Παραοικονομία: Όλη η Ευρώπη «κλέβει» την εφορία

Παραοικονομία: Όλη η Ευρώπη 
«κλέβει» την εφορία
Από Euronews
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
Αντιγραφή/Επικόλληση το λινκ του βίντεο πιο κάτω:Copy to clipboardCopied

Οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε ενοχές, όταν δεν δηλώνουμε στην εφορία, όσα χρήματα κερδίζουμε. Αυτή την εβδομάδα, ξεκινώντας από το Λιντς της

Οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε ενοχές, όταν δεν δηλώνουμε στην εφορία, όσα χρήματα κερδίζουμε.
Αυτή την εβδομάδα, ξεκινώντας από το Λιντς της Αυστρίας, ανοίγουμε τον φάκελο της παραοικονομίας. Εδώ στην πατρίδα του Γιοχάνες Κέπλερ, το πανεπιστήμιο πραγματοποιεί μια εις βάθος έρευνα για τον σκοτεινό κόσμο της παραοικονομίας.

Σε αυτή την εκπομπή, θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί πολίτες και επιχειρήσεις συμμετέχουν στην παραοικονομία. Θα δούμε ακόμη πως αυτό επηρεάζει την ανάπτυξή μιας χώρας. Θα αναζητήσουμε τρόπους και συμβουλές που ίσως οδηγήσουν στην πάταξη της παραοικονομίας σε πανεϋρωπαικό επίπεδο.
Στη συνέχεια θα συζητήσουμε με τον Φρίντριχ Σνάιντερ, του Πανεπιστημίου Γιοχάνες Κέπλερ, αν όσοι συμμετέχουν στην γκρίζα οικονομία έχουν επιλογή και αν η παραοικονομία μπορεί να γίνει παρελθόν.

Η πιο πρόσφατη Ευρωπαική έρευνα αποκαλύπτει πως υπάρχουν πολλοί λόγοι που μας οδηγούν στο να κρύψουμε εισοδήματα από την εφορία. Μπορεί να βοηθάμε έναν φίλο, να μην έχουμε δουλειά ή η φορολογία να είναι πολύ υψηλή. Σε κάθε χώρα βέβαια, οι συνθήκες είναι διαφορετικές.

Στο σημείο αυτό ας δούμε τι πραγματικά σημαίνει παραοικονομία, στο Crash Course του Real Economy.

Ιβάν και Ιουλιέτα

Ο Ιβάν φτιάχνει παπούτσια. Η Ιουλιέτα είναι φίλη του και ασχολείται με την φύλαξη παιδιών.
Κάποιες φορές, ο Ιβάν δίνει παπούτσια στην Ιουλιέτα και εκείνη κρατάει την κόρη του Ιβάν.

Συχνά προτιμά να πουλάει παπούτσια, χωρίς να κόβει απόδειξη. Έτσι γλιτώνει τους φόρους, ενώ τα παπούτσια του είναι πιο φθηνά από εκείνα των ανταγωνιστών του.

Οι εργοδότες της Ιουλιέτας την πληρώνουν για τις υπηρεσίες της, μία μέρα την εβδομάδα με μετρητά ή με χρήματα σε φάκελο

Έτσι κρατούν τον μισθό της σε χαμηλά επίπεδα, δεν πληρώνουν την κοινωνική της ασφάλιση, ενώ δουλεύει για πολλές ώρες.

Όμως αυτό βοηθά και την Ιουλιέτα, αφού δεν θέλει να καταβάλει φόρους. Ιβάν και Ιουλιέτα, πλέον κινούνται στον κόσμο της παραοικονομίας.

Οι δύο τους βάζουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο, μειώνουν τα έσοδα του κράτους, άρα και τα χρήματα που η κυβέρνηση μπορεί να διαθέσει γι αυτούς. Τελικά, διακυβεύουν το μέλλον τους, αλλά και και των παιδιών τους.

