Το νέο σχήμα εμβολιασμών αναπτύσσεται στην Ολλανδία και δοκιμάζεται ήδη στη Σιέρα Λεόνε
Μπορούμε να δούμε ένα μέλλον χωρίς τoν Έμπολα;
Πότε ένα ασφαλές, αποτελεσματικό εμβόλιο απέναντι στην ασθένεια θα είναι διαθέσιμο;
Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έρχονται από τη Σιέρα Λεόνε, στην Αφρική, όπου ταξίδεψε η εκπομπή Futuris του Euronews.
Οι μαρτυρίες των ανθρώπων από τη Σιέρα Λεόνε συγκλονίζουν:
«O Έμπολα είναι πραγματικός. Αν ποτέ κάποιος πει ότι ο Έμπολα είναι δημιούργημα του ανθρώπου...Όχι! Ο Έμπολα είναι πραγματικός. Ένας πραγματικός ιός. Γνωρίζω τις επιπτώσεις του Έμπολα σε αυτήν την χώρα και πόσους ανθρώπους έχει καταστρέψει ο Έμπολα μπροστά στα μάτια μου», δήλωσε η Έμμα Μπανγκούρα, επιζήσασα του Έμπολα_._
«Ήμουν σε θάλαμο απομόνωσης για δύο εβδομάδες. Ήμασταν έντεκα στο θάλαμο απομόνωσης, ήμουν η ενδέκατη. Βρισκόμουν εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα και οκτώ πέθαναν, μόνο τρεις από εμάς επέζησαν», είπε η Καντιάτου Μπανγκούρα, μια δεύτερη επιζήσασα.
«Σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα, χάσαμε περίπου 11 γιατρούς. Και η χώρα έχει λιγότερους από 200 γιατρούς», σημείωσε η ιατρός Άγκνες Μπανγκούρα.
«Είναι φρικτή εμπειρία να βλέπεις έναν συνάδελφο να είναι θύμα του Έμπολα. Και λίγες ημέρες αργότερα, εκείνος ή εκείνη πεθαίνει. Και θα πρέπει εσύ να τον απολυμάνεις και να τον βάλεις στο σάκο», τόνισε ο Μάικλ Μορλάι Καμάρα, επίσης γιατρός της χώρας.
Ο δημιοσιογράφος του Euronews, Ζουλιέν Λόπεζ Γκόμεζ, μεταδίδει από τη Σιέρα Λεόνε:
«Είμαστε στην καρδιά της μεγαλύτερης έξαρσης του Έμπολα. Εδώ στη Σιέρα Λεόνε και στις γειτονικές χώρες της Δυτικής Αφρικής, τη Λιβερία και τη Γουινέα-Κονακρί, τουλάχιστον 11.300 άνθρωποι πέθαναν και περίπου 28.000 μολύνθηκαν από την ασθένεια μεταξύ του Δεκεμβρίου 2013 και του Μαίου 2016. Μια άνευ προηγουμένου κρίση στον τομέα της υγείας που πυροδότησε μια εξίσου πρωτοφανή ερευνητική προσπάθεια για την καταπολέμηση της θανατηφόρου νόσου, ειδικά μέσω την αναζήτησης ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου. Μια προσπάθεια που, σύμφωνα με τους ερευνητές που εξακολουθούν να εργάζονται εδώ σε κλινικές όπως αυτή, αρχίζει να αποφέρει τους πρώτους καρπούς της».
Το 2014, η Έμμα ήταν 23 ετών.
Σπούδαζε διοίκηση στη Φρίταουν, την πρωτεύουσα της χώρας.
Ήξερε ότι ένας θανατηφόρος ιός που μεταδιδόταν μέσω των σωματικών υγρών προκαλούσε πολύ πόνο γύρω της.
Και έπειτα μια μέρα απέκτησε υψηλό πυρετό, διάρροια, βίαιο εμετό και πόνο στις αρθρώσεις.
