Μουσείο Μπενάκη: Ο Γιάννης Τσαρούχης και ο κόσμος του

Μουσείο Μπενάκη: Ο Γιάννης Τσαρούχης και ο κόσμος του
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μπορεί να άργησε αλλά άξιζε τον κόπο: Το δεύτερο μέρος της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του Γιάννη Τσαρούχη ξεκινάει την Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου και παρουσιάζει πολλά γνωστά και αρκετά άγνωστα έργα του μεγάλου έλληνα καλλιτέχνη, που βρίσκονται είτε σε ιδιωτικές συλλογές, είτε σε ρολά στο Ίδρυμα Τσαρούχη. Για πρώτη φορά θα τα δούμε κρεμασμένα στους τοίχους του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς, ενταγμένα αρμονικά στην εποχή τους, συνδεδεμένα με σχέδια αλλά και με πίνακες που ανήκουν στην ίδια φάση και τεχνοτροπία.

Η έκθεση «Γιάννης Τσαρούχης. Εικονογράφηση μίας αυτοβιογραφίας. Δεύτερο Μέρος (1910-1989)», περιλαμβάνει συνολικά 200 δημιουργίες, όχι γιατί δεν υπήρχαν περισσότερες, αλλά για να δώσει τη δυνατότητα σε όσες παρουσιάζονται να αναπνέουν ελεύθερα, να έχουν τον χώρο που τους αρμόζει. Η έκθεση πιάνει το νήμα από εκεί που το είχε αφήσει η πρώτη έκθεση πριν από τρία χρόνια: Ξεκινά από τα χρόνια της κήρυξης του πολέμου, το 1940, ακολουθεί τον Γιάννη Τσαρούχη στο Αλβανικό μέτωπο, στην Αθήνα της κατοχής και στις δύσκολες μέρες του εμφυλίου, αλλά και στη συνέχεια στο Παρίσι και μετά πάλι στην Αθήνα.

Μέσα από τα έργα του, ο επισκέπτης θα φτάσει βήμα-βήμα μέχρι το 1989, τη χρονιά του θανάτου του, ανακαλύπτοντας τον δρόμο που παίρνει η ζωγραφική του, τις επιρροές, τις γνωριμίες, τις συναναστροφές και τους συνεργάτες του. Θα συναντήσει πρόσωπα όπως ο Ιόλας (με τον οποίο είχε αποκλειστικό συμβόλαιο από το 1953-57), ο Αλέξης Μινωτής, η Μαρία Κάλλας, ο Μάνος Χατζιδάκις, η Lila de Nobili και πολλούς άλλους, σε μία περιήγηση με ξεναγό τον ίδιο τον ζωγράφο, μέσα από αποσπάσματα κειμένων του ιδίου, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Θα μάθει ταυτόχρονα ενδιαφέρουσες ιστορίες και περιστατικά, που τον καθόρισαν, που τον οδήγησαν να γίνει αυτό που είναι.

Αν ψάχνετε για κάποιο επιπλέον λόγο να δείτε αυτό το σπουδαίο εκθεσιακό γεγονός, τον έδωσε ο Άγγελος Δεληβοριάς, στη συνέντευξη τύπου, «Σε καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Τσαρούχης μπορεί να διαβάσει κανείς όλη την ιστορία αυτού του τόπου, ως ένα βιβλίο εικονογραφημένο». Έτσι είναι πράγματι: η αρχαία Ελλάδα, η ελληνιστική εποχή, το Βυζάντιο, η σύγχρονη ιστορία περνούν μέσα από τα έργα του, δίνοντας τον δικό τους τόνο στο προσωπικό ύφος και την τεχνοτροπία, που σφυρηλάτησε για πάνω από έξι δεκαετίες ο ακάματος δημιουργός. Ένα ύφος που είναι άμεσα αναγνωρίσιμο, οικείο στον περισσότερο κόσμο.

Η «Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας», μια πρόταση της Νίκης Γρυπάρη, Προέδρου του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, επιχειρεί την αποκρυπτογράφηση και την ερμηνεία της καλλιτεχνικής πορείας του δημιουργού με βασικά εργαλεία τα κείμενά του, τις αυτοβιογραφικές του σημειώσεις, τις προφορικές του διηγήσεις και βέβαια τα ίδια τα έργα του. Παρουσιάζει την ιστορία της ζωγραφικής του Γιάννη Τσαρούχη μέσα από χρονολογικές ενότητες, αναπλάθοντας το περιβάλλον που έζησε και τις επιρροές που δέχθηκε από αυτό σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία. Υπάρχουν τα έργα που όλοι ξέρουμε, αλλά και κάποια άγνωστα διαμαντάκια, που σε εντυπωσιάζουν με την ομορφιά και τη δύναμή τους.

