Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που πλήττει πρωτίστως την Ελλάδα, όπου παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά
Από τους 22 εκατ. άνεργους Ευρωπαίους, περίπου οι μισοί δεν έχουν δουλειά για περισσότερο από έναν χρόνο. Η μακροχρόνια ανεργία έχει κάνει οδηγήσει στην απελπισία μεγάλο τμήμα της κοινωνίας.
Το Real Economy ταξίδεψε στην Σουηδία για να ανακαλύψει τι πολιτικές ακολουθούν οι Σουηδοί για να κρατήσουν σε χαμηλά επίπεδα την μακροχρόνια ανεργία τους, παρά την εισροή στην χώρα ανθρώπων από όλον τον κόσμο.
Οι μισοί από τους άνεργους της ΕΕ δεν έχουν δουλειά εδώ και περίπου έναν χρόνο. Από αυτούς, τα δύο τρία βρίσκονται εκτός εργασίας για πάνω από δύο χρόνια! Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν τουλάχιστον 10,5 εκατομμύρια μακροχρόνια άνεργοι στην Ευρώπη, δημιουργώντας μια ανάγκη για ένα διευρυμένο σχέδιο δράσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αν η μακροχρόνια ανεργία ήταν ένα παιχνίδι φλίπερ, πώς θα μπορούσε ένας παίκτης να σκοράρει τους περισσότερους πόντους, δηλαδή να βρει μια δουλειά; Αυτήν την στιγμή ένας στους πέντε μακροχρόνια ανέργους θα βρεθούν εκτός παιχνιδιού επειδή η έλλειψη συνεργασίας ανάμεσα στις κοινωνικές υπηρεσίες και τα ταμεία ανεργίας και τις αντίστοιχες υπηρεσίες του κάθε ΟΑΕΔ έχει ως αποτέλεσμα μόνο το 73% των ανέργων να είναι καταγεγραμμένοι και να λαμβάνουν κάποια μικρή βοήθεια. Κυρίως, οι εργοδότες δεν είναι συμβεβλημένοι με τα περισσότερα από τα νέα συστήματα.
Η νέα πρόταση της ΕΕ υποστηρίζει ότι για να μείνουν στο παιχνίδι της αγοράς εργασίας οι μακροχρόνια άνεργοι πρώτα πρέπει να «σκοράρουν» με την εγγραφή τους στις αρμόδιες υπηρεσίες, στο οικείο Ταμείο Ανεργίας. Τότε θα χρειάζονται μια ατομική αξιολόγηση. Ο κάθε «παίκτης» μπορεί να εξασφαλίσει περισσότερους πόντους με μια Συμφωνία Εργασιακής Ενσωμάτωσης, η οποία πρέπει να παρέχει καθοδήγηση και βοήθεια στο κυνήγι εργασίας, επιπλέον εκπαίδευση και πρακτική εξάσκηση,
υποστήριξη για την στέγαση, τις μεταφορές, την φροντίδα των παιδιών ή την αποκατάσταση, ανάλογα με τις υπάρχουσες υπηρεσίες κάθε χώρας.
Το «τζακ ποτ» είναι φυσικά η πρόσληψη από έναν εργοδότη αλλά το παιχνίδι μπορεί να έχει μόνο ένα σημείο επαφής, έναν δρόμο για την επιτυχία.
Αυτό που είναι κοινό στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι ότι μόνο το 20% των σχετικών προγραμμάτων απασχόλησης στοχεύουν στους μακροχρόνια άνεργους, παρά τους μεγάλους τους αριθμούς. Οι δαπάνες επικεντρώνονται κυρίως στα δημόσια έργα και τις προσλήψεις για αυτά και δεν γίνονται αρκετά για να υπάρξουν κίνητρα ή ενίσχυση των εργοδοτών. Όμως πως θα γίνει η μετάβαση των ανθρώπων πίσω στην αγορά εργασίας κάτω από αυτές τις συνθήκες;
Η Σλοβακία είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες με έναν από τους πιο μεγάλους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης: πάνω από 3%. Το ποσοστό ανεργίας είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το μέσο όρο της ευρωζώνης, αλλά με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: Το 9.4% του εργατικού δυναμικού είναι άνεργοι αλλά από αυτό το ποσοστό, πάνω από το 60% παραμένουν ανενεργοί πάνω από έναν χρόνο, είναι δηλαδή μακροχρόνια άνεργοι. Το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό στην ΕΕ μετά την Ελλάδα, όπου αγγίζει το 72%.
