Χρήστος Πασσαλής: «Η αγάπη δύο εραστών δεν πεθαίνει ποτέ»

Πνευματικά Δικαιώματα

Δημοσιεύθηκε 12/01/2017 - 09:47

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Είναι γεμάτος ορμή και ενθουσιασμό με το νέο του ιδιότυπο πρότζεκτ. Ο Χρήστος Πασσαλής επιστρέφει, μετά από 12 χρόνια, στον τόπο του «εγκλήματος», στο Bios, εκεί από από όπου ξεκίνησαν με τους Blitz για να παρουσιάσει «Το βιβλίο του εαυτού μου», μια θεατρική περφόρμανς, η οποία χωρίζεται σε διαφορετικά κεφάλαια. Φέτος παρουσιάζει τρία κεφάλαια από αυτό το βιβλίο, που έχουν να κάνουν με την αγάπη, την πίστη και την απώλεια.

Αυτά αντιστοιχούν σε δύο παραστάσεις διαφορετικές τόσο ως προς το ύφος όσο και ως προς το περιεχόμενο και παρουσιάζονται εναλλάξ. Στόχος του κάθε χρόνο να συμπληρώνει νέα κεφάλαια σ’ αυτό το βιβλίο. Κεντρικό θέμα η ιστορία μιας γυναίκας που χάνει τον εραστή της υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, οι προσπάθειές της να αντιμετωπίσει την απώλεια. Η αφήγηση εμπλουτίζεται με flashback που παρουσιάζουν το παρελθόν της ηρωίδας, με επεισόδια από τη μέχρι τώρα ζωή της.

Συναντήσαμε τον Χρήστο Πασσαλή στο Bios. Ακολουθεί μια συζήτηση για την αγάπη, την πίστη, την απώλεια, τους φόβους που μας περιτριγυρίζουν και τι μένει τελικά ζωντανό στη ζωή μας από τους μεγάλους έρωτες.

-Είναι αυτή η παράσταση «Το πορτρέτο του καλλιτέχνη»; Μια προσωπική εξομολόγηση;

Ναι θα μπορούσες να το πεις κι έτσι. Ή καλύτερα θα έλεγα «Τα εις Εαυτόν», όπως εύστοχα τιτλοφορεί ο Μάρκος Αυρήλιος το βιβλίο του. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας άλλος τίτλος της παράστασής μας.

-Πώς μπήκες σ’ αυτό το trip?

Διάβαζα το περσινό μου ημερολόγιο και αντιλήφθηκα ότι όλη μου τη ζωή έχω τους ίδιους φόβους.

-Τι σε ανησυχεί;

Ότι δεν προχωράω αρκετά, όσο θα ήθελα δηλαδή. Ως άνθρωπος, αλλά και ως καλλιτέχνης.

-Τι θέλεις; Παιδιά;

Όχι παιδιά δεν θέλω. Αυτό είναι μια πολύ ήσυχη απόφαση.

-Με τι έχουν να κάνουν λοιπόν αυτοί οι φόβοι;

Συχνά συγκρούομαι με έναν τοίχο προσωπικό και καλλιτεχνικό. Θέλω με κάποιον τρόπο να τον προσπεράσω, να ξεφύγω από αυτή την εμμονή, από αυτό το εμπόδιο. Δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται υπομονή, γιατί υποχωρεί πολύ αργά αυτός ο τοίχος. Θέλει μεθοδικότητα. Αλλά διάβαζα αυτά που έγραφα και είδα ότι η φετινή χρονιά είχε πολύ αυτό το στοιχείο: φόβοι που έρχονται και έχουν να κάνουν με τα πάντα: με το πώς ζω, με το πώς δεν καταφέρνω να ζω, όπως θέλω. Αυτό είναι το στοιχείο που κυριαρχεί, παρόλο που πολλά όνειρά μου έχουν γίνει πραγματικότητα. Είμαι ένας φοβερά τυχερός άνθρωπος.

-Γιατί σε τρώει τότε;

Ίσως γιατί υπάρχει κάτι άπληστο τελικά. Κάτι με κυνηγάει και μου ζητάει διαρκώς περισσότερα. Δικαίως. Το σέβομαι, αλλά είναι πολύ κουραστικό. Βέβαια, από αυτό τρέφομαι επίσης.

