Η οικονομική πολιτική που πρέπει να εφαρμόζει μια χώρα που είναι ή θέλει να μπει στην Ευρωζώνη ώστε να επιτύχει μια αληθινή σύγκλιση με τις πιο πλούσιες χώρες της Ευρωζώνης
Η ευρωζώνη απαιτεί στιβαρές οικονομικές πολιτικές από τα κράτη μέλη της, αλλά και όσους άλλους επιθυμούν να ενταχθούν κάποια στιγμή σε αυτήν. Όλες οι χώρες της Ε.Ε. πρέπει να πληρούν τέσσερα κριτήρια σύγκλισης για να μπορούν να ενταχθούν στη ζώνη του Ευρώ. Μια σύγκλιση που πρέπει να είναι όμως ουσιαστική.
Ένα σημαντικό μάθημα από την πρόσφατη οικονομική κρίση είναι ότι τα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν να έχουν αυστηρές οικονομικές πολιτικές, ακόμη κι όταν μπουν στη ευρωζώνη. Χρειάζεται να συνεχίσουν να έχουν αληθινή, βιώσιμη σύγκλιση. Μόνο τότε μια χώρα με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα μπορεί να πλησιάσει μια πιο πλούσια. Ένα παράδειγμα μπορεί να διασαφηνίσει ακριβώς για το τι πρόκειται:
CRASH COURSE
Όπως οι οδηγοί συμμετέχουν σε αγώνες αυτοκινήτου, τα κράτη μέλη που θέλουν να μπουν στη ζώνη του ευρώ, πρέπει να πληρούν τα κριτήρια σύγκλισης που συμφωνήθηκαν στη συμφωνία του Μάαστριχτ.
Αλλά από τη στιγμή που ενταχθούν στη ευρωζώνη, πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για να ανταγωνιστούν τους πιο δυνατούς της κούρσας και να μπορέσουν να συγκλίνουν.
Μια χώρα με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα θα χρειαστεί να προσαρμοστεί ανάλογα και να αυξήσει το αληθινό της ΑΕΠ για να έχει μια πιο ισχυρή θέση στην κούρσα με τις πλουσιότερες χώρες.
Αυτό σημαίνει μεταρρύθμιση των αδύναμων θεσμών της και της διακυβέρνησης ώστε να φτάσει την αποτελεσματικότητα των πλουσιότερων χωρών.
Έτσι θα αυξήσει το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών και θα προσεγγίσει αυτό άλλων χωρών της ευρωζώνης.
Η παραγωγικότητα της χώρας και το εργατικό της δυναμικό πρέπει να ενισχυθούν έτσι ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστική η οικονομία της.
Αυτό θα βοηθήσει στον έλεγχο του πληθωρισμού και θα απορροφήσει τους κραδασμούς. Έτσι η χώρα αλλά και η ζώνη του ευρώ θα είναι ανθεκτικές στις βίαιες επιθέσεις.
Το παράδειγμα της Πορτογαλίας
Η Πορτογαλία είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα των δυσκολιών που έχει η ουσιαστική σύγκλιση. Αφού παραλίγο να χρεοκοπήσει κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, η οικονομία της χώρας έχει επανακάμψει και αναπτύσσεται με μεγαλύτερο ρυθμό, από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Εάν δούμε όμως το κατά κεφαλήν εισόδημα της Πορτογαλίας, παραμένει κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα. Άρα χρειάζεται να κάνουν μεταρρυθμίσεις όσον αφορά στην παραγωγικότητα, όπως δείχνει η έρευνα της Σάρλοτ Καν, έτσι ώστε να πλησιάσει τις πιο πλούσιες χώρες της ευρωζώνης.
«Οι Πορτογάλοι είναι από τους λαούς που δουλεύουν τις περισσότερες ώρες στην Ευρώπη. Η παραγωγικότητα της χώρας όμως είναι κάτω από τον μέσο όρο των 28 χωρών της Ε.Ε. Αυτό το παράδοξο οδήγησε στην διαδικασία σύγκλισης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 και σταμάτησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990» εξηγεί η απεσταλμένη του Euronews, Σάρλοτ Καν.
«Ήταν πιο επικερδές για τις εταιρίες να επενδύουν και τους εργαζόμενους να δουλεύουν σε μη εμπορικές δραστηριότητες. Υπάρχουν λόγοι και ένας από αυτούς είναι η παιδεία. Κατά μέσο όρο, ο πορτογαλικός πληθυσμός είναι λιγότερο μορφωμένος από τους αντίστοιχους άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Πρέπει να δουλεύουμε καλύτερα, να έχουμε μεγαλύτερες επιχειρήσεις, έτσι ώστε η τεχνολογία και η γνώση να μπορούν να διαχυθούν και στην υπόλοιπη οικονομία» επισημαίνει ο Ρικάρντο Πινιέρο Άλβες, Διευθυντής Στρατηγικής και Έρευνας στο Υπουργείο Οικονομίας της Πορτογαλίας.
