Λυρική Σκηνή: «Η Βασίλισσα των Ξωτικών» συναντά τις Μπούλες

Λυρική Σκηνή: «Η Βασίλισσα των Ξωτικών» συναντά τις Μπούλες
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

«Η Βασίλισσα των Ξωτικών του Χένρι Πέρσελ ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ από τις 27/4-12/5

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

 «Η Βασίλισσα των ξωτικών» η γνωστή όπερα του Χένρι Πέρσελ ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το ονειρικό αυτό παραμύθι παρουσιάζεται από τις 27 Απριλίου - 12 Μαΐου, σε μουσική διεύθυνση Μάρκελλου Χρυσικόπουλου και σκηνοθεσία του Γιάννη Σκουρλέτη και της ομάδας bijoux de kant, οι οποίοι θα μας ταξιδέψουν σε μια παραμυθένια Αρκαδία ανεκπλήρωτων επιθυμιών.

Αφετηρία και στοιχείο έμπνευσης της ανάγνωσης του έργου για τον σκηνοθέτη αποτελούν οι «Γενίτσαροι και μπούλες», το έθιμο που εκτυλίσσεται κάθε χρόνο, την περίοδο της Αποκριάς, στη βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Νάουσα της Ημαθίας. « Η Βασίλισσα των ξωτικών» είναι το πρώτο μπαρόκ έργο που εντάσσεται στο ρεπερτόριο της Λυρικής Σκηνής, η οποία θέλει να συνεχίσει να επενδύει και μελλοντικά στο συγκεκριμένο μουσικό είδος.

Αλέξανδρος Παπαϊωάννου

Μιλήσαμε με τον Γιάννη Σκουρλέτη για το σκηνοθετικό του βάπτισμα στον κόσμο της όπερας, τη σχέση του με την μπαρόκ μουσική, τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες.

- Βάπτισμα πυρός στην όπερα και μάλιστα στην μπαρόκ όπερα. Τι σε έκανε να πεις ναι σ’ αυτήν την πρόταση της Λυρικής;

Μου άρεσε ανέκαθεν η μπαρόκ μουσική. Άκουγα Χέντελ και Βιβάλντι από πολύ μικρός. Δεν καταλάβαινα γιατί, αλλά με γοήτευε αυτό το είδος. Αισθανόμουν ότι ήταν από άλλο πλανήτη, ότι ανήκει σε μια άλλη ποιητική σφαίρα και έχει τη δική του χωροχρονική διάσταση. Ήταν μια άγνωστη αλλά πολύ ενδιαφέρουσα περιοχή και αυτό είναι κάτι που τράβηξε την προσοχή μου. Το συγκεκριμένο έργο είναι κατά κάποιο τρόπο στο δικό μου πλαίσιο ενδιαφερόντων, γιατί στην ουσία πρόκειται για ένα τοπίο. «Η βασίλισσα των ξωτικών » είναι ένα σχόλιο πάνω στο θέατρο της Παλινόρθωσης στην Αγγλία, στα τέλη του 17ου αιώνα, που παίρνει αφορμή από το «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας», χωρίς όμως να είναι μεταγραφή του.

- Έχει αρκετές ομοιότητες με το «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας»;

