«Ποιο σώμα;»: Αναζητώντας το φύλο επί σκηνής

«Ποιο σώμα;»: Αναζητώντας το φύλο επί σκηνής
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Διαρκείας Ελληνικού Έργου 21ου Αιώνα, που οργανώνει η Λεία Βιτάλη, στο θέατρο Αγγέλων Βήμα, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο των νέων κυπρίων συγγραφέων, Ελένης Κοσμά και Κορίνας Κονταξάκη, «Ποιο σώμα;» σε σκηνοθεσία του Μενέλαου Καραντζά.

Το θέμα που πραγματεύεται η παράσταση είναι σύγχρονο, ευαίσθητο αλλά και αρκετά τολμηρό. Αφορά την οικογένεια και την κοινωνία και δύσκολα έρχεται τις περισσότερες φορές στην επιφάνεια. Πρόκειται για τη δυσφορία φύλου. Βασισμένο σε μια αληθινή ιστορία, το έργο παρουσιάζει πώς το ανθρώπινο σώμα γίνεται ξένο και φυλακίζει έναν εαυτό που οι άλλοι δεν μπορούν να δουν. Αποτυπώνει την πάλη που δίνει το άτομο για να βρει την πραγματική του ταυτότητα, τις κοινωνικές συμβάσεις που δυσκολεύουν αυτή την προσπάθεια χειραφέτησης, αλλά και την αναγκαία τόλμη που πρέπει να επιδείξει απέναντι στη ζωή και την αλήθεια του.

Μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη της παράστασης, Μενέλαο Καραντζά για το έργο, αλλά και το σκηνοθετικό του ντεμπούτο στην Ελλάδα:

-Πώς ανακάλυψες το έργο;

Πριν από έναν περίπου χρόνο, όταν η Λεία Βιτάλη προετοίμαζε το 2ο Φεστιβάλ Διαρκείας Ελληνικού Έργου 21ου αιώνα για τη σεζόν 2015-16, μου πρότεινε να διαβάσω το «Ποιο Σώμα;» που σκόπευε να συμπεριλάβει στο φεστιβάλ και θα ήταν το πρώτο έργο απευθείας γραμμένο στα ελληνικά από συγγραφείς που δεν ζουν στην Ελλάδα. Η Ελένη Κοσμά και η Κορίνα Κονταξάκη που το έγραψαν είναι Κύπριες. Το έργο είχε γραφτεί στα πλαίσια του προγράμματος PLAY που διοργανώνουν το Κυπριακό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου και είχε ήδη παρουσιαστεί στη Λευκωσία τον Οκτώβριο του 2014 σε σκηνοθεσία της Κορίνας Κονταξάκη.

-Τι σου άρεσε σ’ αυτό και αποφάσισες να το ανεβάσεις;

Από την πρώτη ανάγνωση το έργο μου κέντρισε το ενδιαφέρον για δύο λόγους: το θέμα του και τον τρόπο γραφής του. Όσον αφορά το θέμα, είναι σύγχρονο, ευαίσθητο και τολμηρό με την έννοια ότι αγγίζει μία κατάσταση, τη δυσφορία φύλου, που γίνεται όλο και περισσότερο αναγνωρίσιμη στα πλαίσια της οικογένειας και της κοινωνίας. Σχετικά με τον τρόπο γραφής, επειδή το έργο δεν ακολουθεί μια αυστηρά γραμμική πορεία στην αφήγηση, προκαλεί τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς να βρουν τρόπους ώστε να αποκαθίσταται η συνέχεια της ιστορίας και να διαφαίνεται η εξέλιξη των χαρακτήρων όσο το έργο προχωρεί· το στοιχείο αυτό υπήρξε ιδιαίτερα ερεθιστικό για μένα.