Φτάνουμε λοιπόν στην πραγματικά ενδιαφέρουσα ερώτηση για το που ανθεί η παραοικονομία. Πρωταθλήτριες αναδεικνύονται οι χώρες του Νότου, ενώ ακολουθούν η Κεντρική και η Ανατολική Ευρώπη. Στις Σκανδιναβικές χώρες, η παραοικονομία δεν έχει μεγάλη έκταση. Από την άλλη, στον βορρά, κάποιος μπορεί να κερδίσει περισσότερα χρήματα από τις αδήλωτες υπηρεσίες, σε σχέση με την Ανατολική Ευρώπη.

Ο Γκιομ Ντεζαρντίν ταξίδεψε στη Δανία για να μάθει γιατί άνθρωποι και επιχειρήσεις συμμετέχουν στην παραοικονομία και ποιες οι επιπτώσεις στην ζωή της χώρας;

1η η Ελλάδα, 4η η Δανία

Περπατώντας στους δρόμους της Κοπεγχάγης,συναντάς ανθρώπους που έχουν ένα μικρό, βρώμικο μυστικό. Πολλοί έχουν πρωινή δουλειά, ενώ κερδίζουν κάποια χρήματα απο μια μαύρη, αδήλωτη εργασία

Όταν πρόκειται για την μαύρη αγορά αγαθών και υπηρεσιών, η Δανία κατατάσσεται 4η στην Ευρώπη. Λίγο καλύτερα από την Ελλάδα, την Ολλανδία και τη Λετονία.

«Έχω ακούσει για ανθρώπους που προσέφεραν ή δέχτηκαν αδήλωτη εργασία. Όμως εγώ δεν έχω καμιά τέτοια εμπειρία» δήλωσε μια κοπέλα

«Δεν γνωρίζω κάποιον που κάνει μαύρη εργασία, αλλά έχω γνωρίσει ανθρώπους που δούλευαν έτσι» δήλωσε ένας άντρας.

«Νομίζω ότι οι άνθρωποι το κάνουν επειδή οι μισθοί είναι υψηλοί και γιατί θέλουν να εξοικονομήσουν χρήματα. Δεν έχουν πρόβλημα με την συνείδηση τους, ενώ θα έπρεπε» πιστεύει μια γυναίκα.

«Είναι εγωιστές. Θέλουν να έχουν μια καλή ζωή και δεν θέλουν να πληρώσουν για τίποτα. Είναι τόσο απλό» υποστηρίζει ένας ηλικιωμένος κύριος.

Εκτιμάται πως σε ετήσια βάση, η Δανία χάνει απο 1,5 έως 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, το ποσό ξεπερνά τα 454 δισεκατομμύρια ευρώ. Πολλοί άλλοι στην Ευρώπη, που επιλέγουν την νόμιμη οδό. Όμως εν μέσω οικονομικής κρίσης, ο αθέμιτος ανταγωνισμός και η μαύρη εργασία στερούν από το κράτος σημαντικούς πόρους.

«Αυτό σημαίνει ότι είστε σε πολύ ευάλωτη θέση. Δεν δικαιούστε επίδομα ανεργίας, αν δεν έχει καταβληθεί ασφάλιση για εσάς. Επίδομα αδείας και άδεια μητρότητας αποτελούν άγνωστες έννοιες. Οπότε δεν είστε πραγματικά ισότιμο μέλος της κοινωνίας. Στην πραγματικότητα βρίσκεστε στο περιθώριο της κοινωνίας» υποστηρίζει ο Γκούντε Οντγκαάρντ, επικεφαλής γραμματέας της ομοσπονδίας οικοδόμων και ξυλουργών.

«Οι περισσότεροι εργοδότες πληρώνουν τους φόρους τους. Όμως στη συνέχεια, αν ορισμένες εταιρείες δεν πληρώνουν ότι τους αναλογεί και αν χρησιμοποιούν μαύρη εργασία, τότε μιλάμε για αθέμιτο ανταγωνισμό. Μπορούμε να συγκρίνουμε την παραοικονομία με έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Μια ομάδα παίζει με 11 παίκτες, ενώ η άλλη ομάδα παίζει με 13 ή 14 παίκτες» δήλωσε ο Μπο Σάντμπεργκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Dansk Byggeri.