Πολλοί από αυτούς τους μακροχρόνια ανέργους δεν ήταν σε θέση να προσαρμοστούν στις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ράντοβαν Τσέροβιτς, που δηλώνει: «Εργαζόμουν στις τηλεπικοινωνίες. Καθώς η τεχνολογία προχωρά, οι ανάγκες για ανθρώπινο δυναμικό μειώνονταν, δεν χρειάζονται πλέον τόσοι άνθρωποι. Μειώθηκε ο αριθμός του προσωπικού και έτσι… απολύθηκα».
Αντιστοίχως η Ελεονόρα Ορμπάνοβα λέει: «Δυστυχώς η δική μου δουλειά είναι ανδροκρατούμενη και τις πιο πολλές φορές οι εργοδότες επιλέγουν άνδρες και νεώτερους σε ηλικία ανθρώπους, σε σχέση με εμένα».
Η κυβέρνηση της Σλοβακίας έλαβε μια σειρά από μέτρα για να αντιμετωπίσει το ζήτημα. Μειώθηκαν οι φόροι για τους χαμηλόμισθους, χορηγήθηκαν εργασιακά επιδόματα για την επαναπρόσληψη των μακροχρόνια ανέργων, αναδιοργανώθηκαν οι κεντρικές υπηρεσίες του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού. Επίσης, δημιουργήθηκαν Τομεακά Συμβούλια με την συμμετοχή περίπου χιλίων ειδικών για το Ανθρώπινο Δυναμικό από όλη τη χώρα, με σκοπό την αξιολόγηση των κατάλληλων προσόντων για την κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας.
Ο υπουργός Εργασίας της Σλοβακίας Μπράνισλαβ Οντρους εξηγεί: «Δεν είναι δυνατό να λυθεί αυτό το πρόβλημα χωρίς την στενή συνεργασία των εργοδοτών, επειδή είναι εκείνοι που έχουν την ευθύνη για την απασχόληση. Αυτοί θα κάνουν τις προσλήψεις και επομένως πρέπει να τους ακούσουμε. Να γνωρίζουμε την άποψή τους πως πρέπει να είναι οι ιδανικοί εργαζόμενοι, τι δεξιότητες πρέπει να έχουν».
Η μακροχρόνια ανεργία είναι ένα ευρωπαϊκό ζήτημα. Σε πολλές χώρες, πάνω από τους μισούς ανέργους παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας για πάνω από έναν χρόνο. Είναι ένας από τους παράγοντες που κρύβονται πίσω από την αύξηση της φτώχειας στην Ευρώπη από την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας από τους νέους που εξασφάλισαν εργασία στην Σλοβακία είναι ο μηχανικός Ιβάν Εσκαλάντε Λόπεζ, που ήταν μακροχρόνια άνεργος στην χώρα του και ήρθε στην Σλοβακία όπου μπόρεσε να βρει δουλειά.
Η προσωπική του ιστορία δείχνει ότι η σωστή εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, μαζί με έναν καλύτερο συντονισμό μεταξύ των εθνικών πολιτικών και των απαιτήσεων του παραγωγικού κόσμου, μπορούν να επιτύχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα. Ακόμη και σε ευρωπαϊκή κλίμακα.
Τα προγράμματα απασχόλησης της Σουηδίας πάντοτε θεωρούνταν ως παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο.