Το ταξίδι αυτό μέσα στον κόσμο του Γιάννη Τσαρούχη παρουσιάζεται σε δεκαετίες και πέρα από τη ζωγραφική και τα σχέδια, έχει έργα και φωτογραφίες του από τη δουλειά του στο θέατρο, αλλά και εικόνες από τα σπίτια που έμεινε. Η κάθε δεκαετία αναδεικνύεται μέσα από τα δικά του λόγια:

Δεκαετία του ‘40

Τα χρόνια της Αλβανίας, οι τελευταίες μέρες του πολέμου, η επιστροφή από το μέτωπο.
«Στο δρόμο στα χωριά, στο Κριεκούκι, στην Κάζα, στη Μάνδρα, κοιτούσαν οι γέροι του χωριού τ’ αυτοκίνητα και μας χειροκροτούσαν. Ένας είπε, για τα χάλια μας μάς χειροκροτάτε; Και οι γέροι απαντούσαν: «Είσαστε ήρωες, είσαστε λεβεντόπαιδα».

Τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής στην Αθήνα και η Απελευθέρωση.
«Για ένα διάστημα, έπαιρνα συσσίτιο στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στη μεγάλη αίθουσα των Μυκηνών. Εκεί μπορούσες να συναντήσεις τον Σικελιανό με τη μακριά του μαύρη πελερίνα, τη Μαρίκα Παλαίστη, τον Γιάννη Ρίτσο, που συνήθως τον συνόδευα ως το σπίτι του απ’ το Μουσείο, συζητώντας πολιτικά και θέματα σχετικά με το αρχαίο θέατρο, την όπερα ή το μπαλέτο.

Η σκληρή εποχή του εμφυλίου.
«Όλα αυτά τα έργα έχουν γίνει την εποχή του εμφυλίου πολέμου που οι δρόμοι ήταν γεμάτοι στρατιώτες και έβλεπα συνεχώς κηδείες και μνημόσυνα. Έχουν γίνει με ένα πνεύμα ερωτικό. Ήθελα να κάνω μια σειρά έργων με τίτλο «Η φρίκη του πολέμου». Ασχέτως με το θέμα ήταν και μια δοκιμή να κάνω μια ζωγραφική σε άσπρο εξωτερικό τοίχο που φωτιζόταν από τον ήλιο».
«Επηρεάζομαι πάντα από αυτό που βλέπω».

Δεκαετία του ‘50

«[…] Ήθελα να ζωγραφίσω θέματα θρησκευτικά και μυθολογικά με σύγχρονες φιγούρες και σύγχρονα κοστούμια, έχοντας συναντήσει αυτά τα πρόσωπα στην ζωή, όπως έκαναν πάντοτε οι καλλιτέχνες πριν από τον 19ο αιώνα […]. Θυμάμαι μια ταινία του Τζαίημς Κάγκνεϋ που μου έδωσε την αίσθηση της αρχαιότητος ενώ παρίστανε υπόθεση σύγχρονη, γκαγκστερική. […]».

Η γνωριμία και συμφωνία του με τον Αλέξανδρο Ιόλα και η δημιουργία της μεγάλης του σύνθεσης Η ξεχασμένη φρουρά.

«Σπουδές που έκανα στην Αταλάντη, από τις οποίες βγήκαν πολλά και μεγάλα έργα, τα πιο πολλά ζωγραφισμένα με κόλλα, με θέμα τις γυναίκες από την Αταλάντη. Μου έκανε πολλήν εντύπωση ο τρόπος που χτενίζουν τα μαλλιά τους. Είναι ολόιδιος σαν τις αρχαϊκές κόρες της Ακροπόλεως, […]».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Δεκαετία ’60

«Πήγαινα για πολλά χρόνια στην Μυτιλήνη. Έμενα συνέχεια, συχνά και έξι μήνες ακόμη, με σκοπό την επίβλεψη του κτισίματος και ό,τι άλλο αφορούσε το Μουσείο του Θεόφιλου».

Η δικτατορία και η αναχώρηση από την Ελλάδα το Σεπτέμβριο του ’67 για την Γαλλία.
«Το έργο Ο Πειραιάς από τις Τζιτζιφιές ήταν το τελευταίο τοπίο που ζωγράφισα στην Ελλάδα, πηγαίνοντας στον Πειραιά για να πάρω το καράβι για τη Μασσαλία, γιατί δεν ήξερα αν και πότε θα ξαναγυρίσω».
«Στο Παρίσι άρχισε η καριέρα μου από το άλφα».

Δεκαετία ‘70

«Στη Γαλλία έκανα μαζί με τη Λίλα ντε Νόμπιλι μια ιδιωτική σχολή σχεδίου, που τη λέγαμε «Ακαδημία», και τρεις φορές την εβδομάδα μπορούσε να πάει κανείς να σχεδιάσει. Όλα ήταν δωρεάν για τους μαθητές, αλλά πληρώναμε κάτι ως νοίκι για την αίθουσα που είχαμε και για ορισμένα μοντέλα».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

