Το άγνωστο ολοκαύτωμα των Ρομά από τους ναζί!

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σε σύγκριση με τον πληθυσμό τους υπέστησαν σχεδόν ολοσχερή αφανισμό. Ποράιμος στη γλώσσα τους. Ομως μέχρι και πριν από τρία χρόνια δεν συμπεριλαμβάνονταν καν σε μία ημέρα μνήμης. Αλλωστε και σήμερα υφίστανται διωγμούς. Ο λόγος για τους Ρομά.

Η Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά στην Ευρώπη καθιερώθηκε μόλις τον Απρίλιο του 2015 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να τιμώνται έκτοτε όχι μόνο οι Τσιγγάνοι που βρήκαν τραγικό θάνατο κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου αλλά και εκείνοι που υπέστησαν φρικαλέους διωγμούς από τα ναζιστικά στρατεύματα και μαρτύρησαν σε στρατόπεδα θανάτου στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Και αυτή η επίσημη ημέρα μνήμης είναι η 2α Αυγούστου, επειδή στις 2 Αυγούστου του 1944 δόθηκε από τους Γερμανούς ναζί η τελευταία εντολή εξολόθρευσής τους, οδηγώντας 2.897 γυναικόπαιδα Ρομά στους θαλάμους αερίων του ναζιστικού στρατοπέδου Αουσβιτς-Μπίρκεναου προς εξόντωση.

Ο 10χρονος τότε Μάνο Χέλενραϊνερ από καθαρή τύχη δεν είχε την ίδια μοίρα με πολλούς συγγενείς του.

Ο Μάνο Χέλενραϊνερ είναι σήμερα 84 ετών. Στο σπίτι του, στο Μέτενχαϊμ της Βαυαρίας, κρέμονται φωτογραφίες του με τους πρώην γερμανούς προέδρους Κρίστιαν Βουλφ και Γιόαχιμ Γκάουκ. Στο χέρι του διακρίνεται το νούμερο κρατουμένου που του είχαν τυπώσει στο Άουσβιτς: Ζ 3526. Το Ζ σημαίνει «τσιγγάνος», από το αρχικό της αντίστοιχης λέξης στα γερμανικά. Ανήκε και αυτός στο μειονότητα των Σίντι και Ρομά που εκδιώχθηκαν και εξοντώθηκαν με κτηνώδη τρόπο από το ναζιστικό καθεστώς.

Η καθημερινότητα στο ναζιστικό στρατόπεδο ήταν απάνθρωπη και τραυματική. «Μας έβγαζαν έξω στις 4 τα ξημερώματα, ακόμη και το χειμώνα με πολύ χιόνι. Οι ηλικιωμένες κυρίες πάγωναν και έπεφταν νεκρές έξω ή μέσα στις τουαλέτες. Δεν υπήρχαν κανονικές τουαλέτες, ήταν κουβάδες, ήταν τραγικό. Είναι θαύμα το ότι είμαστε ακόμη ζωντανοί», λέει ο Μάνο Χέλενραϊνερ.

Λίγο πριν διαλυθεί ο αποκαλούμενος «καταυλισμός των τσιγγάνων» εντός του Άουσβιτς-Μπίρκεναου, όπου 4.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά Σίντι και Ρομά οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και στη συνέχεια ρίχτηκαν στην πυρά, ο Μάνο Χέλεραϊνερ με τους γονείς του και την αδερφή του μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ράβενσμπρουκ. Στο Άουσβιτς έχασε πολλούς συγγενείς -36 μέλη της οικογένειας Χέλενραϊνερ άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή. Σκληρές εικόνες, με παιδιά να πεθαίνουν και μάνες να ουρλιάζουν και να θρηνούν ξαναζωντανεύουν ακόμη και σήμερα στο μυαλό του. Ο ίδιος ευγνωμονεί τη σύζυγό του, η οποία τον βοήθησε να αντεπεξέλθει απέναντι στους διαρκείς εφιάλτες του.

