Η ήρεμη διάθεση για την οποία είναι διάσημοι οι Πορτογάλοι, μετατράπηκε σε οργή τον Οκτώβριο του 2012. Η οργή εκφράστηκε μέσα από διαδηλώσεις για τα
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ήρεμη διάθεση για την οποία είναι διάσημοι οι Πορτογάλοι, μετατράπηκε σε οργή τον Οκτώβριο του 2012. Η οργή εκφράστηκε μέσα από διαδηλώσεις για τα αυστηρά μέτρα λιτότητας που εγκρίθηκαν από το κοινοβούλιο.
Για την αποφυγή της χρεοκοπίας, η Πορτογαλία κατέληξε μετά από πιέσεις της τρόικα να αυξήσει τους φόρους χωρίς προηγούμενο. Η φορολόγηση έγινε από τις πιο βαριές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά την αποτυχία των σοσιαλιστών στις εκλογές του 2011, η χώρα απέκτησε κεντροδεξιά κυβέρνηση.
Από τότε ο αριθμός των εργαζομένων που παίρνουν τον κατώτατο μισθό, δηλαδή τα 505 ευρώ, αυξήθηκε κατά 70%. Δηλαδή ο ένας εργαζόμενος στους πέντε. Η λιτότητα προκάλεσε μαζική μετανάστευση. Από το 2011, περίπου 500.000 Πορτογάλοι έχουν φύγει από τη χώρα, που αριθμεί συνολικά 10.5 εκατομμύρια κατοίκους. Οι νέοι είτε αισθάνονται την παραίτηση, είτε μεταναστεύουν. Ακόμα και οι πτυχιούχοι.
«Οι άνθρωποι πικραίνονται συνεχώς. Είναι καχύποπτοι και επαναστατούν. Όταν μιλάω με τους φίλους μου, αναρωτιέμαι τι θα γίνει, όταν τα πράγματα γίνουν χειρότερα», λέει μία απόφοιτος Πανεπιστημίου.
Επιπλέον, το 60% των νέων μεταξύ 15-24 δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για την πολιτική.
Η οικονομική και κοινωνική δοκιμασία την οποία περνά η κοινωνία, δεν άλλαξε, ωστόσο, το πολιτικό τοπίο, κανένα νέο κόμμα δεν εμφανίστηκε. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις ο νυν πρωθυπουργός, Πέδρο Πάσος Κοέλιο, μπορεί εύκολα να ανανεώσει τη θητεία του, ενώ πιθανότατα οι σοσιαλιστές θα παραμείνουν στην αντιπολίτευση.
Σχετικά με τους λόγους για τους οποίους δεν έχει δημιουργηθεί ένα κόμμα διαμαρτυρίας στην Πορτογαλία, μιλά στο euronews η Ρακέλ Βαρέλα του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας.
euronews: Γιατί δεν έχει γεννηθεί στην Πορτογαλία ένα κόμμα μέσα από την κοινωνική αγανάκτηση, με ένα συμπαγές εκλογικό σώμα, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή οι Podemos στην Ισπανία;
Ρακέλ Βαρέλα: Μπορώ να δώσω τέσσερις εξηγήσεις. Πρώτα από όλα, υπάρχει μία κοινωνική σύμβαση θα έλεγα, ο παλμός των κοινωνικών συγκρούσεων, κατευνάζεται από τις οικογένειες. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να μένουν με τους γονείς τους, γιατί αυτοί αποτελούν εγγύηση της κοινωνικής σταθερότητας. Αλλά αυτό είναι ένα φαινόμενο, που βλέπουμε επίσης στην Ισπανία, στην Ελλάδα και σε άλλες νοτιοευρωπαϊκές χώρες. Υπάρχει επίσης το ζήτημα της αύξησης των πρωτοβουλιών κοινωνικής στήριξης. Δεν αναφέρομαι στο κοινωνικό κράτος γιατί αυτό είναι για όλους. Πολλά βήματα, όπως η ενίσχυση του κατώτατου μισθού είναι χρήσιμα για την καταπολέμηση της υψηλής ανεργίας και της εξομάλυνσης των κοινωνικών εντάσεων.
Νομίζω ότι η μεγάλη διαφορά με την Πορτογαλία είναι ότι είχαμε μία πολύ καθυστερημένη επαναστατική διαδικασία, που δημιούργησε ένα μεγάλο κομμουνιστικό κόμμα και άλλα κοινωνικά κινήματα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Πορτογαλίας συμπεριλαμβάνει και άλλα κινήματα απογοητευμένων πολιτών.
euronews: Στο τέλος του 2012, είδαμε επεισόδια διαμαρτυριών και βίας που είναι σπάνια στην Πορτογαλία. Ο θυμός των πολιτών είναι ακόμα ήσυχος; Εκφράζεται μόνο μέσα από τα υψηλά ποσοστά αποχής στις εκλογές;
Ρακέλ Βαρέλα: Η αποχή είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, τα τελευταία χρόνια. Είναι ένα φαινόμενο που οφείλεται στην κριτική των θεσμών, στην εντύπωση ότι η ψήφος έχει πολύ χαμηλό αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει όταν έχεις διεθνείς θεσμούς, που παίρνουν την έγκριση εθνικών θεσμών και αποφασίζουν για μέτρα χωρίς να ελέγχονται από τους πολίτες. Αυτή είναι η περίπτωση των Ευρωπαϊκής Επιτροπής για παράδειγμα. Όλο αυτό το σύστημα δημιουργεί μία διάβρωση της δημοκρατίας. Αλλά δεν νομίζω ότι θα είναι μόνιμη η διάβρωση. Δεν βρισκόμαστε στο χείλος της δημοκρατικής κατάρρευσης. Αυτό που λένε τα κοινωνικά κινήματα είναι ότι η δημοκρατία δεν μπορεί να είναι τυπική μόνο. Πρέπει να υπάρχει κοινωνική δημοκρατία, οικονομική δημοκρατία, στρατηγικός έλεγχος για τις επενδύσεις και για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
euronews: Το γεγονός ότι ο πληθυσμός γερνάει και οι νέοι μεταναστεύουν μαζικά, μπορεί να εξηγήσει με ένα τρόπο, την παραίτηση, την απουσία της ρήξης με τις εθνικές εξουσίες και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς;
Ρακέλ Βαρέλα: Έχουμε μία ή δυο γενιές που ξεκίνησαν να γίνονται ενήλικες στη δεκαετία του 80’, εν μέσω της κοινωνικής συμφωνίας, ενός μοντέλου με έλλειψη κοινωνικής σύγκρουσης, μιας νοοτροπίας ότι οι πολίτες δεν χρειάζεται να κινητοποιούνται πολιτικά.
Η αμφισβήτηση των πολιτικών κομμάτων δεν ανοίγει το δρόμο σε άλλα πολιτικά κόμματα, ανοίγει το δρόμο στην αναζήτηση ατομικών λύσεων. Όπως η υποστήριξη από την οικογένεια, οι περισσότεροι ζουν από αυτή τη στήριξη, και η μετανάστευση, που έχει γίνει μαζική. Έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας από τη δεκαετία του 60’.