-Φρένο δεν βάζεις σε όλο αυτό;

Όχι: Δυστυχώς έχω συνειδητοποιήσει τελευταία ότι ακόμη και οι διακοπές είναι πλέον μια άγνωστη λέξη. Δεν μπορώ να ησυχάσω καθόλου και να χαλαρώσω. Όλη την ώρα κάτι με απασχολεί. Το μόνο που μου έχει απομείνει είναι ο ύπνος. Κοιμάμαι πολύ και εύκολα. Είμαι πολύ καλός στον ύπνο. Είναι μία από τις αγαπημένες μου ασχολίες. Το έχω κερδίσει με κόπο. Είναι το μόνο μου καταφύγιο.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Για να έρθουμε στην παράσταση, δεν έχεις την αίσθηση ότι είναι αρκετά ματαιόδοξο και πομπώδες να ανεβάζεις«Το βιβλίο του εαυτού σου»;

Πολύ. Πάρα πολύ. Έχω πολύ θράσος. Είναι κάτι υπερφίαλο (γέλια) που ξεδιπλώνεται μάλιστα σε πολλά κεφάλαια. Ωστόσο δεν είναι αυτοβιογραφικό, παρόλο που πάντα υπάρχουν προσωπικά μου στοιχεία σε αυτό που κάνουμε. Θα ήθελα να συνεχίζω αυτή την παράσταση για πολλά χρόνια, συμπληρώνοντας κάθε χρόνο, αν μπορώ, νέα κεφάλαια στο βιβλίο αυτό.

-Τι αποκαλύπτει αυτό το βιβλίο;

Είναι ένα βιβλίο καταστροφής, για το πόσο κατεστραμμένοι είμαστε. Αυτό αποκαλύπτεται μέσα από τα δύο πρώτα κεφάλαια που παρουσιάζουμε τώρα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Αυτά τα κεφάλαια έχουν όμως να κάνουν με την αγάπη και την πίστη. Δεν είναι λιγάκι ιδεαλιστικό και ρομαντικό αυτό το ξεκίνημα; Περίμενα κάτι πιο περιπετειώδες…

Τόσο η αγάπη, όσο και η πίστη είναι μεγάλες περιπέτειες για μένα. Είναι δύο πολύ σημαντικά πράγματα στη ζωή μου. Πέρασα μια πολύ σκληρή, μεσαιωνικού τύπου περίοδο πίστης στην εφηβεία μου. Αυτοβασανιζόμουν τρελά με την έννοια του Θεού. Πίστευα πάρα πολύ. Είχα κόλλημα με την εκκλησία. Οι γονείς μου δεν είχαν καμιά σχέση με όλη αυτή την εμμονή. Έκανα από νηστείες μέχρι διάφορα προσωπικά τελετουργικά, που εφάρμοζα. Έβαζα συγκεκριμένους όρους στη ζωή μου και έκανα υποχρεωτικά διάφορα πράγματα.

-Πότε τελείωσε αυτή η φάση;

Όταν διάβασα την «Καταγωγή της Οικογένειας» του Ένγκελς, λόγω ενός θείου μου. Ήμουν 16 ετών. Πέρασα στη συνέχεια στον Μαρξ και τέλος οι εμμονές με την πίστη (γέλια). Δεν νομίζω όμως ότι αυτό το αίσθημα έχει φύγει. Εγώ βίωσα το θρησκευτικό αίσθημα διεστραμμένα. Τώρα εξυγιαίνομαι κάπως. Δεν έχω καμιά σχέση με τη θρησκεία. Αναρωτιέμαι για το θείο όμως. Με απασχολεί τι συμβαίνει μετά το θάνατο.

-Τι συμβαίνει όμως με την πίστη στον άλλον άνθρωπο; Η πίστη πεθαίνει;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Νομίζω ότι η παράστασή μας στρέφεται προς τα εκεί. Η αίσθηση που βγαίνει είναι ότι κάτι δεν πεθαίνει τελικά. Δεν ξέρω όμως τι είναι. Μήπως δεν πεθαίνει η αγάπη; Αν πεθάνουν οι εραστές, μήπως η αγάπη τους παραμένει; Μπορεί να ακούγονται ρομαντικά όλα αυτά, αλλά έτσι σκέφτομαι, έτσι αισθάνομαι. Δεν μπορώ να δεχτώ εύκολα ότι η αγάπη πεθαίνει. Νομίζω ότι όλα είναι θέμα επιλογών. Κι εγώ επιλέγω να μην το πιστέψω. Η παράσταση στο πρώτο κεφάλαιο της Πίστης έτσι καταλήγει: Μπορεί να πεθαίνουν όλα, ακόμη κι ο Θεός από το 1900 και τον Νίτσε, αλλά η αγάπη μεταξύ δύο εραστών δεν πεθαίνει ποτέ. Αυτή είναι η δική μου πίστη. Αυτό έχει ζήσει. Και θα συνεχίσει να υπάρχει, ακόμη κι όταν φύγω από τη ζωή.

