Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παραδόσεις και εκτός του ορθόδοξου εθιμικού
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Μεγάλη Πέμπτη είναι η ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, κατά την οποία τιμάται η κορύφωση του Θείου Δράματος με το Θείο Πάθος.
Η ημέρα είναι αφιερωμένη σε τέσσερα γεγονότα:
- Στον Ιερό Νιπτήρα
- Στον Μυστικό Δείπνο
- Στην Υπερφυή Προσευχή και
- Στην προδοσία του Ιούδα
Κοινή συνισταμένη και των τεσσάρων είναι η αγάπη. Η ταπεινωμένη αγάπη, η θυσιαστική αγάπη, η προσφερόμενη αγάπη και η προδομένη αγάπη.
Ο Ιερός Νιπτήρας είναι το πλύσιμο από τον Ιησού των ποδιών των μαθητών Του, δείχνοντας πως ο πρώτος μέσα στην Εκκλησία Του οφείλει να είναι «πάντων διάκονος».
Κατά Ιωάννην 13: 1-20
1 Πρὸ δὲ τῆς ἑορτῆς τοῦ πάσχα εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι ἐλήλυθεν αὐτοῦ ἡ ὥρα ἵνα μεταβῇ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου πρὸς τὸν πατέρα, ἀγαπήσας τοὺς ἰδίους τοὺς ἐν τῷ κόσμῳ, εἰς τέλος ἠγάπησεν αὐτούς. 2 Καὶ δείπνου γενομένου, τοῦ διαβόλου ἤδη βεβληκότος εἰς τὴν καρδίαν Ἰούδα Σίμωνος Ἰσκαριώτου ἵνα αὐτὸν παραδῷ, 3 εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πάντα δέδωκεν αὐτῷ ὁ πατὴρ εἰς τὰς χεῖρας, καὶ ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐξῆλθε καὶ πρὸς τὸν Θεὸν ὑπάγει, 4 ἐγείρεται ἐκ τοῦ δείπνου καὶ τίθησι τὰ ἱμάτια, καὶ λαβὼν λέντιον διέζωσεν ἑαυτόν. 5 Εἶτα βάλλει ὕδωρ εἰς τὸν νιπτῆρα, καὶ ἤρξατο νίπτειν τοὺς πόδας τῶν μαθητῶν καὶ ἐκμάσσειν τῷ λεντίῳ ᾧ ἦν διεζωσμένος. 6 Ἔρχεται οὖν πρὸς Σίμωνα Πέτρον, καὶ λέγει αὐτῷ ἐκεῖνος· Κύριε, σύ μου νίπτεις τοὺς πόδας; 7 Ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὃ ἐγὼ ποιῶ, σὺ οὐκ οἶδας ἄρτι, γνώσῃ δὲ μετὰ ταῦτα. 8 Λέγει αὐτῷ Πέτρος· οὐ μὴ νίψῃς τοὺς πόδας μου εἰς τὸν αἰῶνα. Ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐὰν μὴ νίψω σε, οὐκ ἔχεις μέρος μετ’ ἐμοῦ. 9 Λέγει αὐτῷ Σίμων Πέτρος· Κύριε, μὴ τοὺς πόδας μου μόνον, ἀλλὰ καὶ τὰς χεῖρας καὶ τὴν κεφαλήν. 10 Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ὁ λελουμένος οὐ χρείαν ἔχει ἢ τοὺς πόδας νίψασθαι, ἀλλ’ ἔστι καθαρὸς ὅλος· καὶ ὑμεῖς καθαροί ἐστε, ἀλλ’ οὐχὶ πάντες. 11 Ἤδει γὰρ τὸν παραδιδόντα αὐτόν· διὰ τοῦτο εἶπεν· οὐχὶ πάντες καθαροί ἐστε. 12 Ὅτε οὖν ἔνιψε τοὺς πόδας αὐτῶν καὶ ἔλαβε τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, ἀναπεσὼν πάλιν εἶπεν αὐτοῖς· γινώσκετε τί πεποίηκα ὑμῖν; 13 Ὑμεῖς φωνεῖτέ με, ὁ Διδάσκαλος καὶ ὁ Κύριος, καὶ καλῶς λέγετε· εἰμὶ γάρ. 14 Εἰ οὖν ἐγὼ ἔνιψα ὑμῶν τοὺς πόδας, ὁ Κύριος καὶ ὁ Διδάσκαλος, καὶ ὑμεῖς ὀφείλετε ἀλλήλων νίπτειν τοὺς πόδας. 15 Ὑπόδειγμα γὰρ δέδωκα ὑμῖν, ἵνα καθὼς ἐγὼ ἐποίησα ὑμῖν, καὶ ὑμεῖς ποιῆτε· 16 ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἔστι δοῦλος μείζων τοῦ κυρίου αὐτοῦ, οὐδὲ ἀπόστολος μείζων τοῦ πέμψαντος αὐτόν. 17 Εἰ ταῦτα οἴδατε, μακάριοί ἐστε ἐὰν ποιῆτε αὐτά. 18 Οὐ περὶ πάντων ὑμῶν λέγω· ἐγὼ οἶδα οὓς ἐξελεξάμην· ἀλλ’ ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ, ὁ τρώγων μετ’ ἐμοῦ τὸν ἄρτον ἐπῆρεν ἐπ’ ἐμὲ τὴν πτέρναν αὐτοῦ. 19 Ἀπ’ ἄρτι λέγω ὑμῖν πρὸ τοῦ γενέσθαι, ἵνα ὅταν γένηται πιστεύσητε ὅτι ἐγώ εἰμι. 20 Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ λαμβάνων ἐάν τινα πέμψω, ἐμὲ λαμβάνει, ὁ δὲ ἐμὲ λαμβάνων λαμβάνει τὸν πέμψαντά με.
