ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑπό το 1947 λειτουργούσαν οι Κυπριακές Αερογραμμές, είχαν αντέξει σε κλυδωνισμούς και πλήγματα, είχαν επιβιώσει σε δύσκολες εποχές, παρά τα ενδογενή προβλήματα που είχαν, για να έρθει το άδοξο τέλος τους, δέκα χρόνια μετά από την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ήταν αμέσως ύστερα από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ιδρύθηκε η Εταιρεία Κυπριακών Αερογραμμών, με κύριους μετόχους τις Βρετανικές Ευρωπαϊκές Αερογραμμές (ΒΕΑ), που κατείχαν το 44,9% των μετοχών, την αποικιακή Κυβέρνηση με 22,5% και ιδιώτες με 32,6% των μετοχών.
Η πρώτη άφιξη αεροπλάνου τύπου Douglas Dacota των Κυπριακών Αερογραμμών πραγματοποιήθηκε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας στις 10 Δεκεμβρίου 1947. Η πτήση από το Λονδίνο διήρκεσε 30 ώρες. Την πρώτη χρονιά λειτουργίας τους οι Κυπριακές Αερογραμμές μετέφεραν 6.738 επιβάτες. Η χωρητικότητα των τριών αεροπλάνων Dacota που διέθεταν ήταν 27 θέσεις το καθένα.
Παράλληλα προωθήθηκε και η αναβάθμιση των κτηριακών εγκαταστάσεων του αεροδρομίου Λευκωσίας, τα οποία ολοκληρώθηκαν το 1954. Κατασκευάστηκε τότε μονοώροφο κτήριο σε σχήμα Γ, που θύμιζε το κτήριο της Αρχιγραμματείας. Το βασικό οικοδομικό υλικό ήταν ο πωρόλιθος. Μέχρι τότε υπήρχαν μόνο παράγκες και ένας μικρός αεροδιάδρομος, που εξυπηρετούσε τις στρατιωτικές ανάγκες των Βρετανών αποικιοκρατών.
Την εποχή της βρετανικής αποικιοκρατίας βέβαια οι Κυπριακές Αερογραμμές δεν θεωρούνταν ως κτήμα του κυπριακού λαού, αλλά εξάρτημα του καταπιεστικού καθεστώτος. Το βράδυ της 27ης Απριλίου 1956 αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών, δικινητήριο ελικοφόρο τύπου Dacota, το οποίο ήταν σταθμευμένο στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, αποτέλεσε στόχο βομβιστικής επίθεσης από μέλη της ΕΟΚΑ. Από την έκρηξη καταστράφηκε το πιλοτήριο και το μπροστινό μέρος της καμπίνας του αεροπλάνου. Η αποικιακή Κυβέρνηση αντέδρασε όπως συνήθιζε, με τιμωρητικά μέτρα «επί δικαίων και αδίκων» αδιακρίτως.
Απολύθηκαν 50 υπάλληλοι των Κυπριακών Αερογραμμών, με το πρόσχημα ότι ήταν… πλεονάζοντες. Πάντως ο Βρετανός πρόεδρος της εταιρείας, δρ Ράιμπερν, ανέφερε ότι από τις 10 Απριλίου 1956 είχε αναλάβει τον έλεγχο του αεροδρομίου Λευκωσίας η Βασιλική Αεροπορία (RAF), γι’ αυτό και δεν χρειάζονταν οι υπηρεσίες των απολυθέντων. Τον επόμενο χρόνο η απόλυση υπαλλήλων ήταν μαζική. Από τους 400 έμειναν μόνο 70.
Οι Κυπριακές Αερογραμμές όμως υπέστησαν βαρύτατο πλήγμα στις απαρχές της ανεξαρτησίας, μόλις έγιναν εθνικός αερομεταφορέας. Πολύνεκρη ήταν η αεροπορική τραγωδία που συνέβη λίγο ύστερα από την ανεξαρτησία, παραμονές των Χριστουγέννων του 1961. Αεροπλάνο της κοινοπραξίας Κυπριακών Αερογραμμών – Βρετανικών Ευρωπαϊκών Αερογραμμών, όπως ονομαζόταν τότε, τύπου Comet 4B, κατέπεσε και συνετρίβη στις 22 Δεκεμβρίου 1961 στο αεροδρόμιο της Άγκυρας δύο λεπτά ύστερα από την απογείωσή του.
Οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για έκρηξη, ενώ αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι είδαν αρχικά φλόγα και ύστερα ακολούθησε έκρηξη που προκάλεσε τη συντριβή του αεροπλάνου. Από τους 26 νεκρούς οι 11 ήταν Κύπριοι, μεταξύ των οποίων και τα μέλη του πληρώματος. Ήταν τέσσερις νεαροί αεροσυνοδοί, οι Γιαννάκης Κουμπής, Λάμπρος Τζαβέλλας, Πόλα Παπαφιλίππου και Ντίνα Κυριακίδου. Σκοτώθηκαν επίσης οι Βρετανοί πιλότοι του αεροσκάφους. Από τους 11 Κύπριους οι δύο ήταν Αρμένιοι και τρεις Τουρκοκύπριοι. Ανάμεσα στους επιβαίνοντες ήταν και το μέλος της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης, Μουσταφά Χατζηαχμέτ, ο οποίος διασώθηκε με σοβαρά εγκαύματα στα χέρια και σε άλλα μέρη του σώματος. Οι επιζήσαντες ανέρχονταν σε επτά. Όλοι κάθονταν στο πίσω μέρος της καμπίνας του αεροπλάνου.
