Η περιοχή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τους κατοίκους, καθώς υπάρχουν πολλά ναρκοπέδια και εκρηκτικά υπολείμματα από τον πόλεμο
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΒρισκόμαστε στην Ανατολική Ουκρανία. Η περιοχή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τους πολίτες, καθώς υπάρχουν πολλά κρυμμένα ναρκοπέδια και άλλα εκρηκτικά υπολείμματα από τον πόλεμο. Θα δούμε πώς οι ντόπιοι ζουν με αυτή την απειλή. Η Λίντια Κορόλιοβα από το Ντόνετσκ μας περιγράφει πώς είδε ένα σύρμα παγίδευσης μιας νάρκης σε ένα δάσος, ενώ μάζευε μανιτάρια. Εάν την είχε πυροδοτήσει, δεν θα ζούσε σήμερα:
«Έλαμπε. Ήταν πολύ λεπτό. Μας είχαν πει ότι έπρεπε να προσέχουμε και ότι δεν έπρεπε να περπατάμε εκεί. Αλλά εγώ πήγα με τους ντόπιους».
Τέτοια περιστατικά δεν είναι σπάνια στην Ουκρανία. Από το 2014, 1700-1900 άτομα, ανάλογα με τις μελέτες, έχουν σκοτωθεί από εκρηκτικά υπολείμματα της ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ Ουκρανίας και των αποσχιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία.
Αυτός ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και σήμερα ειδικά για παιδιά ή εφήβους που παίζουν μόνοι τους ή ντόπιους που μαζεύουν ξύλα ή μανιτάρια στο δάσος. Ο Μίκολα Ζαντοροζνίι ζει στην περιοχή:
«Έσπερνα ηλιοτρόπια και μπορούσα να δω πίσω τα σημάδια που άφηνε το τρακτέρ μου. Κοίταξα και είδα ένα βλήμα 70 εκατοστών να βρίσκεται εκεί. Βρισκόταν ανάμεσα στις ρόδες της μηχανής σποράς. Ήρθαν ειδικοί, το τράβηξαν φωτογραφία την επόμενη μέρα και το απομάκρυναν».
Η Λίντια αλλά και άλλοι κάτοικοι της περιοχής μίλησαν γι' αυτά τα υπολείμματα σε ειδικούς της Halo Trust, μίας από τις τρεις ΜΚΟ που έχουν αναλάβει την αποναρκοθέτηση της Ανατολικής Ουκρανίας. Είναι η μεγαλύτερη οργάνωση. Όπως και οι άλλες δύο δρουν, με την έγκριση της ουκρανικής κυβέρνησης. Χρηματοδοτείται από μια σειρά χωρών της Ε.Ε. αλλά και από το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ.
Η ΜΚΟ δρα στην περιοχή του Ντόνετσκ, στην ανατολική Ουκρανία όπου πραγματοποιείται τώρα αποναρκοθέτηση. Η Μαρίνα Λάντουκ, υπεύθυνη επικοινωνίας της Halo Trust μας εξηγεί τα στάδια αυτής της διαδικασίας:
«Εδώ είναι ένα καλό σημείο για να δείτε πώς είναι το ναρκοπέδιο. Εκεί μπορείτε να δείτε το καταφύγιο, που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να προστατευθούν. Το χρησιμοποιεί και το προσωπικό μας που δουλεύει εδώ. Χρησιμοποιείται και ως σημείο πρώτων βοηθειών για τους αποναρκοθέτες, τους ιατρούς και τον επικεφαλής της ομάδας. Και μπορείτε να δείτε επίσης τον φορτωτή που χρησιμοποιούμε για να καθαρίσουμε το χώρο».
Ένα πλήρως τεθωρακισμένο όχημα που έχει έναν οδηγό σκάβει αυτά τα μέρη, που είχαν χρησιμοποιηθεί από τις στρατιωτικές ομάδες. Για λόγους ασφαλείας κανείς άλλος δεν μπορεί να βρίσκεται κοντά, κατά τη διάρκεια της εκσκαφής. Ενώ η κάμερα 360 μοιρών καταγράφει ο,τι γίνεται, εμείς είμαστε στο καταφύγιο, σε απόσταση 100 μέτρων.