Η αύξηση του πληθυσμού όμως είναι μια νέα μεγάλη πρόκληση για την Ίλβα Γιόχανχον, υπουργό Εργασίας της Σουηδίας, που παραχώρησε μια μικρή συνέντευξη στο euronews.
euronews: Ποιες πολιτικές απέδωσαν και ποιες χρειάστηκε να αλλάξουν;
Ίλβα Γιόχανσον:Ο κόσμος συνηθίζει να λέει, στην Σουηδία έχουμε ένα σύστημα. Όμως ως υπουργός θα σας πω ότι αναφορικά με τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, στον τομέα αυτόν υπάρχει μία έλλειψη συστήματος. Επομένως πρέπει να αναπτύξουμε νέων ειδών στρατηγικές την ίδια στιγμή καθώς διαχειριζόμαστε τεράστιο πληθυσμό που έχει έρθει στην Σουηδία πέρυσι και εισέρχεται τώρα στην αγορά εργασίας. Επομένως η εκπαιδευτική πολιτική είναι ένα πολύ σημαντικό τμήμα αυτών, η συνεχής εκπαίδευση, η επιπλέον κατάρτιση και πρακτική εξάσκηση, η έναρξη εργασίας. Το να τα συνδυάσεις όλα αυτά για να γίνουν γρήγορα ώστε να εισέλθουν στην αγορά εργασίας. Το δεύτερο είναι η εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων, ιδίως των συνδικαλιστικών σωματείων, κάτι που είναι πολύ σημαντικό και έχουμε μακρά παράδοση σε αυτό.
euronews: Πιστεύετε ότι χρειάζονται αλλαγές στην στεγαστική αγορά και στην αγορά εργασίας;
Ίλβα Γιόχανσον: Ναι, η αγορά εργασίας δεν ρυθμίζεται και τόσο πολύ. Ως επί το πλείστον ρυθμίζεται από τους κοινωνικούς εταίρους με τις συλλογικές συμβάσεις, επομένως υπάρχει η σχετική ευελιξία, ωστόσο η στεγαστική αγορά χρειάζεται μερικές μεγάλες μεταρρυθμίσεις και η κυβέρνηση εργάζεται πάνω σε αυτό..
euronews: Ποιες είναι οι νέες ιδέες που μπορούμε να φέρουμε στο τραπέζι, αναλογιζόμενοι ότι θα αυξηθεί δραματικά η προσφορά με όλην αυτήν την μετανάστευση;
Ίλβα Γιόχανσον: Δίνοντας τους οικονομικούς πόρους για τους ανθρώπους με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης ώστε να είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν την ενήλικη εκπαίδευσή τους και να μην έχουν ανάγκη δανειοδότησης. Έτσι, θα έχουν απευθείας από το κράτος κάποια χρήματα ώστε να μπορούν να φτάσουν στο επίπεδο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ή της ανώτερης δευτεροβάθμιας. Η δεύτερη πρωτοβουλία είναι να βοηθήσουμε τον κόσμο να χρηματοδοτήσει την απόκτηση άδειας οδήγησης, επειδή αυτή μπορεί να κάνει την διαφορά ανάμεσα στο να έχει κάποιος δουλειά ή όχι. Συνεπώς, θα προσπαθήσουμε και εμείς να βρούμε ένα σύστημα για να βοηθήσουμε τον κόσμο να χρηματοδοτήσει την απόκτηση άδειας οδήγησης.
euronews: Ποιες είναι οι συστάσεις σας στους συναδέλφους σας υπουργούς Εργασίας στις άλλες χώρες της Ευρώπης;
Ίλβα Γιόχανσον: Ζούμε σε έναν κόσμο όπου πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να δραπετεύσουν από την κόλαση. Πρέπει να αναλάβουμε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Μπορεί να χρειαστούμε ορισμένες αλλαγές στην αγορά εργασίας. Η σουηδική περίπτωση για παράδειγμα. Έχουμε το πιο μεγάλο ποσοστό απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυτήν την στιγμή και το είχαμε για πάρα πολλά χρόνια. Συνεπώς, κάτι κάνουμε σχετικώς καλά και έχουμε τέτοια αποτελέσματα στην δική μας αγορά εργασίας. Πρέπει επομένως να γνωρίζουμε ότι δεν καταστρέφουμε αυτά που πηγαίνουν καλά. Χρειαζόμαστε μεταρρυθμίσεις για να εστιάσουμε σε αυτούς που έχουν συγκεκριμένες ανάγκες και να είμαστε λίγο προσεκτικοί με μεταρρυθμίσεις που θα φέρουν ενδεχομένως τα πάνω κάτω σε ολόκληρη την αγορά εργασίας.