Τα αεροπορικά δυστυχήματα στη μακρόχρονη ιστορία των Κυπριακών Αερογραμμών ήταν ελάχιστα, σε σύγκριση με εκείνα άλλων εταιρειών, αφού η κυπριακή εταιρεία χαρακτηριζόταν από την ασφάλεια πτήσεων.
Μυστήριο πάντως καλύπτει μέχρι σήμερα και την έκρηξη που σημειώθηκε στο αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών στις 12 Οκτωβρίου 1967, ενώ πετούσε στον εναέριο χώρο κοντά στο Καστελλόριζο. Το αεριωθούμενο αεροπλάνο τύπου Comet 2-B αναχώρησε από το Λονδίνο στις 11:45 το πρωί της 11ης Οκτωβρίου 1967 με προορισμό την Αθήνα. Μετέφερε 32 επιβάτες. Με το συγκεκριμένο αεροπλάνο επρόκειτο να ταξιδεύσει και ο πρόεδρος της Βουλής, Γλαύκος Κληρίδης, για να επιστρέψει στην Κύπρο. Την τελευταία στιγμή ωστόσο ανέβαλε την αναχώρησή του λόγω υποχρεώσεων στη βρετανική πρωτεύουσα.
Το αεροπλάνο απογειώθηκε από το αεροδρόμιο του Ελληνικού τα χαράματα της 12ης Οκτωβρίου 1967 και συγκεκριμένα στις 4:35 π.μ. με τον κωδικό πτήσης CY284. Στην Αθήνα είχαν επιβιβαστεί ακόμη 27 άτομα, κυρίως Κύπριοι, Έλληνες, Βρετανοί και Αμερικανοί υπήκοοι.
Το αεροπλάνο αναμενόταν στη Λευκωσία στις 5:45 π.μ., αλλά δεν έφτασε ποτέ. Στις 5:17 π.μ. οι πύργοι ελέγχου στην Αθήνα και τη Λευκωσία έχασαν κάθε επαφή μαζί του. Το αεροπλάνο βρισκόταν στην εναέρια περιοχή κοντά στο Καστελόριζο, όταν, όπως διαπιστώθηκε αργότερα, πυροδοτήθηκε εκρηκτικός μηχανισμός. Ο «Κομήτης» έπεσε φλεγόμενος στη θάλασσα. Ουδείς από τους 66 επιβαίνοντες, επιβάτες και πλήρωμα, επέζησε. Ο κυβερνήτης Μπλάγκουντ, Βρετανός υπήκοος, δεν πρόλαβε να εκπέμψει σήμα κινδύνου.
Τις φήμες ότι στόχος δολιοφθοράς ήταν ο Γεώργιος Γρίβας τροφοδότησε ο βρετανικός Τύπος και συγκεκριμένα οι εφημερίδες Ντέιλι Μίρορ, Ντέιλι Εξπρές και Ίβινινγκ Σταρ. «Η πιθανότης δολιοφθοράς έδωσεν αφορμήν να κυκλοφορήσουν εις Αθήνας φήμαι ότι μεταξύ των επιβατών ευρίσκετο ινκόγκνιτο ο στρατηγός Γρίβας, ο οποίος, ως γράφει η εφημερίς (σ.σ. Ντέιλι Μίρορ) είναι γνωστόν ότι έχει πολλούς πολιτικούς εχθρούς, τόσον εις την Ελλάδα όσον και εις την Κύπρον. Η εις Αθήνας όμως κυπριακή Πρεσβεία διέψευσεν αμέσως την πληροφορίαν ότι ο στρατηγός Γρίβας ήτο μεταξύ των επιβατών», όπως έγραφε τότε ο «Φιλελεύθερος». Από τη συντριβή του αεροπλάνου έχασαν τη ζωή τους τέσσερις αεροσυνοδοί (Πόπη Φώττου, Θέλμα Ευφραίμη, Νίκος Χασαπόπουλος και Γιαννάκης Λοΐζου), καθώς και οι τρεις πιλότοι, που ήταν Βρετανοί (Μπλάκγουντ, Πάλμερ και Τόμας).
Η επέκταση των πτήσεων των Κυπριακών Αερογραμμών ήταν συνυφασμένη με την ανάλογη ανάπτυξη του αεροδρομίου Λευκωσίας, τα νέα κτήρια του οποίου εγκαινιάστηκαν το 1968. Οι Κυπριακές Αερογραμμές έφτασαν στο σημείο να μεταφέρουν 260.000 επιβάτες κατά το 1973, αφού είχαν προστεθεί πολλά δρομολόγια προς διάφορες πόλεις της Ευρώπης, ενώ είχαν αγοραστεί δύο νέα αεροσκάφη τύπου Τrident One των 117 θέσεων.
