Θησείον: Η Φλόρενς Τζένκινς μέσα από τα μάτια του πιανίστα της

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς είναι γνωστή ως η φάλτσα σοπράνο, η χειρότερη λυρική τραγουδίστρια της ιστορίας. Η μεγαλοαστική ζωή της στη Νέα Υόρκη και οι δολοφονικές φωνητικές της επιδόσεις αποτυπώνονται σε θεατρικά έργα, αλλά και στην πρόσφατη ταινία με την Μέριλ Στριπ, που κυκλοφόρησε φέτος το καλοκαίρι.

Μια διαφορετική πλευρά της αποτυπώνει το έργο «Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς – Ενθύμιο» του Stephen Temperley που παρουσιάζει αυτή την περίοδο ο Γιάννος Περλέγκας στο θέατρο Θησείον. Ένα έργο που συνδυάζει το χιούμορ με την συγκίνηση, την κωμωδία με το δράμα και φωτίζει εξαιρετικά την ανθρώπινη διάσταση της ηρωίδας, τη μοναξιά της, το πάθος για την όπερα. Δύο είναι οι ήρωες-πρωταγωνιστές του έργου: η Ναταλία Τσαλίκη ερμηνεύει την Φλόρενς και ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος ερμηνεύει τον Κόσμε ΜακΜουν, τον πιανίστα που τη συνόδευε στο πιάνο για 12 χρόνια, μέχρι το θάνατό της.

Μέσα από τα δικά του μάτια βλέπουμε το φαινόμενο αυτής της γυναίκας που συντάραξε την Νέα Υόρκη από το 1912 μέχρι και το 1944 που πέθανε. Βρίσκεται κι αυτός στο τέλος πλέον της ζωής του και κάνει ένα φλας μπακ στο παρελθόν και στη σχέση του μαζί της, στα χρόνια που πέρασαν μαζί και στο τι ήταν πραγματικά η Φλόρενς.

Συναντήσαμε τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο και μιλήσαμε για το έργο, για την φάλτσα σοπράνο και για τους λόγους που αυτή η ιστορία συνεχίζει να συγκινεί τον κόσμο, 70 και πλέον χρόνια μετά.

-Για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς; Η επιλογή του συγκεκριμένου έργου έγινε λόγω της επιτυχίας της ταινίας;

Όχι. Η Ναταλία είχε βρει το έργο, πριν την ταινία, τον περσινό χειμώνα. Της άρεσε. Όταν το έδωσε στον Γιάννο, βρήκε κι αυτός ότι έχει ενδιαφέρον. Εγώ ήρθα τρίτος. Ψήθηκα. Όταν αρχίσαμε να το μεταφράζουμε με την Ναταλία, αντιλήφθηκα ότι έχει ωραίους χαρακτήρες. Η μεγάλη αποκάλυψη της δύναμής του έγινε στις πρόβες, όπου ο Γιάννος δούλεψε πάρα πολύ πάνω στο κείμενο και το νόημά του. Υπήρξε μια πολυεπίπεδη ανάλυση του έργου. Είχα πάρα πολύ καιρό να κάνω κάτι που να μου αρέσει τόσο πολύ, τόσο όσον αφορά τις πρόβες, όσο και στο τελικό αποτέλεσμα. Αισθάνομαι ότι η συγκεκριμένη παράσταση με πάει μπροστά ως ηθοποιό, μέσα από ένα έργο που δεν το περίμενα.

-Τι είναι αυτό που σου κέντρισε την προσοχή;

Το γεγονός ότι αυτή η περσόνα δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Δεν είναι απλά μια σοπράνο που τραγουδά φάλτσα. Ήταν ένα κοινωνικό φαινόμενο για την εποχή της. Τραγουδούσε 12 χρόνια, τη δεκαετία του ’30 και του ’40. Δεν ήταν μια πιτσιρίκα, ψωνάρα. Όταν ξεκίνησε, ήταν 64 ετών. Τραγουδούσε μέχρι τα 76 της. Καταλαβαίνεις ότι είναι κάτι σπάνιο και υπολόγισε ότι ήταν επίσης άρρωστη από σύφιλη από τη νεανική της ηλικία. Για πολύ καιρό, τις παραστάσεις της παρακολουθούσαν μόνοι οι πλούσιοι της Νέας Υόρκης, που συνέρρεαν στο Ritz Carlton. Όλα γίνονταν για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ο κόσμος γέλαγε. Άρα ήταν κάτι σκληρό και άγριο. Και μετά ανοίχτηκαν αυτά τα ρεσιτάλ και στον υπόλοιπο κόσμο. Όλο αυτό όμως δεν θα διαρκούσε τόσα χρόνια, αν αυτή η γυναίκα δεν είχε κάτι ιδιαίτερο, κάτι παραπάνω.

