Ο «Λεβιάθαν» διχάζει τους Ρώσους

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο «Λεβιάθαν» του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ έχει κερδίσει θετικά σχόλια σε όλο τον κόσμο, εκτός από τη χώρα καταγωγής του, τη Ρωσία. Εκεί η πολεμική που έχει ξεκινήσει, συνεχώς εντείνεται. Ο λόγος είναι ότι η ταινία καταγγέλει το σάπιο και διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα της χώρας, με αφορμή την ιστορία του μηχανικού αυτοκινήτων Κόλια, ο οποίος ζει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη και τα βάζει με τον διεφθαρμένο δήμαρχό της που θέλει να του υφαρπάξει την ιστορία. Με χιούμορ αλλά και με κυνισμό, το φιλμ αποτυπώνει τη σύγχρονη κατάσταση στη Ρωσία του Πούτιν.

Η ταινία δεν έχει βέβαια προβληθεί ακόμη στη Ρωσία, αλλά αυτό δεν μειώνει τις αντιδράσεις που κατηγορούν τον σπουδαίο σκηνοθέτη για έλλειψη πατριωτισμού και αμαύρωση της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό. Δεν λείπουν μάλιστα και οι ακραίες φωνές που ζητούν απαγόρευση της προβολής του στη Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υπουργός πολιτισμού της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Μεντίνσκι επιτέθηκε προσωπικά στον Ζβιάγκιντσεφ και την εικόνα που βγάζει για τη Ρωσία μέσα από συνέντευξή του στην εφημερίδα Ιζβέστια, την ημέρα που ανακοινώθηκε η οσκαρική της υποψηφιότητα. Πρέπει βέβαια να υπογραμμιστεί ότι το ρωσικό κράτος έδωσε επιχορήγηση για την παραγωγή της. Η έξοδός του «Λεβιάθαν» στους ρωσικούς κινηματογράφους έχει προγραμματιστεί για τις 5 Φεβρουαρίου.

Το κινηματογραφικό έπος του Ζβιάγκιντσεφ έχει ήδη κερδίσει το βραβείο σεναρίου στις περσινές Κάννες, κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και είναι πλέον υποψήφιο και για το αντίστοιχο Όσκαρ στις 22 Φεβρουαρίου.

Το Euronews μίλησε με τον παραγωγό του «Λεβιάθαν», Αλεξάντερ Ροντνιάνσκι, που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής και της Γερμανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, για όλο αυτόν το θόρυβο γύρω από την ταινία:

Euronews: «Σήμερα συνεργάζεστε με τον Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ. Ο «Λεβιάθαν» είναι η δεύτερη ταινία που έχετε κάνει μαζί. Έχει κερδίσει υποψηφιότητα στα Όσκαρ, στην κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Το φιλμ έχει υμνηθεί από όλο τον κόσμο, αλλά η ρωσική κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Μερικοί το αντιμετωπίζουν ως ένα γνήσιο καλλιτεχνικό επίτευγμα, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι κάνει κριτική στη Ρωσία, το κατηγορούν για ρωσοφοβία και υποστηρίζουν ότι είναι μια κακοήθης παρωδία των ηθών στη σύγχρονη Ρωσία. Τι θα απαντούσατε σ’ αυτούς»;

Αλεξάντερ Ροντνιάνσκι: «Νομίζω ότι δεν πρόκειται απλά για συζήτηση για την ίδια την ταινία και την καλλιτεχνική της ποιότητα, καθώς αναφέρεται σε πιο γενικά θέματα, όπως για παράδειγμα: Τι είναι η Ρωσία; Που οδεύει; Γιατί;

Η ταινία, όπως τη βλέπω εγώ, αλλά και ο σκηνοθέτης της Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, είναι απόγονος της κλασικής ρωσικής κουλτούρας και λογοτεχνίας και συνεχίζει το ανεπανάληπτο στυλ του κοινωνικού ρεαλισμού. Ο Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ και το έργο του ακολουθούν τα ίχνη των γιγάντων της ρωσικής λογοτεχνίας.