Όμηροι στα χέρια αεροπειρατών
Η τουρκική εισβολή του 1974, όπως είναι γνωστό, επέφερε πολλαπλά πλήγματα στις Κυπριακές Αερογραμμές, αφού έχασαν τρία από τα αεροσκάφη τους Τrident One, που παρέμειναν εγκλωβισμένα στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Στερήθηκαν όμως και την έδρα τους, το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Χρειάστηκε να περάσουν μερικοί μήνες έως ότου ετοιμαστεί το αεροδρόμιο Λάρνακας, προσωρινά, για να επαναρχίσουν πτήσεις τον Φεβρουάριο του 1975 οι Κυπριακές Αερογραμμές, με δύο ενοικιασμένα αεροπλάνα τύπου Viscount στην αρχή, και αργότερα δύο επίσης ενοικιασμένα αεροπλάνα τύπου McDonnel Douglas DC9. Μέσα σε εκείνες τις συνθήκες του ολέθρου και της καταστροφής είχαν μεταφέρει 137.000 επιβάτες, δηλαδή πολύ λιγότερους από ό,τι το 1973.
Σε αρκετές περιπτώσεις ενεπλάκηκαν σε περιπέτειες οι Κυπριακές Αερογραμμές, λόγω της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου στην εκρηκτική περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Μια από τις πιο μεγάλες τέτοιες περιπέτειες συνέβη τον Φεβρουάριο του 1978, όταν Άραβες δολοφόνησαν στο ξενοδοχείο «Χίλτον» τον Αιγύπτιο γενικό γραμματέα του Κινήματος Αφροασιατικής Αλληλεγγύης, Γιουσέφ ελ Σεμπάι. Οι δράστες είχαν συλλάβει ως όμηρους πολλά άτομα που συμμετείχαν σε διεθνή σύνοδο του κινήματος και απαίτησαν να τους παραχωρηθεί αεροπλάνο για να αναχωρήσουν από την Κύπρο. Ανάμεσα στους ομήρους αρχικά ήταν ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης και ο υπουργός Εσωτερικών Χριστόδουλος Βενιαμίν. Μαζί με τους ομήρους οι δράστες μεταφέρθηκαν στο αεροδρόμιο Λάρνακας και επιβιβάστηκαν σε αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών, το οποίο αναχώρησε μόνο με Άραβες ομήρους προς άγνωστη κατεύθυνση. Ωστόσο κανένα αεροδρόμιο δεν έκανε δεκτό το αίτημα για προσγείωσή του, γι’ αυτό επέστρεψε στο αεροδρόμιο Λάρνακας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚι ενώ διεξάγονταν διαπραγματεύσεις με τους αεροπειρατές, Αιγύπτιοι κομάντος, που μεταφέρθηκαν με στρατιωτικό μεταγωγικό αεροπλάνο στο αεροδρόμιο Λάρνακας, άρχισαν επιχείρηση για απελευθέρωση των ομήρων που εκρατούντο στο αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών.
Ωστόσο, αντέδρασαν οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς που φρουρούσαν την περιοχή. Ο απολογισμός της μάχης ήταν τραγικός: 15 Αιγύπτιοι κομάντος και ένας Κύπριος υπάλληλος του αεροδρομίου έπεσαν νεκροί, ενώ τραυματίστηκαν πολλοί άλλοι. Το αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών υπέστη εκτεταμένες ζημιές, ενώ το αιγυπτιακό αεροπλάνο καταστράφηκε ολοσχερώς, αφού είχαν χρησιμοποιηθεί βαριά όπλα.
Εξάλλου, το 1985 οπλοφόροι Σιίτες κατέλαβαν αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών στο αεροδρόμιο της Βηρυτού, με την απαίτηση να αφεθούν ελεύθεροι δύο Άραβες που βρίσκονταν στις Κεντρικές Φυλακές στην Κύπρο. Αυτοί είχαν καταδικαστεί το 1983 σε φυλάκιση για αεροπειρατεία σε βάρος ρουμανικού αεροσκάφους. Στα χέρια των αεροπειρατών στο αεροδρόμιο της Βηρυτού είχαν βρεθεί εννιά μέλη του πληρώματος του κυπριακού αεροπλάνου, τύπου Boeing 707. Οι οκτώ ήταν Κύπριοι, ενώ ο αρχιπιλότος ήταν Σουηδός. Αφού μεσολάβησαν παρεμβάσεις από κυβερνητικά στελέχη της Συρίας και του Λιβάνου, αλλά και συγγενείς των δύο κρατουμένων στην Κύπρο, ύστερα από έξι ώρες έληξε αισίως η ομηρεία τους.
Πηγή: Εφημερίδα Φιλελεύθερος