανίας, η εικόνα του ιππότη καβάλα σε ένα άλογο, ο θρυλικός προστάτης των Λιθουανών θα εξαφανιστεί; Όχι, λέει ο Antanas. Από την έναρξη του αγώνα της ανεξαρτησίας της Λιθουανίας,ο Antanaσ Zuκάουσκας απεικονίζει στα έργα του την επιθυμία της χώρας του για ελευθερία. Αυτός είναι ο σχεδιαστής της εθνικής όψης του ευρώ της Λιθουανίας. Στη σοβιετική εποχή, το σύμβολο του ιππότη κυνηγού Vytis είχε απαγορευτεί. Η λιθουανική επανάσταση τον έφερε πίσω.
«“Αυτό είναι το έμβλημά μας ο Vytis .Ο Λιθουανός ιππότης που καλπάζει προς την Ευρώπη.Το σύμβολό μας ,ο ιππότης, πάει να ενωθεί με το ευρωπαϊκό σύμβολο, τα αστέρια Είμαστε μέρος της Ευρώπης – Η ιδέα μου για την σύνδεση του εθνικού μας συμβόλο με ένα ευρωπαϊκό εκφράζεται κάπως ποιητικά αυτά τα νομίσματα: ο Λιθουανός ιππότης καλπάζει μέσα σε ένα Ευρωπαϊκό ουρανό γεμάτο αστέρια »
Επισκεφτήκαμε το Ντρουζίλιε,ένα μικρό χωριουδάκι μέσα στα πυκνά καταπράσινα δάση της χώρας για να συναντήσουμε τον Σιλβέστρας και την Γκραζίνα ένα ζευγάρι συνταξιούχων.Τρία εκατομμύρια Λιθουανοί ζουν σε αυτή τη μικρή χώρα Το να είσαι τμήμα μιας ευρύτερης πολιτικής,οικονομικής και νομοσματικής ένωσης έχει τα πλεονεκτηάμτα του ,πιστεύει το ζευγάρι .
«Αν είχαμε μπει στο ευρώ λίγα χρόνια νωρίτερα , θα είχαμε αντιμετωπίσει ευκολότερα την κρίση.»
«Η Λιθουανία έχει εμπορικές σχέσεις με όλο τον κοσμο και το να έχει το ευρώ ως νόμισμά της κάνει ευκολότερη τη συναλλαγή.»
«Η Λιθουανία παίρνει φθηνότερα δάνεια, τα επιτόκια είναι χαμηλότερα ,το κράτος θα έχει περισσότερα χρήματα και γι αυτο όλοι οι πολίτες θα επωφεληθούν από την ένταξη μας στο ευρώ.»
Όπως τα κύματα στην ακτή που σβήνουν ό,τι γράφεται έτσι και στο πέρασμα του χρόνου κατά καιρούς υιοθετούνται διαφορετικά νομίσματα … Σύντομα, το λίτας θα περάσει στην Ιστορία . Ωστόσο η πλήρης ένταξη μιας θυελλώδους περιοχής, όπως η Λιθουανία, στην ευρωζώνη , το βέβαιο είναι ότι θα της παράσχει μεγαλύτερη σταθερότητα και ασφάλεια .
WEB BONUS
Γιατί η Λιθουανία αποφάσισε να ενταχθεί στην ευρωζώνη από 1-1-15;Ο διευθυντής της Τράπεζας της Λιθουανίας Βίτας Βασιλιάουσκας εξηγεί τους λόγους στο euronews.
Bonus interview: Vitas Vasiliauskas