-Τι είναι κατά τη γνώμη σου αυτό το παραπάνω που είχε;

Πίστη και σύνδεση με κάτι ανώτερο. Δεν εννοώ τον Θεό, αλλά κάτι με ευρύτερη έννοια. Αυτό που έκανε το υποστήριζε με όλη την ψυχή της, 1000%. Ζούσε με τη μουσική. Ήταν ζωτική ανάγκη για την ίδια να τραγουδάει. Ήταν άρρωστη και υπερνικούσε τα πάντα για να βρεθεί στην σκηνή. Νικούσε το θάνατο, μέσα από αυτό που έκανε. Δεν το έκανε απλά από ένα βίτσιο, ήταν ένα αληθινό πάθος. Δεν ήταν το χόμπι μιας πλούσιας. Είχε ανάγκη να το κάνει, γιατί αν δεν το έκανε, ένιωθε ότι μαραίνεται και ότι πεθαίνει. Άρα, όταν κάνεις κάτι με ένα τόσο ισχυρό κίνητρο, δεν μπορεί παρά να «γράφει», να έχει αντίκτυπο, παρά το γεγονός ότι ήταν φάλτσα. Δεν ξέρω πόσοι καλλιτέχνες μπορούν να ισχυριστούν ότι αυτό που κάνουν, το κάνουν γιατί είναι ζήτημα ζωής και θανάτου γι’ αυτούς.

-Ο πιανίστας της, που ερμηνεύεις, ήταν υπαρκτό πρόσωπο;

Ναι. Ήταν κοντά της αυτά τα 12 χρόνια. Ήξερε μουσική. Παρ’ όλα αυτά έμεινε δίπλα της. Ήταν νέος, είχε όνειρα. Γιατί έμεινε; Ίσως για τα λεφτά. Αλλά σίγουρα δεν φτάνει μόνο αυτό. Γιατί έμεινε εκεί 12 ολόκληρα χρόνια. Η σχέση τους αρχικά ήταν καθαρά επαγγελματική και στο τέλος ήταν φίλοι. Σκέψου, ότι όταν πέθανε η Φλόρενς, εγκατέλειψε αυτή τη δουλειά και έγινε προπονητής μποξ. Νομίζω ότι κι αυτός με έναν τρόπο πίστεψε σ’ αυτήν, σ’ αυτό που έβλεπε στη μουσική. Κάτι τον μάγεψε. Κάτι του έλειπε. Ίσως είχε έλλειμμα πίστης, ενώ εκείνη είχε περίσσευμα πίστης.

-Αυτό ήταν το μόνο στοιχείο που τους συνέδεσε κατά τη γνώμη σου;

Προφανώς πάνω σ’ αυτό το στοιχείο ταίριαξαν οι δυο τους. Αυτό είναι και το βασικό ερώτημα που διατρέχει το έργο. Γιατί αυτός ο ταλαντούχος πιανίστας έμεινε δίπλα σ’ αυτό το πλάσμα για δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Ένα άλλο βασικό θέμα ήταν ότι και οι δύο ήταν ιδιαίτεροι κατά μια έννοια: αυτή ήταν συφιλιδική, αυτός ομοφυλόφιλος. Ήταν σαν στιγματισμένοι. Μέσα από τα μάτια του βλέπουμε όλη την ιστορία και παίρνουμε τις απαντήσεις. Ουσιαστικά μέσα από τη σχέση τους, αντιλαμβανόμαστε γιατί ήταν τόσο σημαντική η Φλόρενς. Καταλαβαίνουμε ότι πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν, ότι υπάρχει κάτι πολύ παραπάνω από αυτό που φαίνεται. Και θα συμπλήρωνα ότι έχει να κάνει το έργο ακόμη με την εμπιστοσύνη στον άλλο, σ’ αυτό που σε καλεί. Να μην ετεροκαθορίζεσαι. Να μην κολλάς σ’ αυτό που οι άλλοι περιμένουν από σένα. Πρέπει να πιστέψεις τα θέλω σου, να τα πραγματοποιήσεις. Τότε τίποτε δεν μπορεί να σε σταματήσει.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Σε δυσκόλεψε αυτός ο απρόσμενος ρόλος;