Η Έμμα Μπανγκούρα, επιζήσασα του Έμπολα, διηγήθηκε την προσωπική της ιστορία στην εκπομπή: «Η φίλη μου έχασε τον πατέρα της και την επισκέφθηκα, ήμουν εκεί για τρεις μέρες. Ο πατέρας της πέθανε, τον έθαψαν και ήμουν ακόμα στο σπίτι. Αφού τον έθαψαν, επέστρεψα εκεί που έμενα. Και άρχισα να νιώθω ζεστή. Ένιωθα ότι δεν υπήρχε ελπίδα εκείνη την εποχή ... Η νόσος μου επιτέθηκε, φοβόμουν, γιατί μου είπαν: «όταν σε οδηγήσουν στο κέντρο θεραπείας, δεν θα ξαναγυρίσεις». Έτσι άρχισα να κλειδώνομαι μέσα στο δωμάτιο».
Η Έμμα απομονώθηκε για 6 μέρες στο σπίτι και έπειτα πήγε σε μια τοπική κλινική.
Τελικά κέρδισε τη μάχη κατά του Έμπολα, άλλα αυτό της κόστισε.
Η Έμμα έπρεπε να σταματήσει τις σπουδές της και τώρα ζει στο σπίτι με λίγες προοπτικές να βρει δουλειά.
Η περιοχή όπου ζει η Έμμα επηρεάστηκε βαριά από το ξέσπασμα. Ολόκληρα χωριά τέθηκαν σε καραντίνα. Οι οικογένειες δεν είχαν επαφές λόγω του κινδύνου μετάδοσης. Η τοπική οικονομία κατέρρευσε.
Αυτοί ήταν μερικοί από τους λόγους για τους οποίους η περιοχή επιλέχθηκε από επιστήμονες ενός Ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος που αποσκοπούσε στην ανάπτυξη ενός σχήματος εμβολιασμών για την πρόληψη της νόσου.
Η συνεχιζόμενη κλινική δοκιμή στη Σιέρα Λεόνε έχει γίνει σε περισσότερους από 1.000 υγιείς εθελοντές, μεταξύ των οποίων ενήλικες και παιδιά ηλικίας από 1 έως 17 ετών.
Ένα δίχρονο εμβολιάστηκε...υπό το άγρυπνο βλέμμα της μαμάς του...και την υπομονετική συμβουλή των νοσοκόμων. Η νοσοκόμος Ίσα Καναγουάχ που συμμετέχει στην δοκιμαστική μελέτη κατά του Έμπολα, με τον τίτλο «EBOVAC-Salone», εξήγησε:
«Αν το παιδί μου εμβολιαστεί, θα είναι θωρακισμένο απέναντι στον Έμπολα;» Οι γονείς κάνουν συνήθως αυτήν την ερώτηση και εμείς τους λέμε: «αυτή είναι μια δοκιμή εμβολίου, έτσι δεν γνωρίζουμε ακόμα αν μπορεί να προστατεύσει το παιδί σας απέναντι στον Έμπολα. Αυτή είναι μια μελέτη».
Όλοι οι εθελοντές παρακολουθούνται στενά πριν και μετά τους εμβολιασμούς.
Οι ιατροί ενημερώνουν τακτικά τους εθελοντές και τις οικογένειές τους σχετικά με την ασθένεια που προσπαθούν να αποτρέψουν.
Ο γιατρός Μάικλ Μορλάι Καμάρα, του Πανεπιστημίου της Σιέρα Λεόνε, που συμμετέχει επίσης στη δοκιμή «EBOVAC-Salone» υπογράμμισε:
«Ο Έμπολα είναι ένας από τους πολλούς ιούς που παρουσιάζουν αιμορραγικούς πυρετούς. Συγκεκριμένα, είναι μια πολυσυστημική ασθένεια, που σημαίνει ότι μπορεί να επηρεάσει σχεδόν οποιοδήποτε όργανο στο σώμα σας. Μπορεί να επηρεάσει τα μάτια σας, τα αυτιά σας, τα αιμοφόρα αγγεία σας, το δέρμα σας... σχεδόν τα πάντα, αλλά και το σύστημα αναπαραγωγής».
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ποσοστό θνησιμότητας από την ασθένεια κυμαίνεται μεταξύ 50 και 90%.