-Αυτή η κατάφαση βγαίνει και στο έργο;

Ναι. Η πιο βαθιά απάντηση που βγαίνει από την παράστασή μας είναι το ΝΑΙ. Ότι η αγάπη, αυτό το ταξίδι αξίζει τον κόπο. Χρειαζόμαστε την κατάφαση. Χορτάσαμε άρνηση. Η άρνηση είναι αντιπαραγωγική. Λέμε πολλά όχι και θα πούμε ακόμη περισσότερα στη ζωή μας. Αλλά η πραγματική κίνηση, η αληθινή ζωή κρύβεται στο ναι. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο τελειώνει με έναν θρίαμβο, αρκετά διακριτικό, αλλά σαφή.

-Δεν είναι λίγο ειρωνικό, ότι μέσα από την απώλεια, συνειδητοποιούμε τη δύναμη της αγάπης, το ποιοι είμαστε και τι κάνουμε ή τι δεν κάνουμε στη ζωή μας; Είναι βέβαια και πολύ αληθινό…

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ναι ρε γαμώτο. Ο πόνος είναι πολύ σκληρό πράγμα, αλλά ταυτόχρονα και πολύ επαναστατικό. Δεν εννοώ να πονάμε για να πονάμε. Η ζωή ευτυχώς δίνει άπειρες αφορμές για να ζήσουμε «σωστά» μια κατάσταση. Ο πόνος θέλει θάρρος και ταλέντο για να τον διαχειριστείς. Η απώλεια είναι πολλές φορές ισοπεδωτική.

-Πώς εμφανίζεται;

Είναι σαν ένα όπλο που εκπυρσοκροτεί μέσα στη νύχτα και σου φωτίζει πολύ τα πράγματα. Σε ξυπνάει. Πρέπει να ξέρεις πώς να την χειριστείς. Να μην τη χαϊδεύεις. Θέλει ταλέντο και γενναιοδωρία στο πώς θα την δεχτείς και θα την διαχειριστείς. Εγώ δεν ξέρω πώς την έχω ζήσει.

-Τι σε έβαλε στη διαδικασία να κάνεις αυτή την παράσταση;

Η συνάντησή μου με την Ελένη Βεργέτη. Είμαστε μαζί. Η παράσταση λοιπόν προέκυψε φυσιολογικά, ίσως και μοιραία θα έλεγα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Και γιατί δεν ξεκίνησες από το αρχικό κεφάλαιο της αγάπης και έφτασες κατευθείαν στην απώλεια; (γέλια)

Σκεφτόμαστε το επόμενο κεφάλαιο που θα κάνουμε με την πρώτη ευκαιρία, να είναι αυτό. Το Κεφάλαιο 1: Ο Παράδεισος. Από την άλλη πλευρά, έχω την αίσθηση, ότι αυτό που κάνουμε τώρα είναι ένας εξορκισμός: η σχέση μας να πάει καλά και να μην περάσει στο κεφάλαιο της απώλειας. Ούτως ή άλλως το θέατρο και το σινεμά είναι ένας εξορκισμός. Μοιάζουν λίγο με τον Μιθριδάτη, που έπαιρνε μικρές δόσεις δηλητήριο για να μην πεθάνει από δηλητηρίαση, από τους εχθρούς του. Αντεύχομαι πάντως. Είναι σαν να λες τη Μαύρη Θάλασσα Εύξεινο Πόντο, ή τον ωκεανό Ειρηνικό, ενώ δεν είναι. Είναι περισσότερο για να ησυχάσουν οι δυνάμεις, που μας απειλούν. Για να ησυχάσεις εσύ. Να πεις μια ιστορία πικρή για να μην σου συμβεί. Είναι σαν πρόβες για ένα άλλο πράγμα. Δεν ξέρω. Τώρα που το συζητάμε το συνειδητοποιώ και το αντεύχομαι βαθιά.