Στην αρχή μπορώ να πω ότι εξεπλάγην με την πρόταση που μου έγινε. Δεν έχω μουσικές γνώσεις, δεν ξέρω να παίζω πιάνο και τραγουδάω εμπειρικά. Στη συνέχεια ο Γιάννος μου είπε ότι όλη η σκηνοθετική προσέγγιση θα ήταν αρκετά αφαιρετική, δηλαδή δεν θα υπάρχει πιάνο στη σκηνή και ούτε θα χρειάζεται να παίζω. Στη συνέχεια, πρέπει να ομολογήσω ότι βρήκα στο έργο κάτι που με αφορά, που έχει να κάνει με την πίστη, την αμφισβήτηση, την κρίση και την κριτική. Εννοώ ότι κι εγώ έχω ισχυρή διάθεση να κρίνω τα πάντα. Τον εαυτό μου πρώτα από όλα. Συνειδητοποίησα πριν από τρία περίπου χρόνια, σε ένα υπαρξιακό ταξίδι, ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο βάρος που έχω στη ζωή μου. Ήθελα με κάποιο τρόπο να το πετάξω, γιατί με έπνιγε. Ίσως, σε μια προηγούμενη ζωή μου να ήμουν δικαστής. Με ενοχλούσε λοιπόν αυτό το στοιχείο και έχω κάνει μεγάλο αγώνα για να το μειώσω, να πετάξω αυτό το αμόνι από το στήθος μου, να σταματήσω να έχω άποψη για τα πάντα.

-Τι έκανες για να το περιορίσεις;

Ξεκίνησα καταρχάς από τις καλλιτεχνικές μου επιλογές. Ήθελα να χαλαρώσω λιγάκι, γιατί έπαιρνα πολύ στα σοβαρά τον εαυτό μου, τη δουλειά μου, το σινάφι. Ήμουν τρομερά εγωκεντρικός. Σ’ αυτό με βοήθησε πάρα πολύ η παραμονή για μεγάλο διάστημα στο Λονδίνο, όπου είδα τα πράγματα με άλλο μάτι. Εκεί είδα συναδέλφους και καλλιτέχνες μεγάλου βεληνεκούς πως αντιλαμβάνονταν τα είδη, την ποιότητα, το τι είναι υψηλή κουλτούρα και τι όχι. Ότι δεν υπάρχουν στην ουσία πραγματικά όρια και σύνορα ανάμεσα στο έντεχνο και το εμπορικό, το ποιοτικό και το μαζικό. Αυτό λοιπόν με χαλάρωσε. Ήταν το πρώτο βήμα που έκανα. Το δεύτερο βήμα ήρθε, όταν επέστρεψα. Όταν πλέον κάνω κάτι που δεν πληροί τις δικές μου ποιοτικές και καλλιτεχνικές προδιαγραφές, δεν υποφέρω, περνάω καλά χωρίς να τυραννώ τον εαυτό μου. Αυτό συνέβη για παράδειγμα πέρσι που έκανα τηλεόραση και όλα πήγαν πολύ καλά. Είναι λοιπόν κάτι που το δουλεύω και με το οποίο και ο χαρακτήρας που ερμηνεύω έχει πολύ μεγάλο θέμα. Δηλαδή όταν μπαίνει σ’ αυτή τη σχέση είναι πολύ αυστηρές οι προδιαγραφές του και είναι τρομακτικά επικριτικός απέναντι σ’ αυτή τη γυναίκα. Στην αρχή πάει μόνο για τα λεφτά και διαχωρίζει συνεχώς τη θέση του σε σχέση με τη Φλόρενς. Με το πέρασμα του χρόνου αυτό απαλύνεται και μαθαίνει να την αγαπάει, την αποδέχεται και τη θαυμάζει κιόλας. Εκεί λοιπόν βρήκα πολύ χώρο για μένα, να ταυτιστώ και να με αγγίξει αυτός ο πιανίστας.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Η Ναταλία πώς είναι ως Φλόρενς;