Είχε προηγηθεί ο εορτασμός του Πάσχα στη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, τον οποίο οι καθολικοί αποκαλούν “Last Supper”, δηλαδή «τελευταίο».
*Κατά Λουκάν 22: 15-22
15 Καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ πάσχα φαγεῖν μεθ᾿ ὑμῶν πρὸ τοῦ με παθεῖν·
16 λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οὐκέτι οὐ μὴ φάγω ἐξ αὐτοῦ ἕως ὅτου πληρωθῇ ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ.
17 Καὶ δεξάμενος τὸ ποτήριον εὐχαριστήσας εἶπε· λάβετε τοῦτο καὶ διαμερίσατε ἑαυτοῖς·
18 λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οὐ μὴ πίω ἀπὸ τοῦ γενήματος τῆς ἀμπέλου ἕως ὅτου ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἔλθῃ.
19 Καὶ λαβὼν ἄρτον εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς λέγων· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου τὸ ὑπὲρ ὑμῶν διδόμενον· τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν.
20 Ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐν τῷ αἵματί μου, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν ἐκχυνόμενον.
21 Πλὴν ἰδοὺ ἡ χεὶρ τοῦ παραδιδόντος με μετ᾿ ἐμοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης.
22 Καὶ ὁ μὲν υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου πορεύεται κατὰ τὸ ὡρισμένον· πλὴν οὐαὶ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ δι᾿ οὗ παραδίδοται.
Η μετάληψη της Μεγάλης Πέμπτης συμβολίζει τη μετάληψη Σώματος και Αίματος Κυρίου κατά το Μυστικό Δείπνο, ενώ σε πολλές εκκλησίες αναπαρίσταται και ο Ιερός Νιπτήρ.
Πώς τιμάται το Θείο Πάθος εκτός των ορθοδόξων παραδόσεων
Ισπανία
Επίκεντρο των ισπανικών εορτασμών είναι η Σεβίλλη, η οποία αποτελεί για το λόγο αυτό και πόλο έλξης τουριστών.
Οι γυναίκες τη Μεγάλη Πέμπτη (κάποιες και τη Μεγάλη Παρασκευή) φορούν το παραδοσιακό ένδυμα, γνωστό και ως La Mantilla.
Πάρτε μια ιδέα, ρίχνοντας μια ματιά στους περυσινούς εορτασμούς:
Ανάλογοι εορτασμοί διοργανώνονται στο Λεόν, στη Σαλαμάνκα και άλλες ισπανικές πόλεις.
Ιταλία
Στην Ιταλία, οι παραδόσεις ποικίλλουν αναλόγως την πόλη.
Για παράδειγμα, στη Νάπολη οι κάτοικοι τρώνε σούπα με μύδια. Στην Τοσκάνη τρώνε ένα συγκεκριμένο είδος ψωμιού με δενδρολίβανο, το οποίο λέγεται “pan di ramerino”.
Σε ολόκληρη τη χώρα οι κάτοικοι επισκέπτονται τα νεκροταφεία και πλένουν πόδια, όπως κάνει και ο Ποντίφικας στο Βατικανό.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτη Ρώμη, η λειτουργιακή παράδοση επιβάλλει την «Αγρυπνία των Σαράντα Ωρών» στην εκκλησία της Santa Maria Dell’Orto.
Ηνωμένο Βασίλειο
Στη Βρετανία, η Βασίλισσα επισκέπεται κάθε χρόνο μια εκκλησία και δίνει ένα επίδομα σε τόσους ανθρώπους όσοι και τα χρόνια της ηλικίας της.
Φέτος η Βασίλισσα Ελισάβετ φτάνει αισίως τα 91 έτη.
Σύμφωνα με το Βασιλικό Νομισματοκοπείο:
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Οι δικαιούχοι του επιδόματος (…) επιλέγονται λόγω των χριστιανικών (sic) υπηρεσιών που έχουν προσφέρει στην εκκλησία και στην κοινότητα. Στην τελετή, η οποία λαμβάνει χώρα ετησίως τη Μεγάλη Πέμπτη, ο μονάρχης δίνει σε κάθε δικαιούχο δύο πουγκιά. Το ένα, το οποίο είναι κόκκινο, περιέχει χρήματα για την αγορά τροφίμων και ενδυμάτων. Το άλλο, το οποίο είναι λευκό, περιέχει αργυρά νομίσματα που περιέχουν ισάριθμες πέννες με τα έτη του μονάρχη».
Γαλλία
Στη Γαλλία, εθελοντές πιστοί προσφέρονται για να τους πλύνουν οι ιερείς τα πόδια.
Επίκεντρο του εορτασμού είναι η μικρή πόλη Λούρδη της νοτιοδυτικής Γαλλίας, στους πρόποδες των Πυρηναίων. Η Παναγία της Λούρδης κάθε χρόνο μεταδίδει τη λειτουργία απευθείας μέσω διαδικτύου.
Παραδοσιακά, επίσης, οι Γάλλοι ιερείς επισκέπτονται σωφρονιστικά ιδρύματα και πλένουν τα πόδια των φυλακισμένων.
Φιλιππίνες
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ πιο… αιματηρός εορτασμός γίνεται στις Φιλιππίνες, όπου αναπαρίσταται στην κυριολεξία το Θείο Πάθος: