Έγινε πραγματικότητα - όπως και άλλα 24 σχολεία - με χρηματοδότηση της ΕΕ μέσω ΣΔΙΤ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΈνα πρωινό του Σεπτεμβρίου του 2016 ο Νικήτας Τσιρίγος, διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Πεντέλης, άκουσε με έκπληξη στο τηλέφωνο τον υπεύθυνο συντήρησης του σχολείου του να του λέει να κλείσει το παράθυρο στην αίθουσα της έκτης δημοτικού, γιατί η θερμοκρασία είχε πέσει κάτω από τα αποδεκτά επίπεδα.
Όταν τον ρώτησε πού βρίσκεται, ο υπεύθυνος του απάντησε πως είναι στον Γέρακα, όμως είδε την ειδοποίηση για τη θερμοκρασία «απομακρυσμένα». Μην μπορώντας ακόμη να καταλάβει τι ακριβώς άκουσε, ο κ. Τσιρίγος πήγε στην αίθουσα της έκτης δημοτικού, όπου γινόταν κανονικά το μάθημα, και ζήτησε από την εκπαιδευτικό να κλείσει το (όντως ανοικτό) παράθυρο.
Η εκπαιδευτικός νόμισε ότι στην αίθουσα υπήρχαν κάμερες παρακολούθησης, κάτι που δεν ίσχυε. Το «μάτι» του υπεύθυνου συντήρησης δεν ήταν μια κάμερα, αλλά το σύστημα απομακρυσμένου ελέγχου που εφαρμόζεται στο συγκεκριμένο σχολικό κτίριο και αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά που του δίνουν δίκαια τον χαρακτηρισμό «σχολείο του μέλλοντος».
Πρόκειται για ένα ολοκαίνουργιο κτίριο, το οποίο υποδέχθηκε τους πρώτους του μαθητές τον Σεπτέμβριο, και το οποίο ενσωματώνει ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει σε θέματα τεχνολογίας κτιρίων, διατηρώντας παράλληλα το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Το σχολείο ανεγέρθηκε μόλις σε δύο χρόνια, σε ένα οικόπεδο 13,5 στρεμμάτων στην Καλλιθέα Πεντέλης, το οποίο αγόρασε και έκανε δωρεά ο Δήμος έπειτα από πρωτοβουλία του δημάρχου Δημήτρη Στεργίου.
Εκτός των εγκαταστάσεων για μαθητές ΑΜΕΑ, διαθέτει μεταξύ άλλων φυτεμένες στέγες, φωτοβολταϊκά στις οροφές, σύστημα ανακύκλωσης βρόχινου νερού και θερμομόνωση. Τα δάπεδά του είναι πλωτά, δηλαδή μεταξύ των πλακιδίων και του φέροντος οργανισμού μεσολαβεί μια ηχοαπορροφητική μεμβράνη, προκειμένου να μην ακούγεται το “ποδοβολητό” των παιδιών στις αίθουσες, οι οποίες ούτως ή άλλως είναι ηχομονωμένες!
Τα φώτα ενεργοποιούνται χειροκίνητα, αλλά η έντασή τους ρυθμίζεται αναλόγως του ηλιακού φωτός μέσω φωτομέτρων που έχουν τοποθετηθεί εκτός του κτιρίου. Επιπλέον, ο προσανατολισμός και τα σκίαστρα του σχολείου επιτρέπουν τη βέλτιση χρήση του ηλιακού φωτός και, φυσικά, την εξοικονόμηση ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, υπολογίζεται η αδράνεια του κτιρίου, ώστε η θερμοκρασία να επανέρχεται σε αποδεκτά επίπεδα, όταν το κτίριο έχει μείνει κλειστό για αρκετές ώρες, π.χ. όταν το σχολείο δεν λειτουργεί.
Ανάλογες προδιαγραφές ισχύουν για το διπλανό 2ο Νηπιαγωγείο Πεντέλης.
Ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Κομισιόν στην Ελλάδα Πάνος Καρβούνης έκανε λόγο για ένα «εξαιρετικό παράδειγμα των απτών αποτελεσμάτων που μπορούν να έχουν για την οικονομία και την κοινωνία, τα ευρωπαϊκά κονδύλια, όταν χρησιμοποιούνται όπου και όπως πρέπει. Αποτελεί παράλληλα υπόδειγμα συνεργασίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα αλλά και σεβασμού στο περιβάλλον. Αν θέλουμε η χώρα μας να επιστρέψει σταθερά στο δρόμο της ανάπτυξης και της ευρωπαϊκής κανονικότητας, δεν υπάρχει άλλος τρόπος πέραν των επενδύσεων σε έργα, υποδομές, και καινοτόμες ιδέες με προοπτική και αντίκρισμα στην ελληνική κοινωνία. Σε αυτή την προσπάθεια, τόσο με πόρους όσο και με τεχνογνωσία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέκεται στο πλευρό της Ελλάδας».