Όχι. Δεν έχουν καν το ίδιο θέμα. «Η Βασίλισσα των Ξωτικών» δεν έχει κανέναν αφηγηματικό ιστό. Είναι αυτό που λέμε opera masca, δηλαδή όπερα με μάσκες. Πρόκειται για μουσικά θέματα, που όταν παιζόταν ένα λιμπρέτο που βασιζόταν στο «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» του Σαίξπηρ, έβγαιναν νύμφες, σάτυροι που τραγούδαγαν τραγούδια. Αυτά δεν συνέθεταν από μόνα τους έναν αφηγηματικό ιστό. Δεν ήταν ένα ενιαίο έργο, αλλά σκηνές. Δυσκολεύεσαι πολύ να καταλάβεις τι ακριβώς συμβαίνει στο μουσικό του κομμάτι. Έχουμε λοιπόν μικρά επεισόδια με μάσκες, που σχολιάζουν πολλά ζητήματα της εποχής. Και μεταφερόμαστε από το ένα ζήτημα στο άλλο. Αυτό προσφέρει σε μένα τεράστια ελευθερία διαχείρισης του υλικού. Οι Ρώσοι, όταν ανέβασαν την όπερα, πρόσθεσαν ένα μπαλέτο. Άλλοι έβαζαν το λιμπρέτο, άλλοι όχι. Άλλοι έβαζαν τα τραγούδια, ενώ άλλοι δεν τα έβαζαν. Μπορείς να αντλήσεις λοιπόν το υλικό που θέλεις και να το χρησιμοποιήσεις με πολλούς τρόπους.

- Αυτό όμως δεν έχει ταυτόχρονα και μια τεράστια δυσκολία;

Έτσι ακριβώς είναι. Ειδικά όταν δεν θέλεις να κάνεις ένα βιντεοκλίπ ή ένα κολάζ με εικόνες. Δεν με ενδιέφερε κάτι τέτοιο. Ήθελα να δημιουργήσω το δικό μου αφηγηματικό ιστό, πάνω στο οποίο θα κούμπωνε όλο αυτό το υλικό, ώστε να δημιουργηθεί μια ιστορία.

- Πώς χειρίστηκες λοιπόν αυτό το υλικό και ποιος ήταν ο οδηγός σου στη δική σου σκηνοθετική προσέγγιση;

Εγώ επέστρεψα στη μουσική. Αφέθηκα στην αίσθηση που αυτή δημιουργεί. Ο Πέρσελ έχει μια γλυκόπικρη αίσθηση σ’ αυτά που κάνει και έχει επηρεάσει πολύ κόσμο. Τα κομμάτια του θυμίζουν αρκετά αγγλοσαξωνικές μελωδίες , ακόμη και σύγχρονα ποπ τραγούδια. Επικεντρώθηκα λοιπόν σ’ αυτή τη ματαίωση της ερωτικής επιθυμίας που είναι άλλωστε κεντρικός πυρήνας στα έργα που κάνω. Επίσης αυτό το δάσος που βρίσκεται, σύμφωνα με το έργο, έξω από την Αθήνα, ήταν μια καλή αφορμή να σκεφτώ ποιο μπορεί να είναι το δικό μας δάσος σήμερα, όπου συμβαίνουν όλα αυτά τα πράγματα.

- Έτσι κατέληξες στις Μπούλες;

Ναι αυτό το παγανιστικό έθιμο της Βόρειας Ελλάδας τοποθετήθηκε στο κέντρο της δικής μας Αρκαδίας και αναφέρομαι όχι μόνο στον γεωγραφικό τόπο, αλλά και στο αντίστοιχο ψυχικό τοπίο.

- Μοιάζει σαν η Βασίλισσα να είναι μια προέκταση, μια εξέλιξη των «Αμάραντων», της προηγούμενης δουλειάς σου.

Αυτές οι συνέχειες και οι αλληλεπιδράσεις είναι αυτονόητες, γιατί είναι ζητήματα που με απασχολούν διαρκώς. Με απασχολεί πολύ για παράδειγμα το ζήτημα της Ελληνικότητας. Εδώ χρησιμοποιώ μόνο Μπούλες. Δηλαδή άνδρες και γυναίκες είναι όλοι Μπούλες. Η φορεσιά της, αλλά και όλη η παρουσία της Μπούλας έχει μια συμβολική διάσταση στην παράδοση. Για παράδειγμα, το λευκό πρόσωπο συμβολίζει τη νέκρωση της γης. Οι κόκκινες βούλες που έχει πάνω στο πρόσωπό της συμβολίζουν την άνοιξη. Όλη αυτή η συμβολική εικονογραφία πλησίαζε και προσομοίαζε για μένα σε ένα μπαρόκ. Όπως τα μεγάλα φουστάνια, το έντονο μακιγιάζ, οι περούκες του μπαρόκ, εμένα μου θυμίζουν πολύ τις Μπούλες.