-Δεν σε νοιάζει όμως που η αληθινή ζωή σας εισβάλλει στο θέατρο;

Η ζωή είναι ανίκητη. Θα μπει όπου κι αν είσαι, σε όποια φάση κι αν είσαι και θα κάνει ό,τι θέλει. Πάντα είμαστε ανέτοιμοι απέναντι στη ζωή. Ακόμη κι ο Χριστός ήταν ανέτοιμος να πιει το πικρό ποτήρι. Αυτό που κάνει ο καθένας μας, κι εγώ σίγουρα, είναι τελετές εξορκισμού. Μπορεί να μην ακούγεται λογικό. Αλλά δεν είμαστε λογικά όντα όμως. Κάνουμε πολύ παράξενα και ταραγμένα πράγματα, από το φόβο μας. Είναι σίγουρα όμως, αρκετά ιδιότυπη η συνθήκη που ζούμε αυτή την περίοδο με την Ελένη.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Άρα η παράσταση είναι μια τελετή εξορκισμού; Μια εξοικείωση με τον πόνο της ερωτικής απώλειας;

Ναι είναι όλα αυτά. Η απώλεια είναι κάτι που με ενδιέφερε πάντα πάρα πολύ. Υπό την έννοια, της επίδρασης που έχει στο τώρα, και όχι τόσο από μια νοσταλγική πλευρά, του τι υπήρξε κάποτε. Έχω υπάρξει νοσταλγικός με τους Blitz. Αλλά πλέον δεν ζω έτσι και δεν με ενδιαφέρει. Η νοσταλγία σε παγιδεύει. Είναι μια γλυκιά παγίδα. Εξιδανικεύεις ένα παρελθόν που δεν ήταν καθόλου ιδανικό. Αυτό που με διαφοροποιεί είναι ότι πλέον ζω στο παρόν και δεν σκέφτομαι το παρελθόν. Δεν κοιτάω εύκολα προς τα πίσω. Δεν με ενδιαφέρει η επιστροφή σε κάτι. Έχει έρθει κάτι ορμητικό τώρα στη ζωή μου και είμαι πάνω σ’ αυτό το κύμα αυτή την στιγμή. Αυτό που με ενδιαφέρει πάνω από όλα είναι η ελευθερία.

-Αυτή η ορμή σε τι μετουσιώνεται;

Δημιουργικά, πέρα από αυτή την παράσταση, αυτή την περίοδο ετοιμάζω μια ταινία μεγάλου μήκους. Σε προσωπικό επίπεδο ησυχάζουν κάποιες «φωνές» που δεν είναι θετικές, που έχουν να κάνουν με φόβους και άλλα πράγματα.

-Πόσα κεφάλαια από το βιβλίο σου θα ήθελες να μας παρουσιάζεις κάθε χρόνο;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ευελπιστώ δύο.

-Θα μας τρελάνεις. Πόσα χρόνια θα μας «ταλαιπωρείς», λαμβάνοντας υπόψη ότι τώρα θα δούμε τα κεφάλαια 7, 12 και 33;

Αρκετά ελπίζω (γέλια). Για να σε τρομάξω, θα σου πω ότι σειρά παίρνουν του χρόνου το κεφάλαιο 1, που θα έχουμε να κάνουμε με τη γνωριμία των δύο εραστών και το κεφάλαιο 122! Το 122 θα λέγεται Τζίνα Ρόουλαντς.

-Υπάρχει μια εμμονή σ’ αυτό το πρότζεκτ;

Μου αρέσει να κρατούν, να συνεχίζουν τα πράγματα στο χρόνο. Δεν μου αρέσει να τελειώνουν. Θέλω να μένω εγώ σ’ αυτά.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Ποιος σκιαγραφείται στο «Βιβλίο του Εαυτού μου»;

Σίγουρα όχι εγώ, μόνο εγώ. Το βασικό θέμα μας είναι η ηρωίδα και η ιστορία της. Αυτή η ιστορία είναι συνισταμένη διαφορετικών δυνάμεων, των εμπειριών όλης της ομάδας, που εργάστηκε γι’ αυτό το έργο. Ο τίτλος μας άρεσε και τον βρήκαμε πολύ προκλητικό.

-Τι χάνει αυτή η γυναίκα;

Χάνει τον εραστή της, χάνει τον εαυτό της. Πρέπει να τον επινοήσει από την αρχή, αν θέλει να συνεχίσει τη ζωή της. Έτσι συμβαίνει με τη ζωή του καθενός μας. Στη δική μου ζωή, οι μεγάλοι έρωτες όταν έφυγαν, ξεκόλλησε κάτι μέσα μου, έφυγε μαζί τους. Σαν να ξεκόλλησαν τεκτονικές πλάκες. Από εκεί βγήκε όλη η κόλαση, το μάγμα. Και αυτό το μάγμα όταν καλύψει τα πάντα, διαμορφώνει από την αρχή το ψυχικό και το αισθηματικό τοπίο. Μετά από κάθε απώλεια, σταδιακά γινόμαστε άλλοι άνθρωποι. Η ηρωίδα μας δεν αποδέχεται αυτή την απώλεια, γι’ αυτό και κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο για να τον βρει.