Εγώ πιστεύω ότι η ταινία δεν έχει ουσιαστική σχέση με το μέρος που γυρίστηκε, ούτε με τον πραγματικό χρόνο στον οποίο εκτυλίσσεται. Υποθέτω ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους που υμνήθηκε σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις χώρες που προβλήθηκε: από την Νότια Κορέα και την Ινδία, τα ισλαμικά κράτη μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και την Αγγλία».

Euronews: «Οι ευρωπαϊκές αξίες συνεχίζουν να υπάρχουν στη Ρωσία; Τις ασπάζονται οι ρώσοι σκηνοθέτες και το σύνολο του ρωσικού κινηματογράφου; Το ρωσικό σινεμά μοιράζεται τις ίδιες ανθρώπινες αξίες με το ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο σινεμά»;

Αλεξάντερ Ροντνιάνσκι: «Πιστεύω ότι ο ρωσικός κινηματογράφος ήταν και συνεχίζει να είναι μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Το ρωσικό σινεμά είναι ένα από τα πιο σημαντικά μέρη του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Έχουμε πολλούς σκηνοθέτες: τον Αλεξάντερ Σοκούροφ, τον Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, τον Πάβελ Λούνγκιν, τον Αλεξέι Ουσιτέλ, τον Αντρέι Κοντσαλόφσκι και άλλους. Είναι όλοι τους ευρωπαίοι σκηνοθέτες. Δεν μοιράζονται μόνο τις ίδιες αξίες και αρχές με τους ευρωπαίους συναδέλφους τους σε φιλοσοφικό επίπεδο, αλλά ακολουθούν τις ευρωπαϊκές συνθήκες παραγωγής για τις ταινίες τους και κάνουν γυρίσματα στα ίδια στούντιο.

Euronews: «Υπάρχουν επίσημα ταμπού στη Ρωσία, όσον αφορά την επιλογή του θέματος που θίγει μια ταινία; Ή υπάρχει ένα είδος αυτολογοκρισίας»;

Αλεξάντερ Ροντνιάνσκι: «Δεν νομίζω ότι υπάρχουν επίσημοι φραγμοί και ταμπού στη Ρωσία. Αυτό που υπάρχει όμως είναι αυτολογοκρισία. Έχω βέβαια εξήγηση γι’ αυτό το φαινόμενο. Οι ταινίες γίνονται ολοένα και πιο εμπορικές, η τέχνη του κινηματογράφου εξαφανίζεται. Οι ποιοτικές ταινίες εκλείπουν, ειδικά από τις μεγάλες κινηματογραφικές αίθουσες. Κυριαρχούν πλέον οι υπερπαραγωγές. Όλα τα είδη του καθαρά σινεφίλ κινηματογράφου έχουν εξαφανιστεί. Αυτή λοιπόν η αυτολογοκρισία του δημιουργού έχει να κάνει με την επιθυμία του να μην δει την ταινία του ένας μικρός αριθμός θεατών, αλλά το μεγάλο κοινό.

Νομίζω ότι η δυσκολότερη στιγμή για το σινεμά των δημιουργών δεν έχει φτάσει ακόμη. Ο μόνος τρόπος για να σώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί και να βρούμε μια διέξοδο, είναι να στραφούμε στο διαδίκτυο».

Euronews: «Εάν ο «Λεβιάθαν» κερδίσει το Όσκαρ, πως θα το δείτε; Ως την μεγαλύτερη επιτυχία ή ως μια αφετηρία»;

Αλεξάντερ Ροντνιάνσκι: «Αν βάλω στην άκρη την επαγγελματική αναγνώριση από τους συναδέλφους μας, που είναι πάντα κάτι ωραίο και κολακευτικό, θα πω ότι το βραβείο θα προσφέρει ζωή στην ταινία: θα γίνει θόρυβος και θα κερδίσει το ενδιαφέρον όλων αυτών για τους οποίους δουλέψαμε: δηλαδή τους θεατές. Πρώτα από όλα όμως για τους θεατές, που ζουν στη Ρωσία».