- Σ’ αυτό το δάσος, σ’ αυτή την Αρκαδία τι συμβαίνει πραγματικά;

Για μένα το κεντρικό στοιχείο είναι το ζήτημα της απώλειας της ταυτότητας και το ζήτημα της μεταμόρφωσης. Αυτά είναι τα δύο ζητήματα που διαχειρίζεται το «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας». Αυτά είναι η αφετηρία και της δικής μου δουλειάς στη Βασίλισσα. Όπως βέβαια και ο καθοριστικός ρόλος που παίζει ο έρωτας και η απώλεια. Γι’ αυτό και μια άρια που είναι προς το τέλος του έργου και έχει να κάνει με την απώλεια του αγαπημένου προσώπου, εγώ την έκανα κεντρικό μοτίβο στην παράστασή μου. Είναι ένας θρήνος, πάνω στον οποίο δομείται η ένωση και πάλι, μέσα όμως σε ένα τοπίο ανοίκειου και αλλόκοτου, που φέρνει το μπαρόκ.

- Ποια είναι η κατάληξη;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η δική μου κατάληξη είναι ακριβώς αυτός ο γάμος με το ανοίκειο και το αλλόκοτο και όχι η κωμική λύση με τον πραγματικό γάμο που δίνει ο Σαίξπηρ. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η διαδρομή που σε οδηγεί κάπου και όχι ποια είναι τελικά η λύση. Εδώ, είναι μια διαδρομή, μια επιστροφή σε μια προσωπική, αρχέγονη Αρκαδία που δίνει ένα μάθημα ζωής. Αυτό είναι το κομβικό θέμα για μένα.

Αλέξανδρος Παπαϊωάννου

-Αισθάνεσαι ότι έφερες το έργο «στα μέτρα σου», δηλαδή κοντά στις αισθητικές αναζητήσεις της ομάδας ή σεβάστηκες τον χαρακτήρα του;

Στάθηκα απέναντι στην μουσική, καθόλου κανιβαλικά. Ήταν μια απόφαση που πήραμε, εξαρχής, από κοινού με τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο. Δεν θέλαμε να πειράξουμε τη μουσική, ούτε να ενθέσουμε νεωτερικά μουσικά στοιχεία ή εφέ. Θέλαμε ο ήχος να ακουστεί κανονικά με τα παλαιά όργανα. Γι’ αυτό και επιλέξαμε και σολίστες με μεγάλο βιογραφικό στο συγκεκριμένο είδος. Επίσης δεν έβαλα καθόλου πρόζα. Η περισσότερη δουλειά είχε να κάνει με συνθέσεις εικόνας, αλλά και με αυτή τη μελαγχολική, γλυκόπικρη αίσθηση που αφήνει ο Πέρσελ. Αυτό προσπάθησα να περάσει στον τρόπο ερμηνείας των τραγουδιστών.

Η Βασίλισσα των ξωτικών

Η Βασίλισσα των ξωτικών ανήκει στο είδος της ημι-όπερας (semi-opera), η οποία αναπτύχθηκε στην Αγγλία στα τέλη του 17ου αιώνα έως τις αρχές του 18ου αιώνα. Είναι σκηνικό είδος, στο οποίο συνδυάζεται η πρόζα με ενόργανη μουσική, τραγούδια και εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια. Το λιμπρέτο του έργου αποτελεί ανώνυμη διασκευή της ρομαντικής κωμωδίας του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας». Παρόλα αυτά το έργο του Χένρι Πέρσελ έχει μικρή σχέση με το έργο του Σαίξπηρ, καθώς δεν περιλαμβάνει κανέναν στίχο του συγγραφέα. Ωστόσο, είναι δείγμα της μουσικοθεατρικής ιδιοφυΐας του συνθέτη του «Διδώ και Αινείας» και της πλούσιας φαντασίας του, που δίνει ζωή στις αλληγορικές μορφές και τη χαλαρή πλοκή του λιμπρέτου. «Η Βασίλισσα των ξωτικών», η τρίτη από τις πέντε ημι-όπερες που έγραψε ο Πέρσελ, πρωτοανέβηκε στην Αγγλία το 1692, τρία χρόνια πριν το θάνατο του συνθέτη σε ηλικία 35 ετών.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΣΥΝΟΨΗ

Δύο ερωτευμένοι νέοι, η Δάφνη και ο Απόλλωνας, κυριευμένοι από πόθο ο ένας για τον άλλον, μπαίνουν μια νύχτα στο δάσος αψηφώντας τους κινδύνους που παραμονεύουν. Προχωρούν πολύ βαθιά. Εκεί το πυκνό σκοτάδι τους χωρίζει κι ο ένας χάνεται απ’ τα μάτια του άλλου. Το αγόρι παγιδεύεται στα σκοτεινά νερά μιας λίμνης. Παλεύει μάταια να ελευθερωθεί για να ξαναβρεί την αγαπημένη του. Εκείνη κλαίει πιστεύοντας ότι τον έχασε για πάντα. Το μελαγχολικό κλάμα της ξυπνά τα πλάσματα του δάσους. Η Φύση και οι Εποχές του Χρόνου συγκινούνται από τη θλίψη της. Το Φθινόπωρο, ο Χειμώνας, η Άνοιξη, το Καλοκαίρι και ένας Χορός Νυμφών παρασύρουν τους νέους σε μυστηριακές τελετουργίες προετοιμάζοντας τους για μια μεγαλειώδη νέα ένωση.

Εδώ αναλυτικές λεπτομέρειες για την παράσταση

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Η βασίλισσα των ξωτικών - Χένρυ Πέρσελ

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μουσική διεύθυνση:  Μάρκελλος Χρυσικόπουλος

Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης / bijoux de kant

Σκηνικά-κοστούμια: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης

Κίνηση: Tάσος Καραχάλιος

Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Διεύθυνση χορωδίας: Σταύρος Μπερής

Απόδοση στίχων: Γλυκερία Μπασδέκη

Δάφνη: Θεοδώρα Μπάκα

Καλοκαίρι: Νίκος Σπανός

Φθινόπωρο: Γιάννης Καλύβας

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Άνοιξη: Φανή Αντωνέλου

Χειμώνας: Χάρης Ανδριανός

Απόλλωνας: Τάσος Καραχάλιος

Συμμετέχει το Σύνολο Παλαιάς Μουσικής Latinitas Nostra και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων

Το έργο παρουσιάζεται στην πρωτότυπη γλώσσα (αγγλικά) με ελληνικούς υπέρτιτλους.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

* Στην παράσταση εμφανίζονται γυμνά σώματα

INFO

Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

27, 28, 29 Απριλίου & 4, 5, 6, 11, 12 Μαΐου 2018

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ώρα έναρξης: 20.30

Τιμές εισιτηρίων: 18, 25 ευρώ

Φοιτητικό: 12 ευρώ

Προπώληση εισιτηρίων:

ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΣ ΣΤΟ ΚΠΙΣΝ - Τ. 2130885700 (Καθημερινά 09.00-21.00)

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ PUBLIC & www.ticketservices.gr

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Γιάννης Σκουρλέτης: «Έχουμε εξοικειωθεί με τη βία. Έχει αλώσει όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας»

Νάντια Κοντογεώργη: «Σ' αυτό το δάσος θα δούμε τον εαυτό μας και τις κρυφές επιθυμίες του»

Εuropeana: Εφηβικά όνειρα και ανησυχίες σε μια μουσικοθεατρική παράσταση