Δημόσιο + Ιδιώτες + ΕΕ
Όσο δύσκολο κι αν ακούγεται, τα σχολεία αυτά βρίσκονται στην Ελλάδα – και δεν είναι μόνα τους! Είναι δύο από τα 24 σχολικά κτίρια στην Αττική, τα οποία κατασκευάστηκαν ως έργα Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Τα κονδύλια για την κατασκευή προήλθαν από τους ιδιώτες αναδόχους, την ΕΕ μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου JESSICA και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Οι συμβάσεις ΣΔΙΤ, ως κατά κανόνα μακροχρόνιες, εισήχθησαν σχετικά πρόσφατα και τα οφέλη τους είναι πολλαπλά. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις προαναφερθείσες 24 σχολικές μονάδες. Το συνολικό κόστος τους ανέρχεται σε 110 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 38,4 προήλθαν από τους ιδιώτες αναδόχους (η ΑΤΕΣΕ ΑΕ-Δομική Κρήτης ΑΕ για τις 14 σχολικές μονάδες και η J&P ΑΒΑΞ ΑΕ για τις υπόλοιπες δέκα), ενώ από 35,8 κατέβαλαν η ΕΤΕπ και η ΕΕ μέσω του JESSICA.
Όπως γίνεται αντιληπτό, το ελληνικό Δημόσιο δεν κατέβαλε ούτε ευρώ για την κατασκευή κτιρίων, τα οποία περιέρχονται στην κατοχή και χρήση του!
Ίσως ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, όμως ισχύει. Για την ακρίβεια, το ελληνικό κράτος καλείται να αποπληρώσει το έργο στον ιδιώτη σε ορίζοντα 25 ετών. Η αποπληρωμή του έργου, όμως, είναι ανταποδοτική, υπό την έννοια ότι ο ιδιώτης έχει αναλάβει, πέραν της κατασκευής, τη συντήρηση και τη διαχείριση, αφού το ποσό που δαπάνησε θα εξοφληθεί με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές αποτελέσματος.
Πρόκειται για τις λεγόμενες πληρωμές διαθεσιμότητας. Με άλλα λόγια, αν το έργο λειτουργεί πλημμελώς στο διάστημα της 25ετίας, ο ιδιώτης επιβαρύνεται και πλήττονται τα ποσά που θα λάβει ως αποπληρωμή. Γι’ αυτό το λόγο, εξάλλου, ο υπεύθυνος συντήρησης του 2ου Δημοτικού ζήτησε από τον διευθυντή να κλείσει το παράθυρο: Διότι η πτώση της θερμοκρασίας κάτω από τους 20 βαθμούς (ή η άνοδός της άνω των 26) θεωρείται δυσλειτουργία.
Το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται σε έργα κοινωνικών υποδομών που δεν είναι ανταποδοτικά, όπως είναι οι σχολικές μονάδες, τα κέντρα προστασίας ηλικιωμένων, τα νοσοκομεία, οι υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών κ.α.
Όσον αφορά το συγκεκριμένο έργο με τα 24 σχολεία, η κατασκευή τους δεν έγινε σε όλες τις περιπτώσεις εκ του μηδενός, όπως έγινε στην Πεντέλη. Πολλές φορές το κτίριο ήταν ένα «παραδοσιακό» σχολείο που αναμορφώθηκε, όπως το 31ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας, ή άλλες ένα παλιό κτίριο που διασώθηκε και αναδείχθηκε, όπως το Καλλιτεχνικό Σχολείο Κερατσινίου (στα Λουτρά Παλατζιάν) ή το νέο σχολείο στην οδό Αγίων Ασωμάτων στο Θησείο.
Στην Ελλάδα μέσω του JESSICA υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται 43 έργα αστικής και τοπικής ανάπτυξης συνολικής αξίας 292 εκατομμυρίων ευρώ. Σχολιάζοντας, ο αναπληρωτής επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Κομισιόν στην Ελλάδα Άρης Περουλάκης είπε απλά: «Μιλάμε για χρήματα που απλά περιμένουν να ζητηθούν».
