Η εικόνα των οργισμένων διαδηλωτών στους δρόμους του Παρισιού αποτελεί πλέον καθημερινότητα.
Η εικόνα των οργισμένων διαδηλωτών στους δρόμους του Παρισιού αποτελεί πλέον καθημερινότητα.
Στο στόχαστρό τους ο αμφιλεγόμενος νόμος για τις εργασιακές σχέσεις. Οι υπέρ του λένε πως θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Οι εναντίον του υποστηρίζουν ότι απειλούνται.
Η λαϊκή οργή πυροδότησε μπαράζ κινητοποιήσεων για την άσκηση πίεσης στην κυβέρνηση του προέδρου Ολάντ.
Αυτό το τσουνάμι των διαμαρτυριών ήταν που γέννησε ένα νέο κίνημα με το όνομα «Nuit debout», δηλαδή «Η νύχτα των Ορθίων».
Κάποιοι εξ αυτών λένε πως περίμεναν αυτή τη στιγμή εδώ και τρία χρόνια. Η Σοφί Τισιέ, μέλος του κινήματος, μας λέει: «Το κίνημά μας εκπροσωπεί εκείνους που κατάλαβαν πως το πολιτικό σύστημα δεν λειτουργεί πια και πως είναι στο χέρι τους να πάρουν πίσω τα ηνία του».
«Υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν πως η δύναμη του κινήματός μας είναι ότι πρόκειται για μια εκκλησία του δήμου. Ο δημόσιος λόγος γίνεται και πάλι δημόσιος», προσθέτει άλλο μέλος, η Έλενα Οζάμ.
Ακόμη μια οικεία εικόνα αποτελούν τα δακρυγόνα και συγκρούσεις μεταξύ πολιτών και αστυνομικών στο τέλος της διαδήλωσης.
Ένα μήνυμα βίαιο, αλλά κι ένα μήνυμα κλιμακούμενης απογοήτευσης εντός της γαλλικής κοινωνίας. Οι νόμοι πλέον περνούν εν τη απουσία των πολιτών.
Το euronews βρέθηκε στο προπύργιο του κινήματος, στην Πλας Ρεπουμπλίκ. Η περιώνυμη πλατεία του Παρισιού τελεί υπό κατάληψη από την 31η Μαρτίου.
Ο Ζυλ Ραγκυνό, επίσης μέλος του κινήματος, μας λέει πως τα επεισόδια ούτε τον εκπλήσσουν ούτε τον ενοχλούν: «Αυτές οι εκδηλώσεις βίας αποτελούν κομμάτι κάθε διαδήλωσης. Έχω πάει σε πολλές και πάντα αυτό γίνεται στο τέλος. Δεν με ανησυχούν πλέον».
Για τον Ζυλ και άλλα μέλη του κινήματος το σημαντικό είναι να δώσουν πίσω στους πολίτες τη φωνή τους.
Κάθε μέρα πραγματοποιείται μια γενική συνέλευση. Ο καθένας μπορεί να πάρει το λόγο και η ψηφοφορία γίνεται με ανάταση χεριών.
Η σημερινή συζήτηση αφορά τις διαδηλώσεις και τις απεργίες. Υπάρχουν όμως κι άλλες επιτροπές που ασχολούνται με μια ευρεία γκάμα ζητημάτων.
Ο Ζυλ μας εξηγεί: «Η Νύχτα Ορθίων είναι ένα οριζόντιο κίνημα. Όλοι είναι ίσοι. Δεν υπάρχει μπόνους για τους παλιότερους. Κάποιοι είναι εδώ από την πρώτη στιγμή, κάποιοι ήρθαν αργότερα και κάποιοι έρχονται ακόμη. Αυτό συμβαίνει εδώ και δεν καθορίζει το ποιος είναι ο πιο σημαντικός».
Ένα κίνημα όπου όλοι είναι ίσοι και όλες οι ιδέες ακούγονται. Κι από τότε που ξεκίνησε, πριν δυόμιση μήνες, η «Νύχτα Ορθίων» έχει επεκταθεί τόσο ώστε οι πάντες και τα πάντα να μπορούν να… στέκονται.
Στην Πλας Ρεπουμπλίκ υπάρχει η Ορχήστρα Ορθίων, η Οικολογία Ορθίων και όχι μόνο. Λειτουργούν επιτροπές υπό καθεστώς άμεσης δημοκρατίας. Μπορεί όμως το κίνημα αυτό να έχει αντίκτυπο, χωρίς να έχει πολιτική ατζέντα ή κάποιον επικεφαλής;
Προκειμένου να βρούμε την απάντηση σε αυτό, πήγαμε στη «Νύχτα Ορθίων» της Μασσαλίας. Μιλήσαμε με τον Φρανσουά Ρυφέν, συντάκτη της αριστερής εφημερίδας «Φακίρ», αλλά και εκ των δημιουργών αυτού του νέου κινήματος πολιτών. Ενός κινήματος που πολλοί λένε πως προήλθε από την ταινία του Ρυφέν με τίτλο “Thanks Boss” (“Merci Patron”).
Πρόκειται για μια σύγχρονη εκδοχή της μάχης του Δαβίδ με τον Γολιάθ. Ο Ρυφέν στρέφεται κατά του πλουσιότερου ανθρώπου στη Γαλλία, του Μπερνάρ Αρνό, προκειμένου να βοηθήσει ένα ζευγάρι που έχασε τις δουλειές του, όταν η επιχείρηση υφασμάτων στην οποία εργάζονταν μεταφέρθηκε στην Πολωνία.
Ο Αρνό είναι επικεφαλής του ομίλου ειδών πολυτελείας LVMH, που έχει στην ιδιοκτησία του μάρκες όπως η Dior, η Louis Vuitton και η Kenzo. Όταν το ζευγάρι κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του, ο Ρυφέν μηχανεύεται ένα σχέδιο, ώστε ο Αρνό να τους δώσει χρήματα.
Το μήνυμα της ταινίας περί δράσης κατά της κοινωνικής αδικίας αποτέλεσε το έναυσμα για ένα νέο κίνημα πολιτών.
Κατά τον Ρυφέν, ωστόσο, η «Νύχτα Ορθίων» δεν υπήρξε ένα αυθόρμητο κίνημα, αλλά ένα κίνημα εκ προμελέτης.
Όπως μας λέει, «όσο προβάλαμε την ταινία πριν αυτή κυκλοφορήσει ευρέως, αισθανόταν κανείς πολλή ενέργεια μέσα στις αίθουσες. Στο τέλος της ταινίας, ο κόσμος ρωτούσε τι μπορούμε να κάνουμε;. Και μετά κάποιος είπε κοιτάξτε, στο τέλος της επόμενης διαδήλωσης κατά του νόμου για τα εργασιακά, ας καταλάβουμε έναν χώρο. Αυτό συνέβη στις 31 του Μάρτη και καταλήφθηκε η Πλας Ρεπουμπλίκ. Η κατάληψη της πλατείας συνέπεσε με την προβολή του “Thanks Boss“».
Κι έτσι η «Νύχτα Ορθίων» εξαπλώθηκε σε άλλες γαλλικές πόλεις.
Ο Καμέλ είναι μέλος του κινήματος από τη Μασσαλία. Κάνει λόγο για ένα κατ’ εξοχήν λαϊκό κίνημα: «Για μένα η “Νύχτα Ορθίων” είναι οι πολίτες που ανακτούν τον έλεγχο. Επομένως, με τους πολίτες αυτούς εδώ γράφουμε μυθιστορήματα, ανεβάζουμε θεατρικά, υπάρχει και η ταινία, το “Thanks Boss”, όλοι είναι εδώ και συμμετέχουν. Υπάρχουν και οι Δικηγόροι Ορθίων, γίνονται πολλά πράγματα. Θεωρώ, όμως, ότι αυτός εδώ ο κόσμος, ο πνευματικός, πρέπει να έρθει πιο κοντά στην κοινωνία. Αυτό είναι το πιο σημαντικό».