Πολλοί γιατροί που συμμετέχουν τώρα στην κλινική δοκιμή ήταν στην πρώτη γραμμή κατά τη διάρκεια της επιδημίας, όπως η Άγκνες Μπανγκούρα, που σημείωσε:
«Κανείς δεν ήταν ασφαλής. Αυτό με ώθησε βασικά να αναλάβω αυτή τη δουλειά. Για να διασφαλίσω ότι θα εργαστούμε πάνω σε αυτό το εμβόλιο, ώστε να αποτρέψουμε αυτά τα πράγματα από το να ξανασυμβούν».
Και το νέο υποψήφιο εμβόλιο που εξετάζεται εδώ παρουσιάζει ενθαρρυντικά αποτελέσματα, λένε οι γιατροί.
«Έχουμε δει ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές. Και οι συμμετέχοντες στην πραγματικότητα παράγουν αντισώματα στο αίμα τους εναντίον του ιού. Έτσι είναι πολύ ελπιδοφόρο», τόνισε η ιατρός Άγκνες Μπανγκούρα.
Στη συνέχεια δείγματα αίματος από εθελοντές αναλύονται σε τοπικά εργαστήρια.
Αυτά τα εργαστήρια δεν υπήρχαν πριν από την έξαρση του Έμπολα και έπρεπε να κατασκευαστούν κυριολεκτικά από το μηδέν.
Η περιοχή δεν συνδέεται καν με το εθνικό δίκτυο, έτσι οι ερευνητές έπρεπε να στραφούν σε γεννήτριες για να τροφοδοτήσουν τον εξελιγμένο εξοπλισμό που χρησιμοποιείται εδώ.
Ο Κεν Αγουόντο, επιστήμονας βιοϊατρικής στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Υγιεινής του Λονδίνου, ανέλυσε στην εκπομπή:
«Ωραία.. Ας πάμε στους 90 βαθμούς Κελσίου υπό το μηδέν...Εξετάζουμε λοιπόν την ασφάλεια του υποκειμένου, εάν δηλαδή το εμβόλιο είναι ασφαλές να δοθεί στον εθελοντή. Δεύτερον, εξετάζουμε την αποτελεσματικότητα, εάν το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό στο να λειτουργήσει και να αποτρέψει την ασθένεια. Τρίτον, κοιτάζουμε την ανοσογονικότητα, αν δηλαδή μπορεί να κινητοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος, ώστε το σώμα να μπορεί να καταπολεμήσει την ασθένεια, τους ιούς και ειδικά στην περίπτωση μας τον Έμπολα».
Είναι στην Ολλανδία, όπου αναπτύσσεται και παρακολουθείται στενά το σχήμα εμβολιασμών, το οποίο δοκιμάζεται στη Σιέρα Λεόνε.
Η αγωγή απαιτεί δύο εμβολιασμούς με δύο διαφορετικά εμβόλια.
Μια στρατηγική, λένε οι ερευνητές, που σκοπό έχει να παράσχει καλύτερη και πιο ανθεκτική ανοσία απέναντι σε μια επικίνδυνη οικογένεια ιών.
«Όταν μολυνθεί κάποιος, ο ιός αναπαράγεται πολύ γρήγορα. Έχετε εκατομμύρια ιούς στο αίμα σας και αυτό οδηγεί σε πολύ υψηλή θνησιμότητα. Και αυτό σημαίνει επίσης ότι η ανοσολογική προστασία που πρέπει να λάβετε μέσω ενός εμβολίου πρέπει να να είναι εξαιρετικά υψηλή για να μπορέσει να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο φορτίο ιών. Ο Έμπολα δεν έχει φύγει, δεν θα φύγει, θα είναι εκεί και θα επανέρχεται ξανά και ξανά», διευκρίνισε ο Γιόχαν Βαν Χουφ, διευθύνων σύμβουλος της «Janssen Vaccines & Prevention B.V.».
Μαζί με την εργαστηριακή έρευνα, η ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων αποτελεί βασικό στοιχείο, όταν διεξάγει κανείς μακροχρόνιες και σύνθετες κλινικές δοκιμές όπως αυτή, λένε οι επιστήμονες.
«Ο εργαζόμενος που βρίσκεται εκεί και εξηγεί το προϊόν, εξηγεί τις διαδικασίες της μελέτης, εξηγεί γιατί κάνουμε ό, τι κάνουμε ... όλες αυτές οι πληροφορίες βοηθούν πραγματικά τους εθελοντές να κατανοήσουν τον σκοπό και αυτό βοηθάει να προχωράει ομαλά η δοκιμή», πρόσθεσε η Μακάγια Ντοουογκούιχ, επικεφαλής κλινικής ανάπτυξης και ιατρικών υποθέσεων της «Janssen Vaccines».