«Για να μελετήσω την τεχνική της ελαιογραφίας κι ορισμένα άλλα πράγματα θέλησα να ξανακάνω τις τέσσερις εποχές με μοντέλο πάλι τον Ντομινίκ αλλά πιο αδύνατο, πιο κομψό και κάπως πιο ώριμο πια λόγω ηλικίας, πάντα όμως με μακριά μαλλιά. Το έργο προχωρούσε, όταν έλαβα μια παραγγελία για τέσσερα ταμπλώ σχετικά με τις εποχές […]. Επειδή όμως ο Ντομινίκ ήταν αδύνατο να συνεχίζει να ποζάρει γιατί σπούδαζε μαραγκός και κατά τα συνήθη ορισμένων γαλλικών σχολών επληρώνετο, αναγκάστηκα ν’ αναζητήσω αντικαταστάτη του. Μια μέρα είδα δυο παιδιά σ’ ένα ζαχαροπλαστείο να τρώνε γλυκά όρθιοι. Τους εζήτησα αν μπορούν να ποζάρουν για μια νέα σειρά των τεσσάρων εποχών και δέχτηκαν ευχαρίστως. Έκανα ωραίες σπουδές απ’ τον Αλαίν ως Θέρος και Χειμώνα, ενώ του Ρολάν έκανα μια σπουδή ως Φθινόπωρο κι ετοιμαζόμουνα να κάνω μαζί του και την Άνοιξη».

Δεκαετία ‘80

«Το ’χω πει επανειλημμένως ότι δεν επιθυμώ να γυρίζω στην καλή παλιά εποχή, αλλά το να συμμετέχει η λογική και τα μάτια, όσο χρειάζεται, σ’ αυτό το παιχνίδι που είναι η ζωγραφική, το θεωρώ απαραίτητο».

«Πολλές φορές νομίζω ότι δούλεψα καλά. Είμαι ήσυχος. Συχνά, όμως, δεν βλέπω παρά μόνο τα ελαττώματά τους και αυτό με πειράζει τόσο πολύ, ώστε νομίζω ότι πήρα λάθος δρόμο και έγινα ζωγράφος. Συμπεριφέρομαι στα έργα μου όπως ο ανακριτής σ’ ένα φταίχτη…».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η έκθεση εκτός από τα έργα της συλλογής του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, εκ των οποίων πολλά παρουσιάζονται για πρώτη φορά, εμπλουτίστηκε με ζωγραφικά έργα που παραχωρήθηκαν από την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, από το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος Pierce και από ιδιωτικές συλλογές. Την έκθεση επιμελήθηκε η Πρόεδρος του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, Νίκη Γρυπάρη και τη σχεδίασε η σκηνογράφος, Λίλη Πεζανού.

Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των θεματικών παρουσιάσεων από τις συλλογές του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, το οποίο φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη, από τον Νοέμβριο του 2012.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και οργανώνονται σε ομάδες των 40 περίπου ατόμων. Στόχο έχουν τη βιωματική προσέγγιση της ζωής και της ζωγραφικής του Γιάννη Τσαρούχη μέσα από διαρκή διάλογο, θεατρικά παιχνίδια και εικαστικές δραστηριότητες, που ζωντανεύουν τις ξεναγήσεις.

Τα προγράμματα θα ξεκινήσουν από 16 Δεκεμβρίου 2017, και θα πραγματοποιούνται κάθε Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή, με κόστος συμμετοχής € 2 ανά άτομο. Δήλωση συμμετοχών στο Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, στα τηλέφωνα 210 8062636-7, από Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00-14:00. Καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης θα οργανώνονται, επίσης, εποχιακές δράσεις για μεμονωμένα παιδιά.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Παράλληλα, έχουν προγραμματιστεί ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν από την Νίκη Γρυπάρη επιμελήτρια της έκθεσης και Πρόεδρο του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, καθώς και από ξεχωριστούς καλεσμένους, τα ονόματα των οποίων θα ανακοινωθούν σύντομα.
Οι ημερομηνίες των ξεναγήσεων είναι οι εξής:

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017
Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2016, ώρα 16:00 – 17:00
Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2016, ώρα 16:00 – 17:00

Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2017, ώρα 16:00 – 17:00
Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2017, ώρα 15:00 – 16:00
Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2017, ώρα 15:00 – 16:00
Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2017, ώρα 16:00 – 17:00
Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2017, ώρα 15:00 – 16:00
Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2017, ώρα 15:00 – 16:00
Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2017, ώρα 15:00 – 16:00
Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017, ώρα 15:00 – 16:00

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Γιάννης Τσαρούχης. Εικονογράφηση μίας αυτοβιογραφίας. Δεύτερο Μέρος (1910-1989)
Διάρκεια: Μέχρι 26 Φεβρουαρίου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ – ΚΤΙΡΙΟ ΟΔΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, τηλ. 210 3453111
Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: κλειστά
Τιμή εισιτηρίου έκθεσης: € 7, Τιμή μειωμένου εισιτηρίου: €3,5

Ακολουθήστε το euronews στα Ελληνικά στο Facebook και στο Twitter

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Μουσείο Μπενάκη: Η μεγάλη επετειακή έκθεση «1821 Πριν και Μετά»

Έρευνα ΜΕΤΕΟ/Εθνικό Αστεροσκοπείο: Απαραίτητη η ενημέρωση των πολιτών για την κλιματική αλλαγή

Βανδάλισαν το νέο έργο του Banksy στο Λονδίνο