-Τι είναι η δυσφορία φύλου; Είναι μια συνήθης διαταραχή ή είναι κάτι σπάνιο;

Η δυσφορία φύλου σχετίζεται στενά με την έννοια της ταυτότητας του φύλου, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται σε εσωτερικό επίπεδο το φύλο του και βιώνει την προσωπική εμπειρία του σώματός του. Επίσης, σχετίζεται και με την έννοια της έκφρασης του φύλου και αναγνωρίζεται στα διεμφυλικά άτομα, τα άτομα εκείνα, δηλαδή, των οποίων το κοινωνικό φύλο (εμφάνιση, συμπεριφορά κτλ) διαφοροποιείται από το ανατομικό φύλο (το φύλο που καταγράφηκε νομικά κατά τη γέννηση). Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να αποτελεί πηγή έντονων εσωτερικών συγκρούσεων για το άτομο και μπορεί να γίνει η αιτία για την αναζήτηση μεθόδων και τεχνικών επαναπροσδιορισμού του φύλου του. Πρέπει να τονιστεί εδώ, όμως, ότι η ταυτότητα του φύλου και ο αυτοπροσδιορισμός του κάθε ανθρώπου δεν έχουν καμία σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό του, που είναι η έκφραση της συναισθηματικής έλξης είτε προς το έτερο, είτε προς το ίδιο φύλο ή και προς τα δύο φύλα. Για τη συχνότητα της δυσφορίας φύλου δε γνωρίζω να υπάρχουν επιβεβαιωμένες στατιστικές, καθώς πρόκειται για μία κατάσταση που γίνεται όλο και περισσότερο ορατή στην εποχή μας και αναγνωρίζεται πλέον ακόμη και σε παιδιά πολύ μικρής ηλικίας.

-Είναι εύκολο να αποδοθεί αυτό θεατρικά;

Το κύριο πρόσωπο του έργου είναι η Ιωάννα, ένα κορίτσι που εμφανίζει δυσφορία φύλου, που αναδεικνύεται θεατρικά από τους συγγραφείς με ένα πρωτότυπο δραματουργικό εύρημα: σ’ ολόκληρο το έργο από γραφής εμφανίζεται στη σκηνή ένα φανταστικό πρόσωπο το οποίο μόνο η Ιωάννα βλέπει και αναγνωρίζει (πρόκειται για τον εσωτερικό αντρικό εαυτό της) που έχει, όμως, στην πορεία του έργου σχέση και επαφή και με δύο άλλα πρόσωπα, τη μητέρα της Ιωάννας και την καλύτερή της φίλη. Όπως καταλαβαίνεις από την παραπάνω περιγραφή, η ανάμειξη του πραγματικού κόσμου με τον κόσμο της ψυχής ή της φαντασίας, καθώς και οι αλληλεπιδράσεις αυτών των δύο κόσμων ήταν ήδη ένα απαιτητικό εγχείρημα για να παρασταθεί σκηνικά. Αφιερώσαμε πολύ χρόνο στις πρόβες για να κατανοήσουμε πλήρως τις σχέσεις των χαρακτήρων όπως αναπτύσσονται ρεαλιστικά, αλλά και όπως φαίνονται στη σκηνή με τη συνεχή παρουσία του μη υπαρκτού προσώπου. Πιστεύω ότι ξεκαθαρίσαμε αρκετά τα πράγματα, γιατί στόχος μας ήταν από την αρχή η αφήγηση μιας ιστορίας την οποία οι θεατές θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν και να καταλάβουν. Αν μέσα απ’ τον τρόπο που λέμε αυτή την ιστορία δίνουμε ερεθίσματα για να γεννηθούν στο μυαλό και την καρδιά των θεατών σκέψεις ή συναισθήματα, είμαστε σε καλό δρόμο. Το συνολικό εγχείρημα της σκηνικής απόδοσης του έργου, πάντως, δεν ήταν καθόλου εύκολο, και γι’ αυτό θεωρώ ότι το αποτέλεσμα που πετύχαμε μας δικαιώνει ακόμη περισσότερο.

-Ποια είναι η δική σου θεατρική προσέγγιση;

Οι επί σκηνής δράσεις στο έργο αυτό δεν είναι εύκολο να ταξινομηθούν. Προσπάθησα να συνδυάσω τόσο στην υποκριτική των ηθοποιών όσο και στα θεατρικά εργαλεία που χρησιμοποίησα (σκηνικά, φωτισμούς, μουσική επιμέλεια) το ρεαλισμό με έντονα στοιχεία που είναι απομακρυσμένα απ’ αυτόν. Δεν θα τολμούσα να πω ότι έχω στήσει μια αμιγώς εξπρεσιονιστική παράσταση, αλλά από τη στιγμή που ο ψυχικός κόσμος αποκαλύπτεται και εκφράζεται στη σκηνή, η πορεία μου κατευθύνθηκε σίγουρα προς τα εκεί.