Στην Πορτογαλία, σχεδόν το 25% των ενηλίκων δεν έχει πτυχίο ή κάποιο πιστοποιητικό τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η έλλειψη δεξιοτήτων, ειδικά στον ψηφιακό τομέα, εμποδίζει τη χώρα από το να μπορέσει ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νέας οικονομίας. Είναι μια κατάσταση που επιδεινώθηκε, λόγω της κρίσης.
«Πριν το 2008-2009, η πλειοψηφία των σπουδαστών μας, περίπου το 80%, ήταν νέοι όπως αυτοί. Η κρίση έφερε τα πάνω κάτω και τώρα η πλειοψηφία των σπουδαστών είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Πρέπει να αποκτήσουν καινούργιες δεξιότητες για να βρουν νέες δουλειές» υπογραμμίζει ο Ραούλ Κορντέιρο, διευθυντής στην μονάδα εκπαίδευσης στην Cinel.
«Περίπου 1 στους 5 Πορτογάλους που είχαν υψηλή εξειδίκευση, εγκατέλειψαν τη χώρα, κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η εκπαίδευση και η επιμόρφωση των εργαζομένων έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια η στρατηγική προτεραιότητα της Πορτογαλίας» μεταδίδει η απεσταλμένη του Euronews Σάρλοτ Καν.
Είναι ένα στοίχημα που φαίνεται να κερδίζεται. Το αποδεικνύει η γαλλική εταιρία τεχνολογίας Altran, που άνοιξε ένα κέντρο επιμόρφωσης στο Πόρτο.
«Μπορούμε να επενδύσουμε στην Πορτογαλία για να δημιουργήσουμε προσφορά για τους ξένους πελάτες μας. Αυτό θα το κάνουμε, όχι στέλνοντας Πορτογάλους στο εξωτερικό, αλλά μεταφέροντας πρότζεκτ στην Πορτογαλία. Τα δουλεύουν Πορτογάλοι εντός της χώρας» τονίζει ο Ροντρίγκο Μάια, επικεφαλής τεχνολογίας στην Altran μεταδίδει η απεσταλμένη του Euronews Σάρλοτ Καν.
«Πέρσι, η πορτογαλική κυβέρνηση λάνσαρε το InCode2030, μια μεγάλη εθνική πρωτοβουλία για να εξοικειώσει όλους τους πολίτες με τον ψηφιακό κόσμο. Η Πορτογαλία είναι μια χώρα μεγάλων εξερευνητών. Ο στόχος είναι να γίνει τώρα ένα καινοτόμο κράτος. Να δημιουργηθεί μια ψηφιακή οικονομία και κοινωνία, που θα μπορέσει κάποια στιγμή να πλησιάσει τους πρωτοπόρους ευρωπαίους εταίρους της».
Αλλά μπορούν οι πολίτες χωρών όπως η Πορτογαλία να φτάσουν τους πλούσιους γείτονες τους; Ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, Τζέφρι Φρανκς απαντά.
Μαϊτρέι Σιθαράμαν, Euronews:
Τζέφρι, τι μας έφερες για να μας δείξεις τι σημαίνει σύγκλιση;
Τζέφρι Φρανκς, επικεφαλής ευρωπαϊκού τμήματος ΔΝΤ:
Το σκέφτηκα πολύ και αποφάσισα τελικά να φέρω ένα βιβλίο για την τέχνη. Το 1400, ο καλλιτέχνης Φίλιπο Μπρουνελέσκι ανακάλυψε το πώς να κάνει τα δισδιάστατα ζωγραφικά έργα να φαίνονται τρισδιάστατα. Με την προοπτική. Αυτό έχει να κάνει με την επιλογή ενός σημείου στο έργο, όπου όλα τα αντικείμενα του πίνακα να συγκλίνουν σ' αυτό. Και αφού μιλάμε για σύγκλιση το θεώρησα ιδανικό. Έφερα λοιπόν ένα πολύ διάσημο ζωγραφικό έργο του Ραφαήλ από το Βατικανό. Είναι «Η Σχολή των Αθηνών». Και βλέπετε ότι όλα τα σημεία συγκλίνουν εδώ, ανάμεσα στον Σωκράτη και τον Πλάτωνα. Με την ίδια λογική, όσον αφορά στην οικονομία, οι πολίτες, που είδαν τη γέννηση του ευρώ ως κοινού νομίσματος, ονειρεύονταν ένα μέλλον, που οι οικονομίες θα βρίσκονταν σε τροχιά σύγκλισης.