Πώς μπορεί μια εταιρεία να δανειστεί χρήματα με νόμιμο τρόπο; Τι γίνεται αν έχει πειραγμένα βιβλία;

Πολλοί εργοδότες προσπαθούν να μειώσουν το κόστος, γι’ αυτό ακόμη και στη Δανία, 1 στους 5 έχει πληρωθεί με μαύρα, τουλάχιστον μία φορά εντός του 2014. Σε όλη την Ευρώπη, ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος και μπορεί να μειωθεί μόνο με την δημιουργία θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Μαζί μας είναι ένας άριστος γνώστης της παραοικονομίας στην Ευρώπη. Ο καθηγητής πανεπιστημίου Φρίντριχ Σνάιντερ, γνωρίζει όσο κανείς τι συμβαίνει στον γκρίζο κόσμο της μαύρης εργασίας.

EU Shadow Economy: why & can it be resolved w/ Friedrich Schneider Johannes Kepler University #realeconomyeuronews</a> <a href="https://t.co/R5BkrCEXj6">pic.twitter.com/R5BkrCEXj6</a></p>&mdash; Maithreyi (maithreyi_s) 19 Novembre 2015

euronews:
Γιατί αρκετοί Ευρωπαίοι κάνουν αυτή την επιλογή; Έχουν άλλη επιλογή;

Φρίντριχ Σνάιντερ:
Πολλοί φτωχοί άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν έχουν επιλογή. Υπάρχει τεράστια ζήτηση για εργασία στην παραοικονομία. Είναι εύκολο, μπορεί να γίνει γρήγορα και να κερδίσει κάποιος 50 ευρώ την ημέρα ή 200 ευρώ την εβδομάδα. Αυτά τα χρήματα είναι απολύτως απαραίτητα για κάποιους ανθρώπους, αφού καλύπτουν βασικές τους ανάγκες.
Αν κάποιος είναι άνεργος, έχει ισχυρότερο κίνητρο για να εργαστεί στην παραοικονομία. Χρειάζεται επιπλέον χρήματα, γιατί ο βασικός μισθός είναι πολύ χαμηλός.

euronews:
Οι επιχειρήσεις που επιλέγουν τη μαύρη εργασία, συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Αυτό οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο, έτσι δεν είναι;

Φρίντριχ Σνάιντερ:
Σε κάποιο βαθμό, αυτό συμβαίνει. Οι μαύρες οικονομικές δραστηριότητες είναι φθηνότερες και σαφώς αφήνουν υψηλότερο κέρδος στις επιχειρήσεις. Αν ξαφνικά σταματήσουν τότε το κόστος των νόμιμων δραστηριοτήτων θα αυξηθεί σημαντικά και αυτό είναι κάτι που οι φορολογικές αρχές θα συνειδητοποιήσουν. Οι περισσότεροι «μαύροι» εργαζόμενοι, όπως τους λέμε, έχουν μια θέση εργασίας στην επίσημη οικονομία. Οπότε φορολογούνται για τα επίσημα εισοδήματα τους, γι’ αυτά που δεν μπορούν παρά να δηλώσουν στην εφορία. Με τα μαύρα όμως, νιώθουν πως κάνουν την προσωπική τους επανάσταση, νιώθουν χαρά που δεν πληρώνουν φόρους για τα κρυφά εισοδήματα.

euronews:
Στο σημείο αυτό, επιστρέφουμε στον Γκιομ και στη Δανία, όπου το 59% των πολιτών γνωρίζουν κάποιον που συμμετέχει στην παραοικονομία. Την ίδια ώρα, τα 3/4 του πληθυσμού γνωρίζουν ότι υπάρχει τίμημα, αν σε πιάσουν. Πληρώνεις όλους τους φόρους που αναλογούν καθώς και τσουχτερά πρόστιμα.

Οπότε μπορεί η νέα Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της παραοικονομίας, να πάρει κάποια μαθήματα από τους Δανούς;

Τα τελευταία 10 χρόνια, η Δανία έχει καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για την πάταξη της παραοικονομίας. Οι πληρωμές με μετρητά έχουν περιοριστεί σημαντικά, οι έλεγχοι έχουν γίνει πιο αυστηροί, ενώ πραγματοποιούνται εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.