Κι ενώ χρειάζεται ακόμα περισσότερη έρευνα και συνεχίζεται πράγματι, οι ερευνητές εδώ πιστεύουν ότι το σχήμα των εμβολιασμών τους έχει δυνατότητα επιτυχίας.
«Έχουμε μερικά πολύ ελπιδοφόρα δεδομένα από τις κλινικές δοκιμές μας. Το εμβόλιο προκαλεί ισχυρές αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος που έχουν διάρκεια. Συνεπώς, είμαστε πολύ χαρούμενοι γι΄ αυτό. Έτσι με αυτό το πακέτο δεδομένων στα χέρια μας, σχεδιάζουμε τώρα να ζητήσουμε άδεια. Αυτός είναι ένας από τους άμεσους στόχους μας», συμπλήρωσε η Κέρστιν Λουν, επικεφαλής της ομάδας ανάπτυξης για τον Έμπολα της εταιρίας «Janssen Vaccines».
Όλη αυτή η ερευνητική προσπάθεια γίνεται υπό την αιγίδα της Πρωτοβουλίας για τα Καινοτόμα Φάρμακα, της μεγαλύτερης εταιρικής σχέσης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον κόσμο στις Βιοεπιστήμες.
Ο τρέχων προϋπολογισμός ύψους 3,2 δισεκατομμυρίων ευρώ συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από την ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία.
Στόχος είναι το μοίρασμα της γνώσης για να αναπτύξουμε την επόμενη γενιά εμβολίων, φαρμάκων και θεραπειών κατά των αναρίθμητων ασθενειών, μεταξύ των οποίων ο Έμπολα.
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Πρωτοβουλίας για τα Καινοτόμα Φάρμακα, Πιέρ Μελιέν, υπογράμμισε στην εκπομπή Futuris:
«Υπήρχε παγκόσμια ανησυχία για το πως θα εξελιχθεί ο Έμπολα και κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τι θα συνέβαινε. Πάνω σε αυτό μπορέσαμε να κινητοποιήσουμε τόσο κλάδους της βιομηχανίας όσο και τον δημόσιο τομέα. Και πολύ γρήγορα, χτίσαμε ολόκληρο το πρόγραμμα Έμπολα που περιλαμβάνει όχι μόνο εμβόλια, αλλά και διαγνωστικά και ούτω καθεξής».
Οι επιζώντες μαθαίνουν ακόμα να αντιμετωπίζουν τις δικές τους μνήμες.
Διευθύντρια σε αυτό το τοπικό σχολείο, η Καντιάτου διαγνώστηκε με τον Έμπολα στα πρώτα στάδια της επιδημίας.
Τώρα, σε ηλικία 34 ετών, συχνά μοιράζεται με τους μαθητές της και την οικογένειά της μερικές προληπτικές συμβουλές κατά της ασθένειας.
«Γνωρίζω τα σημάδια και τι δεν πρέπει να κάνεις. Δεν πρέπει να παίζεις με άρρωστα παιδιά. Δεν πρέπει να τρως κρέας, ειδικά κρέας από κυνήγι. Δεν πρέπει να μοιράζεσαι πράγματα με το άρρωστο άτομο, όπως για παράδειγμα να χρησιμοποιείς ένα φλιτζάνι όταν κάποιος που είναι άρρωστος έχει ήδη χρησιμοποιήσει το ίδιο φλιτζάνι. Τώρα τα ξέρω όλα αυτά», τόνισε η Καντιάτου Μπανγκούρα, επιζήσασα του Έμπολα.
Η έρευνα πάνω σε αυτό το νέο δυνητικό πρόγραμμα εμβολίων για τον Έμπολα θα συνεχιστεί, με πιο εκτεταμένες κλινικές δοκιμές που είναι ήδη υπό εξέταση, σε μια διαρκή προσπάθεια να δοθεί νέα ελπίδα στις νέες γενιές που ζουν σε ζώνες κινδύνου.