Πώς καθιερώθηκε η 8η Μαρτίου; Πόσο «ίσες» είναι οι γυναίκες με τους άνδρες; Και πώς επιτεύχθηκε η ισότητα στην Ελλάδα και στην Κύπρο;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ 8η Μαρτίου έχει καθιερωθεί διεθνώς να γιορτάζεται ως Ημέρα της Γυναίκας. Πώς όμως καταλήξαμε στη συγκεκριμένη ημερομηνία και τι ακριβώς τιμούμε φέτος;
Για την προέλευση της ημερομηνίας ακούγονται πολλές απόψεις.
Τα γεγονότα έχουν ως εξής:- Το 1909 το Αμερικανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα γιόρτασε την Ημέρα της Γυναίκας την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου
- Το 1910 η Σοσιαλιστική Διεθνής των γυναικών αποφάσισε να γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Η πρώτη φορά καταγράφεται στις 19 Μαρτίου 1911.
- Το 1913 και το 1914 οι γυναίκες της Ρωσίας γιόρτασαν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. Διαδηλώσεις συμπαράστασης από τις γυναίκες στην υπόλοιπη Ευρώπη διοργανώθηκαν στις 8 Μαρτίου.
- Στις 8 Μαρτίου 1917 οι γυναίκες της Ρωσίας διαδήλωσαν, ζητώντας «ψωμί και ειρήνη». Ως αποτέλεσμα, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ξεκίνησε να γιορτάζεται σε όλες τις σοσιαλιστικές χώρες μετά το 1945 κατά το πνεύμα της Γιορτής της Μητέρας.
- Το 1975, Παγκόσμιο Έτος της Γυναίκας, ο ΟΗΕ καθιέρωσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου.
Μύθοι και πραγματικότητα
Ο γαλλικός Τύπος αναφέρει ως πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας την 8η Μαρτίου 1857, όταν ράπτριες στη Νέα Υόρκη κατήλθαν σε απεργία, ζητώντας καλύτερες εργασιακές συνθήκες.
Η ερευνήτρια Φρανσουάζ Πικ ήταν που διέψευσε αυτό το μύθο. Μέσω των ερευνών της βρήκε ότι ήταν η Κλάρα Τσέτκιν, επικεφαλής του Γραφείου Γυναικών του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, που καθιέρωσε αυτή τη μέρα στη γυναικεία Σοσιαλιστική Διεθνή το 1910, ως αντίδραση στην επιρροή της αστικής τάξης πάνω στις εργαζόμενες γυναίκες και γενικότερα στο φεμινιστικό κίνημα.
Ο μύθος αυτός πιθανότατα δημιουργήθηκε κατά τις απεργίες των μοδιστρών στη Νέα Υόρκη την περίοδο 1908-1909. Το κίνημα αυτό αναφέρθηκε συχνά στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πρώτο έναυσμα για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
Η Πικ διαπίστωσε πως ο μύθος ξεκίνησε να διατυπώνεται από το 1955 από τη Μαντλίν Κολέν, η οποία μόλις είχε εκλεγεί επικεφαλής του γαλλικής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών. Στόχος ήταν να ξεχαστούν οι κομμουνιστικές ρίζες της ημερομηνίας.
Το σίγουρο είναι πως, αναλόγως τη χώρα, ως πρώτο έτος εορτασμού αναφέρεται είτε το «αμερικανικό» 1909 ή το «σοσιαλιστικό» 1911.
Ισότητα στις απολαβές και στην εργασία
Κάθε έτος ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας περιστρέφεται γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα. Φέτος το θέμα αυτό είναι η ισότητα στις αμοιβές, ζήτημα που στηρίζεται από την πρωτοβουλία HeForShe.
Το 2014 το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ εξέδωσε τη σχετική έκθεση:
Map: http://widgets.weforum.org/gender-gap-2014/ Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι γυναίκες σε διεθνές επίπεδο καταλαμβάνουν το 22% των βουλευτικών εδράνων, ποσοστό που έχει διπλασιαστεί από το 1995 μέχρι το 2015.
Το 50% των γυναικών άνω των 15 ετών παγκοσμίως εργάζονται, ενώ το ίδιο ποσοστό για τους άνδρες ανεβαίνει στο 75%. Όμως οι γυναίκες αμείβονται 24% λιγότερο.
Σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες η ισότητα των φύλων διδάσκεται στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ο αλφαβητισμός αυξήθηκε παγκοσμίως από 76% το 1990 σε 85% το 2013. Παρ’ όλα αυτά, σε ολόκληρο τον κόσμο το 60% των αναλφάβητων είναι γυναίκες.
Με το ψήφισμα 1325/2000, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αναγνώρισε ότι οι πόλεμοι έχουν διαφορετικές συνέπειες στους άνδρες και στις γυναίκες, δίνοντας παράλληλα έμφαση στο σημαντικό ρόλο που παίζουν οι γυναίκες στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Όμως μεταξύ 1992 και 2011 μόνο το 9% των διαπραγματευτών που συμμετείχαν σε ειρηνευτικές διαβουλεύσεις ήταν γυναίκες.
Τέλος, μία στις τρεις γυναίκες έχει πέσει θύμα σωματικής ή σεξουαλικής βίας. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, δράστης ήταν ο σύντροφός τους.
Ισότητα στην Ελλάδα και την Κύπρο
Η 31η Ιουλίου 1960 είναι μια ιστορική ημέρα για την Κύπρο, καθώς τότε πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις οποίες για πρώτη φορά ψήφισαν και οι Τουρκοκύπριοι.
Η ημερομηνία, όμως, είναι ιστορική και για ακόμη δύο λόγους που αφορούν το ζήτημα της ισότητας. Ο πρώτος είναι ότι στις βουλευτικές εκλογές του 1960 οι γυναίκες της Κύπρου ψήφισαν για πρώτη φορά, ενώ ο δεύτερος είναι η εκλογή της πρώτης γυναίκας βουλευτή στην κυπριακή ιστορία. Επρόκειτο για την Τουρκοκύπρια Αϊλά Καζίμ.
Η πρώτη Ελληνοκύπρια βουλευτής εξελέγη 21 χρόνια μετά, στις εκλογές του 1981. Ήταν η Ρήνα Κατσελή, η οποία εξελέγη με το ψηφοδέλτιο του ΔΗΚΟ και μάλιστα ορκίστηκε φορώντας τσεμπέρι και κυπριακή ενδυμασία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ιστορία της ισότητας των δύο φύλων στην Ελλάδα και την Κύπρο βρίθει ενδιαφέροντος, καθώς έχει περάσει διά πυρός και σιδήρου.
Αν και η καθολική ψηφοφορία στην Ελλάδα είχε θεσμοθετηθεί από το Σύνταγμα του 1864, στις 20 Μαρτίου 1928 η ελληνική εφημερίδα «Νέα Ημέρα» επιχειρηματολογεί με ευφάνταστο τρόπο υπέρ του να μη δοθεί δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες:
«Ορισμένα τινά Ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξη από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπο και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένα ημέρας εκάστου μηνός. Επειδή, εν τούτοις, αι ημέραι αύται, δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να ευρεθεί ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνη ημέραν να ορίζωνται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
Ο αρθρογράφος θα… έσκιζε τα πτυχία του, βλέποντας τις θέσεις του να απορρίπτονται πανηγυρικά μόλις έξι χρόνια μετά. Στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934 μπόρεσαν στους εκλογικούς καταλόγους να γραφτούν οι γυναίκες άνω των 30 με απολυτήριο Δημοτικού.
Αν και το πλήρες δικαίωμα στο εκλέγειν και το εκλέγεσθαι κατοχυρώθηκε για τις Ελληνίδες το 1952, η καθολική προσέλευση στην κάλπη κερδήθηκε οριστικά το 1956. Στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου οι Ελληνίδες άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα. Η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής, πάντως, είχε ήδη εκλεγεί από το 1953 σε επαναληπτικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη και ήταν η Ελένη Σκούρα του Ελληνικού Συναγερμού.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο 1956 εξελέγη και η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα, η Μαρία Δεσύλλα στην Κέρκυρα.
Το ζήτημα της θεσμοθέτησης της ισότητας των δύο φύλων στην ελληνική συνταγματική τάξη έκλεισε οριστικά με την αναγνώριση της αρχής της ισότητας στο Σύνταγμα του 1975. Στο Άρθρο 4, παράγραφος 2 του Συντάγματος (όπως αναθεωρήθηκε το 2008) αναφέρεται ότι:
#### Oι Έλληνες και οι Eλληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Ομοίως και στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο άρθρο 28 του οποίου (παρ. 1-2) αναφέρεται η αρχή της ίσης μεταχείρισης.