«Μέσα σε λίγα χρόνια, η Δανία έχει κάνει κάποια τεράστια πρόοδο όσον αφορά την πάταξη της παραοικονομίας. Αυτό οφείλεται στην ευαισθητοποίηση των Δανών σχετικά με τις συνέπειες της μαύρης εργασίας» μεταδίδει ο απεσταλμένος μας στην Ευρώπη, Γκιομ Ντεζρντίν.

I paid for my ride, did you? #RealEconomy#ShadowEconomy#Freeloadingpic.twitter.com/jZVrKprSmw

— Guillaume Desjardins (@GuilDesjardins) 12 Novembre 2015

«Το 1994 αρχίσαμε να καταγράφουμε και να υπολογίζουμε το μέγεθος της παραοικονομίας. Την εποχή εκείνη ήταν στο 3% του ΑΕΠ. Τώρα πλησιάζει στο 2%. Οπότε μπορούμε να πούμε πως οι προσπάθειες μας αποδίδουν, αφού η μείωση είναι σημαντική» υποστηρίζει ο Ζαν Ροζέ Σκάκσεν, επικεφαλής ερευνητής του ιδρύματος Rockwool.

Μετά από 10 χρόνια σκληρής μάχης, η Δανία ξεφορτώθηκε το ένα τρίτο της σκιώδους οικονομίας της και πλέον δίνει συμβουλές σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαικής Ένωσης.

Η νέα ευρωπαϊκή πλατφόρμα κατά της αδήλωτης εργασίας, ενώνει την επιθεώρηση εργασίας και την κοινωνική ασφάλιση. Φορολογικές και μεταναστευτικές αρχές καθώς και τους εκπροσώπους εργοδοτών και εργαζομένων.

Στόχος είναι η ανταλλαγή πληροφοριών, η ευαισθητοποίηση του κοινού και η καλύτερη συνεργασία των 28 κρατών μελών της.

«Τα δημόσια συστήματα υγείας και οι κρατικές μας υπηρεσίες, μακροπρόθεσμα δεν μπορούν να λειτουργήσουν, δεν μπορούν να σταθούν. Οι εταιρείες που λειτουργούν στην παραοικονομία δεν μοιράζονται τα βάρη και δεν συμβάλλουν στην προσπάθεια της κοινωνίας μας. Γι’ αυτό πρέπει να τις πολεμήσουμε όσο πιο σκληρά μπορούμε» υποστηρίζει ο Γκούντε Οντγκαάρντ, επικεφαλής γραμματέας της ομοσπονδίας οικοδόμων και ξυλουργών.

Όμως το ζήτημα γίνεται πιο σύνθετο, όταν μιλάμε για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τους φόρους και την εργασία εκατομμυρίων πολιτών.

Είναι ευαίσθητο θέμα για πολλά κράτη μέλη που διστάζουν να δώσουν στοιχεία. Αν και βρισκόμαστε στην αρχή, ο αγώνας κατά της παραοικονομίας αποδίδει καρπούς. Βεβαίως, πολλά πρέπει να γίνουν μέχρι να νικηθεί το τέρας της παραοικονομίας.

euronews:
Μαζί μας είναι ο καθηγητής Φρίντριχ Σνάιντερ. Ποια είναι η γνώμη σας για την ευρωπαική πλατφόρμα κατά της παραοικονομίας;

Φρίντριχ Σνάιντερ:
Κάθε χώρα έχει διαφορετικούς τρόπους και μέσα για τη μείωση της παραοικονομίας, είτε με βαρύτερες ποινές ή δίνοντας κίνητρα για την δήλωση εισοδημάτων. Αυτές οι δράσεις είναι τόσο διαφορετικές σε όλη την Ευρώπη, οπότε δεν μπορούμε να μιλήσουμε για κοινή πολιτική, για κοινό πλαίσιο δράσης με στόχο την πάταξη της παραοικονομίας.