Στο επόμενο στάδιο ο φορτωτής φέρνει το χώμα για έλεγχο. Ελέγχεται με χειροκίνητους ανιχνευτές μήπως και περιέχει στρατιωτικό υλικό που δεν έχει εκραγεί ή νάρκες κατά τεθωρακισμένων. Όταν ο ανιχνευτής στείλει ηχητικό σήμα, τότε ο αποναρκοθέτης απομονώνει το συγκεκριμένο σήμα και αρχίζει την εκσκαφή του πιθανώς επικίνδυνου στοιχείου. Εάν βρεθεί κάτι πραγματικά επικίνδυνο, τότε πρέπει να ενημερωθούν οι κρατικές αρχές που είναι υπεύθυνες για την εξουδετέρωση αυτού του στρατιωτικού υλικού.
Αυτό είναι το στρατιωτικό υλικό που βρέθηκε σε ένα άλλο ναρκοπέδιο στην περιοχή Λουχάνσκ. Πριν από τρία χρόνια, ένας τεράστιος όγκος πυρομαχικών σε μια τοπική αποθήκη ανατινάχτηκαν σκοτώνοντας πολλά άτομα και καταστρέφοντας εκατοντάδες σπίτια, κτίρια και υποδομές.
Οι συνθήκες αποναρκοθέτησης είναι πολλές φορές αντίξοες και τρομερά χρονοβόρες, καθώς απαιτείται πολύς χρόνος μέχρι να καθαριστούν με βεβαιότητα μερικά μέτρα γης. Όταν καθορίζονται από πού έρχονται τα σήματα από τον ανιχνευτή, τότε ο αποναρκοθέτης τα απομονώνει με έναν μικρότερο, πιο ευαίσθητο ανιχνευτή. Στη συνέχεια αρχίζει η εκσκαφή σε οποιοδήποτε σημείο φαίνεται κάτι μεταλλικό. Όταν ολοκληρωθεί με επιτυχία η διαδικασία στο συγκεκριμένο τμήμα, οι αποναρκοθέτες προχωρούν στο επόμενο. Αυτή είναι η λεγόμενη γραμμική μέθοδος.
Κάθε αποναρκοθέτης καλύπτει μια έκταση 10-40 τετραγωνικών μέτρων την ημέρα.
Υπάρχει όμως μια ποικιλία εκρηκτικών μηχανισμών που είναι δύσκολο να ανιχνευτούν. Χρειάζεται λοιπόν να υπάρχει μια συντονισμένη ενημέρωση των κατοίκων, έτσι ώστε να σωθούν ζωές. Ειδικοί του Ελβετικού Ιδρύματος Αποναρκοθέτησης (Swiss Foundation for Mine action) κάνουν μαθήματα στους υπαλλήλους ενός μεγάλου αγροτικού συνεταιρισμού κοντά στην Μαριούπολη. Δραστηριοποιείται στην Ουκρανία από το 2015.
«Στις συγκεκριμένες περιοχές έχουμε βρει πυρομαχικά αλλά και πολύ σοβαρά υπολείμματα πολέμου. Γι' αυτό το λόγο δεν ήταν χάσιμο χρόνου να υπενθυμίσουμε στους εργάτες άλλη μια φορά τι μπορεί να τους περιμένει και να οδηγήσει σε ανεπανόρθωτες απώλειες» εξηγεί ο Πέτρο Ζιμπόροφ, περιφερειακός διευθυντής του συνεταιρισμού Agrotis.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, μετά το τέλος της σύγκρουσης στην Ουκρανία, θα χρειαστούν τουλάχιστον 15 χρόνια για τον καθαρισμό από τα εκρηκτικά στρατιωτικά υπολείμματα.
Μέχρι τώρα καμιά από τις ΜΚΟ δεν μπορεί να δραστηριοποιηθεί κατά μήκος της γραμμής επαφής ή στα εδάφη που ελέγχουν οι αποσχιστές, όπως μας εξηγεί ο Νικ Σμαρτ, περιφερειακός διευθυντής της Halo Trust:
Έχουμε προσδιορίσει 15 εκατομμύρια τ.μ., 15 τετραγωνικά χλμ ύποπτης περιοχής ή ναρκοθετημένων τόπων και έχουμε καθαρίσει τρία τετραγωνικά χλμ. Υπάρχουν πολύ περισσότερες εκτάσεις που δεν έχουμε δει ακόμη ή δεν έχουμε ακόμη καταφέρει να ταυτοποιήσουμε, εξαιτίας των συνθηκών ασφαλείας. Η πλειονότητά τους βρίσκεται κατά μήκους της γραμμής επαφής.
