Εντός ή εκτός; Η σκοτσέζικη απάντηση στο ερώτημα του Brexit παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον.
Εντός ή εκτός; Η σκοτσέζικη απάντηση στο ερώτημα του Brexit παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον.
Βρισκόμαστε στο κάστρο Γκόρντον, στη βόρεια Σκωτία. Είναι μια ιδιαίτερη ημέρα. Τα λιβάδια είναι γεμάτα με κόσμο που έχει έρθει από όλη την περιοχή του Μόρεϊ για να απολαύσει τους αγώνες του κάστρου. Πρόκειται για το γεγονός της χρονιάς. Οι τυχεροί που βρίσκονται εκεί απολαμβάνουν παραδοσιακά αθλήματα και διασκεδάζουν με έναν καθαρά σκωτσέζικο τρόπο.
60%-75% των Σκωτσέζων είναι υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεταξύ τους και τα μέλη του τοπικού μουσικού συγκροτήματος “Footerin’ Aboot”.
Η βιολονίστα του συγκροτήματος Άμπερ Θόρνλεϊ μας λέει: «Οπωσδήποτε, θεωρώ ότι η Σκωτία δεν θέλει να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πλειοψηφία των Άγγλων ψηφίζουν για συντηρητικά κόμματα και θέλουν το Brexit. Αν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει, θα υπάρξει μια κάποια ένταση και η Σκωτία θα ανεξαρτητοποιηθεί. Αν είναι να φύγουμε από την Ένωση, να φύγουμε κι από το Ηνωμένο Βασίλειο».
Πάμε ανατολικά, στο Μακντάφ, ένα μικρό λιμάνι σε παρακμή. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι αλιείς και εξοργισμένοι με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο αριθμός τους μειώνεται εδώ και δεκαετίες. Τα παιδιά μεγαλώνουν στη φτώχεια και οι νέοι εγκαταλείπουν την πόλη.
Όμως ο Ρος Κάσι κατηγορεί τη βρετανική κυβέρνηση. Λέει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν που βοήθησε την περιοχή, ενώ το Λονδίνο την άφησε στην τύχη της.
Ο Ρος είναι μέλος του Εθνικού Κόμματος, μιας αριστερής φιλοευρωπαϊκής παράταξης που τάσσεται υπέρ της απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Όπως επισημαίνει, «ο αντίκτυπος της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εδώ στο Μακντάφ είναι εμφανής. Το νεωλκείο μας χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν η Βρετανία φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα χάσουμε αυτού του είδους τα κονδύλια και πόλεις σαν το Μακντάφ ή άλλες μικρές κοινότητες στη Σκωτία θα συνεχίσουν να παρακμάζουν, αντί να ανθούν, όπως θα όφειλαν».
Οι κάτοικοι του Μακντάφ σχεδιάζουν να αναπτύξουν το λιμάνι, με στόχο να ενισχύσουν τις ναυπηγικές τους δραστηριότητες. Κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Δεν πιστεύουν όμως ότι το Λονδίνο θα τους χορηγήσει τα απαραίτητα χρήματα, σε αντίθεση με τις Βρυξέλλες.
«Θα έλεγα πως οι πολίτες της Σκωτίας θα εξοργίζονταν με το δίκιο τους, αν οδηγούνταν, παρά τη θέλησή τους, εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προφανώς αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω συζητήσεις σχετικά με τη θέση μας στο Ηνωμένο Βασίλειο», προσθέτει ο Ρος.
Τα Χάιλαντς είναι η καρδιά της Σκωτίας. Ένα τοπίο σπαρμένο με κάστρα και αποστακτήρια.
Η οικογένεια του Τζον Χάρβεϊ Μακντόνα συνδέεται ιστορικά με την παραγωγή ουίσκι από το 1770. Ο Τζον έζησε για 20 χρόνια στην Κίνα κι εκεί έμαθε πολλά για το εμπόριο του ποτού.
Επέστρεψε στην πατρίδα του πριν λίγο καιρό και, όπως πολλοί επιχειρηματίες, τάσσεται κατά του Brexit.
Ο ίδιος μας εξηγεί: «Έχουμε μια μεγάλη επιχείρηση. Εξάγουμε ίσως και το 80% σε Κίνα και Ταϊβάν. Επίσης, έχουμε μια αναπτυσσόμενη αγορά στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Μιλάμε, λοιπόν, για μια μεγάλη αγορά, σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, επομένως, είναι μέρος όλου αυτού και είναι πολύ σημαντική».
Η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά έχει διευκολύνει τη ζωή των εξαγωγικών επιχειρήσεων. Οι εξωστρεφείς τους δραστηριότητες δημιουργούν κέρδη και θέσεις εργασίας.
Αυτό ακριβώς λέει και ο Ντέιβιντ Φροστ, Βρετανός πρώην διπλωμάτης και πλέον επικεφαλής της Ένωσης Παραγωγών Σκωτσέζικου Ουίσκι.