Η διατήρηση της μνήμης και οι σύγχρονοι τιμητές των ναζί

Στο στρατόπεδο του Ράβενσμπρουκ χωρίστηκαν άνδρες και γυναίκες. Αργότερα ο Μάνο και ο πατέρας του μεταφέρθηκαν από το Ράβεσνμπρουκ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζαξενχάουζεν, κοντά στο Βερολίνο. Ο πατέρας του και άλλοι πρώην στρατιώτες στάλθηκαν ξανά στο μέτωπο του πολέμου. Ο Μάνο και οι υπόλοιποι κρατούμενοι εξωθήθηκαν σε πορεία θανάτου προς τα δυτικά. Όποιος δεν άντεχε να προχωρήσει, εκτελούνταν άμεσα από άνδρες των SS. Όταν πλησίασαν τα προελαύνοντα ρωσικά στρατεύματα και οι μάχες μεταξύ Γερμανών και Ρώσων γίνονταν ολοένα σκληρότερες, ο μικρός Μάνο μαζί με άλλα παιδιά κατόρθωσαν να δραπετεύσουν. Με τη βοήθεια γάλλων στρατιωτών έφτασε στη Γαλλία. Μετά από κάποιο διάστημα σε μια οικογένεια στην Αλσατία, επέστρεψε τον Δεκέμβριο του 1946 στην οικογένειά του στο Μόναχο, η οποία τον αναζητούσε.

Ο Μάνο Χέλεραϊνερ θέλει σήμερα να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη των τραγικών γεγονότων που έζησε στα χέρια των ναζί –μεταξύ άλλων δίνει διαλέξεις σε σχολεία. «Για να ξέρουν οι νεαροί Γερμανοί τι περάσαμε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και ότι το καθεστώς του Χίτλερ ήταν εγκληματικό. Και σήμερα υπάρχουν διάδοχοι που τιμούν τους ναζί και αυτό με φοβίζει. Κάτι τέτοιο δεν πρέπει να ξανασυμβεί», τονίζει.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ναζιστική Γερμανία, η Κροατία, η Ουγγαρία και οι σύμμαχοί τους προσπάθησαν συστηματικά να εξολοθρεύσουν όλους τους τσιγγάνους της Ευρώπης. «Πρόκειται για μια καταστροφή μεγαλύτερη απο εκείνη των εβραίων της Γερμανίας», σημειώνει η Ενριέτ Ασσέο, κορυφαία Καθηγήτρια Ιστορικός. «Είναι μεγαλύτερη. Οι ναζί θέλησαν συστηματικά να τους ξεριζώσουν, είναι μια φυλετική δίωξη με σκοπό εξόντωσης, είναι μια γενοκτονία στο σύνολο των τσιγγάνων που άνηκε στον γερμανικό πολιτιστικό ιστό». Είναι δύσκολο να υπολογιστεί πόσοι Ρομά χάθηκαν εκείνη την εποχή σε μία από τις μεγαλύτερες γενοκτονίες που γνώρισε η ιστορία. Οι αριθμοί κυμαίνονται από 250.000 έως 1.500.000 ψυχές.

Στη Ρουμανία, ο φιλικός προς τους Ναζί πρόεδρος της χώρας Ίον Αντονέσκου, διάλεξε έναν άλλο τρόπο για να εξολοθρεύσει τους τσιγγάνους. Τους μετέφερε στην παγωμένη Υπερδνειστερία και τους άφησε να πεθάνουν από το κρύο, τη πείνα και τις αρρώστιες. Οι μαρτυρίες από επιζώντες είναι συγκλονιστικές: «Όταν δεν μπορούσες άλλο από την πείνα άφηνες το παιδί σου κάτω στο δρόμο, και εκεί πέθαινε, γιατί δεν μπορούσες άλλο, δεν είχες άλλη δύναμη. Υπήρχαν μέρες που πεθαίναμε από την πείνα. Εκεί φαγώθηκε και ανθρώπινο κρέας. Σε παρακαλώ να με πιστέψεις, ανθρώπινο κρέας!». Στην Υπερδνειστερία χάθηκαν περίπου 11.000 άνθρωποι. Είναι το άγνωστο Ολοκαύτωμα των Ρομά.

Στα χρόνια του 1950, οι Ρομά υποχρεούνται σε μόνιμη εγκατάσταση, ιδίως από τα κομμουνιστικά καθεστώτα, ενώ αργότερα η πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989 με την ανάδυση των διαφόρων εθνικισμών απελευθέρωσε την έκφραση βαθιών αντι-Ρομά συναισθημάτων.