-Ποιες είναι οι επιρροές σ’ αυτή την ιστορία;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Τρίερ είναι παρών. Ο Απιτσατπόνγκ Βερασεθακούλ με έχει επίσης τρελάνει και μου αρέσει πάρα πολύ. Μου αρέσει ο ρυθμός κινηματογράφησής του και ότι τα πιο παράξενα πράγματα συμβαίνουν με το πιο φυσιολογικό τρόπο. Υπάρχει ακόμη ο Τζον Κασσαβέτης, ο Ζουλάφσκι με τη «Δαιμονισμένη γυναίκα» του. Υπάρχει επίσης «Το τραγούδι του εαυτού μου» του Γουόλτ Γουίτμαν.

-Πώς θα περιέγραφες το θέαμα που θα δούμε;

Δεν έχει πολύ κείμενο. Έχει περισσότερο δράση. Αλλάζουμε ύφη, είδη θεάτρου. Το κάθε κεφάλαιο είναι ένας συνδυασμός διαφορετικών πραγμάτων, όπως performance, κλασικό θέατρο, θέατρο Νο. Μοιάζει με ένα καλειδοσκόπιο πραγμάτων και ειδών που αλλάζει διαρκώς. Η σκηνική εικόνα είναι φωριαμοί με κλασέρ, σιδερένιες συρταριέρες.

-Είναι υποχρεωτικό να δει κάποιος και τις δύο παραστάσεις;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά θα ήταν ωραίο. Υπάρχουν μια συνέχεια στην ιστορία, μια γραμμικότητα. Έχουμε κοινές λεπτομέρειες και αντικείμενα στις δύο παραστάσεις.

-Έχεις προνοήσει τι θα υπάρχει στα ενδιάμεσα κεφάλαια;

Καθόλου. Δεν έχω ιδέα. Οι παραστάσεις θα είναι αυτόνομες. Απλά το θέμα είναι ότι δεν πρόκειται να είναι όλα τα κεφάλαια θεατρικές παραστάσεις. Θα υπάρξουν παραστάσεις-συναυλίες, αλλά και παρουσιάσεις σε γκαλερί, για παράδειγμα, ή μια ραδιοφωνική παραγωγή σε έναν σταθμό. Θέλουμε να ξεφύγουμε από τον παραδοσιακό τρόπο του θεάματος.

-Τι απόλαυσες σ’ αυτή τη νέα σου θεατρική δοκιμασία;

Ότι δεν παίζω (γέλια). Δεν έχω μεράκι πια. Ακόμη και στους Blitz, συμμετέχω στις παραστάσεις λόγω εμπειρίας και επειδή ξέρω το έργο. Μου αρέσει η σκηνοθεσία. Αισθάνομαι ότι μου έχει τελειώσει το κεφάλαιο υποκριτική. Θέλω να παίζω όσο το δυνατόν λιγότερο. Μου αρέσει το συνθετικό κομμάτι. Με αυτή την παράσταση επιστρέφω λιγάκι στη νεότητά μου, γιατί κάνω τα πάντα. Είναι λιγάκι ρομαντικό όλο αυτό και μου αρέσει. Είναι μια δεύτερη νεότητα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 7+12

Η Ε. η ηρωίδα του βιβλίου έχει χάσει τον εραστή της υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Βρίσκεται σε έναν παράξενο χώρο, μέσα σε έναν λαβύρινθο γεμάτο με φωριαμούς και ταριχευμένα ζώα. Το σώμα του νεκρού εραστή της είναι εκεί, μαζί της. Η ηρωίδα εκτελεί τις προσωπικές της τελετές και προετοιμάζεται για να αποχαιρετήσει τον εραστή της για πάντα. Η ιστορία της διακόπτεται από την είσοδο μιας ομάδας τουριστών.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 33

Η Ε. αποφασίζει να εγκαταλείψει αυτόν τον κόσμο και να κατέβει στον Κάτω Κόσμο, προκειμένου να συναντήσει τον νεκρό εραστή της. Μια Αντιλόπη της δίνει συμβουλές. Στον Κάτω Κόσμο θα συναντήσει τους 3 Κριτές και τη Σκιά του εραστή της. Το Κεφάλαιο 33 είναι βασισμένο στο μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης και στον μύθο της θεάς Ιστάρ.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