Η Ναταλία είναι αριστούργημα. Επειδή η ίδια τραγουδά πάρα πολύ καλά, κι αυτό έχει σημασία, είναι τέλεια στο ρόλο. Είναι κανονική υψίφωνος και έχει και καταπληκτικό αυτί. Εμένα με διορθώνει, γιατί όταν τραγουδάω κάνω λάθη. Ακούς λοιπόν αυτή τη γυναίκα να κάνει αυτή την κτηνωδία, να μην «πατάει» ούτε μισή νότα και τρελαίνεσαι. Είναι απίστευτη. Η Ναταλία αγαπάει πάρα πολύ την ηρωίδα που ερμηνεύει.

-Πώς είναι να σε σκηνοθετεί ένας ηθοποιός και φίλος;

Δεν μας αφήνει σε ησυχία. Μας χτυπάει πραγματικά κάτω. Όμως, ενώ μπορεί να σε κόψει 250 φορές, δεν νιώθεις ότι το κάνει για να σου κάνει μάθημα, ούτε για τη σκηνοθεσία του. Σε κόβει, γιατί επιμένει να βρει σε σένα τη λειτουργία, που θα σε βοηθήσει να πας παρακάτω. Γρήγορα καταλαβαίνεις τον στόχο του, ότι το κάνει για το καλό σου. Εμένα έχει καταφέρει, έχω καιρό να το νιώσω, να με «ανοίξει», να είμαι πολύ εύπλαστος. Μου έχει ξανασυμβεί μια δυο φορές στο παρελθόν, αυτό που μου λέει ο σκηνοθέτης να μπορώ να το κάνω αμέσως. Αυτό σε πάει μπροστά, αλλά δυστυχώς δεν μπορείς να το κάνεις πάντα και ούτε μπορεί ο κάθε σκηνοθέτης να το πετύχει.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

«Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς – Ενθύμιο» του Stephen Temperley

Μετάφραση: Γιάννος Περλέγκας – Προμηθέας Αλειφερόπουλος
Σκηνοθεσία: Γιάννος Περλέγκας
Σκηνικά / κοστούμια: Λουκία Χουλιάρα
Κίνηση: Δήμητρα Ευθυμιοπούλου
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Επιμέλεια Ήχου / Βίντεο: Αφροδίτη Ρήγα
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάγδα Καυκούλα
Βοηθός ενδυματολόγου/ Κατασκευή Κοστουμιών: Σάλι Αλάραμπι
Φωνητική διδασκαλία: Ευαγγελία Καρακατσάνη
Σχεδιασμός κομμώσεων: Σωτήρης Πατεράκης
Ηχογράφηση μουσικής (πιάνο): Θοδωρής Οικονόμου
Ηχοληψία: Κώστας Μπώκος (Studio 19st)
Φωτογραφίες: Κarol Jarek
Γραφιστική επιμέλεια: Μάριος Γαμπιεράκης
Παραγωγή: Μανόλης Σάρδης – PRO4
Παίζουν: Ναταλία Τσαλίκη, Προμηθέας Αλειφερόπουλος

INFO

Παραστάσεις: Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016 έως Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Κάθε Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή στις 21:00
Εισιτήριο: 15€ κανονικό, 10€ μειωμένο (φοιτητικό, ΑΜΕΑ, ανέργων, άνω των 65).
Διάρκεια: 90 λεπτά
Θησείον, ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, Τουρναβίτου 7, Ψυρρή
Τηλέφωνο επικοινωνίας για κρατήσεις: 210-3255444 (Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00-17:00)
Ώρες ταμείου: 17:00 – 20:30 (ανοικτό μόνο τις ημέρες των παραστάσεων)

Ακολουθήστε το euronews στα Ελληνικά στο Facebook και στο Twitter