Όπως μας λέει, «περίπου 40% των εξαγωγών μας πηγαίνει στην Ευρώπη. Αν φύγουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε θα έχουμε διοικητικά εμπόδια. Αν υπάρξει Brexit, είναι σαφές πως θα χάσουμε την πρόσβαση στις ευρωπαϊκές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου. Αν η Βρετανία τότε χρειαστεί να αναδιαπραγματευθεί τις συμφωνίες, αυτό θα είναι σίγουρα χρονοβόρο. Είναι προς το συμφέρον μας να συμμετάσχουμε στη μεγαλύτερη δυνατή αγορά με τα λιγότερα δυνατά εμπόδια. Η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά μας το προσφέρει αυτό. Γιατί να θέλουμε να φύγουμε»;
Ποντίκια και βία. Η καθημερινότητα πριν λίγα χρόνια σε αυτή τη συνοικία της Γλασκώβης. Η συνοικία Γκόρμπαλς στη νότια όχθη του ποταμού Κλάιντ ήταν υπερπυκνοκατοικημένη ήδη από το 19ο αιώνα και εξελίχθηκε σε μια κακόφημη περιοχή.
Σήμερα τα πολυόροφα τέρατα έχουν γκρεμιστεί. Το μόνο που έχει μείνει για να τα θυμίζει είναι κάποια ερείπια που δεν έχουν ακόμη συλλεγεί.
Τα παλιό Gorbals έδωσε τη θέση σε μια νέα και άκρως διαφορετική έννοια της κοινωνικής στέγασης. Κτίρια υψηλής ποιότητας, ασφαλείς αυλές και, κυρίως, ελεύθεροι χώροι.
Η Κάθριν και ο Μάικλ μας καλούν στο σπίτι τους. Τέσσερα παιδιά, μέτριο εισόδημα.
Η Κάθριν θυμάται το πρόσφατο παρελθόν: «Δεν γίνεται να έχεις 200 οικογένειες σε ένα κτίριο. Επίσης, όταν τα παιδιά σου μεγαλώσουν σε ένα σπίτι περικυκλωμένο από ναρκωτικά, αλκοόλ και συμμορίες, είναι πολύ εύκολο γι’ αυτά να μπλέξουν με όλα αυτά».
«Είναι πολύ πιο ωφέλιμα τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βοηθούν την αναγέννηση της περιοχής. Αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι», συμπληρώνει ο σύζυγός της.
Ο παππούς της Κάθριν είναι από το Βέλγιο. Ο προπάππους της από τη Γαλλία, ένας άλλος από τη Γερμανία. Κι επίσης, με κάποιο τρόπο, η οικογένειά της έχει και ιρλανδικές ρίζες.
Ποια είναι λοιπόν η γνώμη της για την Ευρώπη; «Δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας Σκωτσέζους, επειδή γεννηθήκαμε στη Σκωτία. Είμαστε Ευρωπαίοι. Και πολύ περήφανοι που είμαστε Ευρωπαίοι».
«Πιστεύω πως θα ήταν μάλλον ανόητο για το Ηνωμένο Βασίλειο να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση», μας λέει ο Μάικλ.
Πολλοί Σκωτσέζοι είναι πεπεισμένοι: Η Ευρώπη σκέφτεται τον μέσο εργαζόμενο, η Ευρώπη μοιράζεται, η Ευρώπη είναι αλληλεγγύη.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει εξαγγείλει επιπλέον ένα δισεκατομμύριο λίρες για κοινωνική στέγαση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δηλαδή 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό σημαίνει χρηματοδότηση για 20.000 νέα σπίτια.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Gorbals Housing Association Φρέιζερ Στιούαρτ μας εξηγεί: «Τα χρήματα από την ΕΤΕπ ήταν τεράστια βοήθεια, διότι είναι σταθερή χρηματοδότηση με το μισό επιτόκιο. Εξοικονομήσαμε πολλά. Υπάρχει μια σαφής σύνδεση ανάμεσα στην αποφασιστικότητα της Ευρώπης να βοηθήσει τις πιο φτωχές κοινότητες και σε αυτό που κάνουμε και τα χρήματα που λαμβάνουμε από ιδρύματα όπως η ΕΤΕπ. Η σύνδεση είναι απολύτως σαφής και αισίως θα διατηρηθεί. Διότι χωρίς αυτή δεν ξέρω από πού θα βρίσκαμε χρηματοδότηση στο μέλλον».
Πίσω πάλι εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε, στα βόρεια και στα Highlands Games. Οι συμμετέχοντες αγωνίζονται στο πέταγμα του κορμού.
Θα μπορούσε κανείς να το συνδέσει με το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου: Οι Σκωτσέζοι μπορούν να κατευθύνουν την ψήφο του Ηνωμένου Βασιλείου: Brexit ή Bremain…
Κι επειδή η Ευρώπη είναι ένα μεγάλο χωριό, τους αγώνες των Χάιλαντς τους κέρδισε ο Λούκας Βέντα. Είναι Πολωνός.