Αν κάνω κάτι για εσάς και μου δώσετε 50 ευρώ, είναι μαύρη εργασία ή ένα ευχαριστώ, σε φιλικό επίπεδο για την βοήθεια που σας προσέφερα; Σε ορισμένες χώρες είναι δωρεά, ενώ σε κάποιες άλλες παράνομη δραστηριότητα. Αλλιώς αντιμετωπίζουν το ζήτημα οι άνθρωποι στις Σκανδιναβικές χώρες και αλλιώς στην Ισπανία, την Ιταλία ή την Ελλάδα. Αν παρατηρήσετε μια διάρρηξη, θα καλέσετε αμέσως την αστυνομία – Αν παρατηρήσετε στη γειτονιά σας, ότι ένας γείτονας σας κάλεσε ελαιοχρωματιστή την Κυριακή, τι θα κάνετε; Δεν νομίζω πως κανείς θα καλέσει την αστυνομία και θα καταγγείλει πως κάποιος εργάζεται με μαύρα στην γειτονιά του.

euronews:
Τότε πως μετράτε την παραοικονομία;

Φρίντριχ Σνάιντερ:
Ρωτάς τους ανθρώπους. Κάποιοι υπερεκτιμούν το φαινόμενο, κάποιοι το υποεκτιμούν.Όμως μόνο ρωτώντας μπορούμε να έχουμε λεπτομερή εικόνα σχετικά με το μέγεθος της παραοικονομίας στη χώρα.

Ο άλλος δρόμος είναι να αναλύσουμε γιατί οι άνθρωποι εργάζονται στην παραοικονομία και να περιορίσουμε την χρήση μετρητών.

Ας πούμε στη Βρετανία, πέρυσι η παραοικονομία άγγιξε το 9%. Αν όλες οι πράξεις ήταν νόμιμες, η πραγματική πρόσθετη αξία του ΑΕΠ για τη Βρετανία θα ήταν 6%. Σκεφτείτε όμως, 6% του ΑΕΠ είναι σημαντικό για τη Μεγάλη Βρετανία, έτσι δεν είναι;

euronews:
Θα είχαμε περισσότερες δουλειές, δίχως την μαύρη εργασία;

Φρίντριχ Σνάιντερ:
Αν όλες αυτές οι δραστηριότητες μεταφέρονταν στην επίσημη οικονομία; Όχι, φυσικά όχι! Παραδείγματος χάρη, στην Αυστρία ο καθαρισμός ενός σπιτιού, θα κόστιζε περίπου το διπλάσιο από ότι σήμερα. Ένας καθαριστής παίρνει 8,10 ή 12 ευρώ. Όμως αν γίνει νόμιμο θα κοστίσει μεταξύ 16 και 20 ευρώ. Τότε όμως οι άνθρωποι θα πουν, αν είναι να πληρώσω τόσα πολλά, θα καθαρίσω μόνος μου. Τελεία!

euronews:
Η παραοικονομία έχει παράδοση αιώνων. Υπάρχει τρόπος να το λύσουμε ή απλά παλεύουμε να το ελέγξουμε με κάποιο τρόπο;

Φρίντριχ Σνάιντερ:
Αν το κράτος δώσει ισχυρά κίνητρα, αν υπάρξει έκπτωση φόρου, τότε κάτι μπορεί να αλλάξει. Μπορεί ένα μέρος της παραοικονομίας να περάσει στην επίσημη οικονομία και έτσι να περιοριστεί σημαντικά η φορολογική ζημιά. Αυτή είναι η πιο επικερδής μέθοδος. Η τιμωρία αποδίδει ως ένα βαθμό, αλλά δεν είναι τόσο αποτελεσματική επιλογή. Πρέπει να αποδεχθούμε ότι πάντα θα έχουμε παραοικονομία στην Ευρώπη. Αν όμως μπορέσουμε να τη μειώσουμε κατά ένα τρίτο, τότε θα έχουμε λύσει το πρόβλημα των φορολογικών μας εσόδων.

Καθηγητά Σνάιντερ, σας ευχαριστούμε που μας βοηθήσατε να κατανοήσουμε τον κόσμο της παραοικονομίας.

Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες:

Eurofound
From European Commission

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Πόσο αποτελεσματικός είναι ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Το παράδειγμα της Πορτογαλίας

Επείγουσα ανάγκη στην Ε.Ε. για την προστασία εργαζομένων από τον αμίαντο

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη μακροχρόνια φροντίδα και οι μεγάλες ανάγκες της Γηραιάς Ηπείρου