«Για μένα η πολιτική είναι ένα βήμα τη φορά,γιατί συχνά έρχεται το συναίσθημα της ματαιότητας. Θέλουμε να δείξουμε ότι μπορούμε να νικήσουμε. Το βλέπουμε και στην ταινία, μπορούμε να νικήσουμε ακόμη και τους ισχυρούς. Τότε ο κόσμος θα πει τελικά ίσως είμαστε δυνατότεροι από όσο νομίζουμε και εκείνοι δεν είναι τόσο δυνατοί όσο πιστεύουμε. Θέλουμε να το αναπαράγουμε αυτό σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αυτό ακριβώς κάνουμε, με το να αγωνιζόμαστε κατά του νόμου για τα εργασιακά», λέει ο Ρυφέν.
Ένα βήμα κάθε φορά με προορισμό τη νίκη στην κοινωνική μάχη που υποβόσκει εδώ και καιρό στη Γαλλία.
Όλο αυτό έχει τον ρομαντισμό του. Όμως θα πρέπει να προσγειωθούμε και στην πραγματικότητα. Μπορεί η μάχη να νικηθεί χωρίς τη στήριξη ενός πολιτικού κόμματος;
Οι συγκρίσεις με το Occupy Wallstreet και τους Indignados είναι αναπόφευκτες. Όμως από τους Ισπανούς αγανακτισμένους προέκυψε μια πολιτική κίνηση: Το Podemos.
Ο Γκαέλ Μπρουστιέ ακολούθησε τη «Νύχτα Ορθίων» για εβδομάδες και έγραψε ένα βιβλίο για το κίνημα.
Τον ρωτάμε αν η «Νύχτα Ορθίων» χρειάζεται ένα γαλλικό πολιτικό κόμμα στο πρότυπο του Podemos:
«Κάποιοι εντός του κινήματος θεωρούν πως αυτό θα ήταν το χειρότερο σενάριο. Διότι στην καρδιά του Podemos βρίσκονται νέα αριστερά ριζοσπαστικά σχήματα, τα οποία πρόδωσαν το πνεύμα των Αγανακτισμένων. Με άλλα λόγια, μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο, χωρίς εξουσία. Κάθε φιλοδοξία για την εξουσία είναι εκ φύσεως προδοσία προς τους προοδευτικούς και τους επαναστατικούς. Αυτή υπήρξε εξ αρχής η κουλτούρα της Νύχτας Ορθίων. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν το αντίθετο. Ότι δηλαδή ο μόνος τρόπος για να αλλάξουν την κατάσταση είναι να ενταχθούν θεσμικά».
Παρά την κατακραυγή, ο νόμος για τα εργασιακά αναμένεται να περάσει από τη γερουσία τον Ιούλιο.
Η «Νύχτα Ορθίων» έχει ορκιστεί να παραμείνει στην πλατεία και μετά την ψήφισή του.
Κάποιοι όμως ανησυχούν ότι το μομέντουμ των «Ορθίων», αν δεν έχει περάσει, τουλάχιστον βαίνει προς το τέλος του.
Μήπως ήρθε η ώρα για τους Όρθιους να… κάτσουν; Η Έλενα Οζάμ μας απαντά: «Δεν ξέρω αν το κίνημα θα συνεχιστεί ή όχι. Δεν ξέρω πώς ή πότε θα τελειώσει. Ξέρω μόνο πως, ό,τι κι αν συμβεί μετά, θα υπάρχει η εμπειρία που επέτρεψε στον κόσμο να συνειδητοποιήσει πως έχει κάτι να πει. Ότι έχει κάτι να καταθέσει στην πολιτική σκηνή και ότι αυτό δεν είναι ιδιωτικό. Ας πούμε ότι αποτυγχάνουμε. Θα υπάρξουν άλλα κινήματα στο μέλλον. Ο κόσμος θα θυμάται τι συνέβη εδώ και ότι οι πολίτες έχουν τη δύναμη. Άρα, ό,τι κι αν συμβεί τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, εμείς θα έχουμε καταφέρει κάτι καλό».
Από το «Η φαντασία στην εξουσία» του 1968 στο «η εξουσία στους πολίτες» του 2016.
Ένα μήνυμα προς τους πολιτικούς που τα ευρωπαϊκά κινήματα πολιτών ελπίζουν να είναι δυνατό και σαφές.