Μαϊτρέι Σιθαράμαν, Euronews:
Στην ουσία όμως βλέπουμε μεγαλύτερη απόκλιση τα τελευταία δύο χρόνια. Τι συνέβη λοιπόν τα τελευταία δέκα χρόνια;
Τζέφρι Φρανκς, επικεφαλής ευρωπαϊκού τμήματος ΔΝΤ:
Υπήρξε μια φάση σύγκλισης τη δεκαετία του '60. Υπήρξε άλλη μια τη δεκαετία του 1990 που οδήγησε στη δημιουργία του ευρώ. Τώρα, κατά τη διάρκεια της τελευταίας κρίσης, υπήρξε σημαντική απόκλιση. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες χώρες χτυπήθηκαν περισσότερο από την κρίση και ανέκαμψαν πολύ πιο αργά. Άλλα κράτη τα πήγαν καλύτερα, κατά τη διάρκεια της κρίσης. Σε μας τους οικονομολόγους μας αρέσει να μιλούμε για τρεις κύριες αιτίες για να υπάρξει ανάπτυξη:
Η πρώτη αιτία είναι η εργασία. Αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε περισσότερους εργαζόμενους. Στην πραγματικότητα, οι πληθυσμοί των ευρωπαϊκών κρατών έχουν αρχίσει να συρρικνώνονται. Άρα δεν πρόκειται να έχουμε περισσότερους εργαζόμενους.
Η δεύτερη αιτία είναι οι επενδύσεις. Οι επενδύσεις ανακάμπτουν στην Ευρώπη, αλλά βρίσκονται κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα που είχαν φτάσει.
Η τρίτη αιτία είναι η παραγωγικότητα. Αν καταφέρουμε να κάνουμε τα μηχανήματα και τους εργάτες να είναι πιο αποτελεσματικοί στην παραγωγή, αυτό θα είναι το σημείο κλειδί.
Μαϊτρέι Σιθαράμαν, Euronews:
Εάν είστε πολίτης και παρακολουθείτε την οικονομία της χώρας σας τα τελευταία 10 χρόνια, ίσως αναρωτηθείτε μήπως η οικονομική και νομισματική ένωση που έχει προκαλέσει απόκλιση αντί για σύγκλιση, είχε τελικά ανεπάρκειες;
Τζέφρι Φρανκς, επικεφαλής ευρωπαϊκού τμήματος ΔΝΤ:
Αυτό που αντιληφθήκαμε σίγουρα με την κρίση είναι ότι υπήρχαν πτυχές της νομισματικής ένωσης, που δεν είχαν ολοκληρωθεί. Αυτό σημαίνει ότι είχαμε ένα κοινό νόμισμα, μια κοινή νομισματική πολιτική, αλλά δεν είχαμε μια τραπεζική ένωση. Τώρα την έχουμε. Δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, αλλά έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο. Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά σε σχέση με την ένωση των κεφαλαιαγορών. Και υπάρχει και συζήτηση για να υπάρξει ένα κοινό φορολογικό πλαίσιο στο μέλλον.
Μαϊτρέι Σιθαράμαν, Euronews:
Και αυτό έχει να κάνει και με το εισόδημα. Πώς το δημιουργούμε και το εξισορροπούμε;
Τζέφρι Φρανκς, επικεφαλής ευρωπαϊκού τμήματος ΔΝΤ:
Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερη παραγωγικότητα πρέπει να είναι η βασική προτεραιότητα, αν θέλουμε μεγαλύτερη σύγκλιση εισοδημάτων. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα οι ίδιες σε όλες τις χώρες. Σε κάποιες μπορεί οι αγορές αγαθών να μην έχουν ευελιξία. Ίσως επίσης η αγορά εργασίας να έχει προβλήματα που να μην ασχολείται κανείς. Σε άλλες χώρες, ίσως υπάρχει ανάγκη για περισσότερα κονδύλια για έρευνα και ανάπτυξη. Χρειάζεται λοιπόν μια εξατομικευμένη λύση, ανάλογα με το κάθε κράτος. Πιστεύω ότι οι υπεύθυνοι ηγέτες θα εξετάσουν τι συνέβη την προηγούμενη δεκαετία και θα πουν: "Υπάρχουν μερικά μαθήματα που πρέπει να πάρουμε". Όχι μόνο αναφορικά με την Ευρώπη. Είναι μαθήματα που αφορούν την κάθε χώρα ξεχωριστά, για το πώς θα κινηθεί ώστε να αποφύγει την επόμενη κρίση ή πώς να κάνει την επόμενη κρίση να μην είναι τόσο βαθιά. Σίγουρα στόχος είναι η τάση ανάπτυξης να συνεχιστεί στο πέρασμα των ετών.