-Λαμβάνοντας υπόψη ότι η παράσταση αυτή είναι το πρώτο σου σκηνοθετικό εγχείρημα στην Ελλάδα, τι είδους θεατρικά έργα σε ενδιαφέρουν;

Όταν ξεκίνησα την πορεία μου στο θέατρο, πρώτα με θεωρητικές σπουδές στη θεατρολογία και στη συνέχεια με ένα μεταπτυχιακό πάνω στην πράξη της σκηνοθεσίας στο Λονδίνο, πίστευα ότι αυτό που μ’ ενδιαφέρει να ασχοληθώ είναι τα κλασικά και τα σύγχρονα κλασικά έργα, στα οποία θα μπορέσω να δώσω μια νέα πνοή ή να επαναδιαπραγματευτώ. Όταν ανακάλυψα τη χαρά τού να συνεργάζεσαι μ’ έναν ζωντανό συγγραφέα και τις δυνατότητες που ανοίγονται για ένα νέο θεατρικό έργο μέσα από την εντατική δραματουργική επεξεργασία και τη συνεργασία συγγραφέα-σκηνοθέτη, κατέληξα ότι αυτό είναι το είδος θεάτρου που μ’ ενδιαφέρει: ένα θέατρο που προκύπτει μέσα από συνεργασία αρχικά με τον/την συγγραφέα και στη συνέχεια ή και ταυτόχρονα με την ομάδα των ηθοποιών πάνω στο κείμενο. Επίσης, ίσως λόγω της δικής μου πνευματικότητας ή του επαγγελματικού παρελθόντος μου, είμαι αρκετά προσκολλημένος στην αναζήτηση του νοήματος κι αυτή είναι μία από τις βασικές αρχές μου όταν σχεδιάζω μια παράσταση, ακόμη κι αν τελικά αυτή περάσει στα χωράφια του μεταδραματικού ή άλλου είδους θεάτρου. Με ενδιαφέρει να κάνω θέατρο για να επικοινωνήσω ουσιαστικά με τους ανθρώπους και τα έργα που επιλέγω θέλω να επιτρέπουν αυτήν ακριβώς την προσέγγιση.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ταυτότητα της παράστασης

Π Ο Ι Ο Σ Ω Μ Α ;

Συγγραφείς: Ελένη Κοσμά, Κορίνα Κονταξάκη
Σκηνοθεσία – Μουσική επιμέλεια: Μενέλαος Καραντζάς
Σκηνικά – Κοστούμια: Κατερίνα Χριστίνα Μανωλάκου, Άρτεμις Σιέρρα
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Επιμέλεια κίνησης: Κάτια Σαβράμη
Διδασκαλία σκηνικής πάλης: Κρις Ραντάνοφ
Βοηθοί σκηνογράφων: Ηλιάνα Χαλκιά, Κατερίνα Καραμούτζου
Σχεδιασμός έντυπου υλικού: Άρτεμις Σιέρρα
Πρωταγωνιστούν: Σελήνα Διαμαντοπούλου, Γιώργος Κοσκορέλλος, Ειρήνη Παπαδημάτου, Αριστέα Σταφυλαράκη

INFO
Αγγέλων Βήμα
Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια. Για κρατήσεις: 210 5242211 (καθημερινά 17.00-22.00)
Δευτέρα &Τρίτη στις 19.30
Μέχρι την Τρίτη 14 Ιουνίου 2016
Διάρκεια παράστασης: 50 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: 12€ (γενική είσοδος), 8€ (φοιτητικό) και 5€ (ανέργων)
www.aggelonvima.gr

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Τα ανερχόμενα ταλέντα της Vogue Fashion Dubai

39ο Φεστιβάλ Δράμας: Ένας απολογισμός του ελληνικού διαγωνιστικού

Τελλόγλειο: Τα 90 πρόσωπα του Δημήτρη Μεσσίνη