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΆλλη μια απάντηση στην ερώτηση «τι έκανε η Ευρώπη για εμάς»…
Γιατί ΣΔΙΤ;
Γιατί πολύ απλά, το ελληνικό Δημόσιο αποκομίζει μεγαλύτερα οφέλη και διασφαλίζεται καλύτερα έναντι του ιδιώτη. Κατ’ αρχάς, το έργο δεν εξοφλείται με την παραλαβή, αλλά σταδιακά σε βάθος χρόνου. Φυσικά, αυτό σημαίνει ότι αποκλείονται υπερχρεώσεις για περιπτώσεις αστοχιών, ενώ και ο ιδιώτης έχει το έξτρα κίνητρο να παραδώσει ένα απόλυτα λειτουργικό έργο, αφού μόνο τότε θα μπορέσει να πληρωθεί. Επιπλέον, το κόστος του έργου δεν υπολογίζεται στο δημόσιο χρέος.
Ακόμη κι εκεί, όμως, στην αποπληρωμή παίζει ρόλο η ποιότητα του έργου. Ο μηχανισμός πληρωμών αξιολογεί το κομμάτι ευθύνης του ιδιώτη, ο οποίος κινητροδοτείται με τον τρόπο αυτό να παραδώσει κάτι άρτιο και μακροπρόθεσμα λειτουργικό.
Εν συνεχεία, όντας περιορισμένοι, οι δημόσιοι πόροι δεν επαρκούν για έργα που είναι απαραίτητα. Όμως, αν το δημόσιο χρήμα, συνδυαστεί με το ιδιωτικό μέσω μόχλευσης, τότε το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα κεφάλαιο ικανό για να δώσει σημαντικά αποτελέσματα. Στη διαδικασία αυτή, η εμπλοκή των ευρωπαϊκών κονδυλίων αποδείχθηκε κάτι παραπάνω από σημαντική, αφού η σύμβαση υπεγράφη το 2010, δηλαδή εν μέσω κρίσης. Με τις τραπεζικές κάνουλες κλειστές, η συμβολή της ΕΤΕπ και του JESSICA έδωσε λύσεις εκεί που χρειάστηκε.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαι βέβαια, η ύπαρξη μιας μακροχρόνιας σύμβασης παίζει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη συνεργειών.
Όπως επεσήμανε ο ειδικός γραμματέας ΣΔΙΤ του υπουργείου Οικονομίας Νίκος Μαντζούφας, «μέσω ΣΔΙΤ υλοποιήθηκαν εξαιρετικής ποιότητας δημόσια σχολεία, για τα οποία οι ιδιώτες ανάδοχοι έχουν την ευθύνη να συνεχίσουν να διατηρούνται στα ίδια υψηλά επίπεδα καθ’ όλη την 25ετή διάρκεια της σύμβασης. Για την επιτυχή υλοποίηση των έργων συνέπραξαν, επί αρκετά χρόνια, πλήθος θεσμικών και ιδιωτικών φορέων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΤΕπ, Κτηριακές Υποδομές, Δήμοι, εμπορικές τράπεζες, ιδιώτες ανάδοχοι κ.ά.) και ένα από τα στοιχήματα το οποίο κερδήθηκε είναι ο επιτυχής συντονισμός όλων των εμπλεκομένων προς επίτευξη αυτού του αποτελέσματος. Αυτή η μακροχρόνια προσπάθεια όλων των φορέων επιβραβεύεται, τελικώς, από τα χαμόγελα των μαθητών και από την όρεξη των δασκάλων να προσφέρουν ακόμα καλύτερο εκπαιδευτικό έργο στις εξαιρετικές αυτές υποδομές».
ΣΔΙΤ στην Ελλάδα
Οι συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα βρίσκονται παντού και σε έργα που ο πολίτης χρησιμοποιεί καθημερινά.
Οι ευρυζωνικές υποδομές στις αγροτικές περιοχές κατέστησαν πραγματικότητα μέσω ΣΔΙΤ. Σε όλη την Ελλάδα δημιουργήθηκαν επτά πυροσβεστικοί σταθμοί με προϋπολογισμό έργου 26 εκατομμύρια ευρώ. Το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Απορριμάτων στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας έγινε μέσω ΣΔΙΤ και με ευρωπαϊκά κονδύλια μέσω JESSICA.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠέραν αυτών, αν κοιτάζετε τους ηλεκτρονικούς πίνακες στις στάσεις λεωφορείων στην Αθήνα για να ενημερωθείτε πότε θα έρθει το επόμενο λεωφορείο, τότε κοιτάζετε ένα έργο που έγινε πραγματικότητα με ΣΔΙΤ και ευρωπαϊκά κονδύλια μέσω JESSICA. Το ίδιο ισχύει και με την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου.
Συνολικά, κατά για την περίοδο 2009-2015 έχουν υπογραφεί 10 συμβάσεις ΣΔΙΤ συνολικής αξίας 545 εκατομμυρίων ευρώ. Οι εννέα εξ αυτών αφορούν την περίοδο 2014-15 και είναι αξίας 530 εκατομμυρίων ευρώ.