Ο Άρης, η Μάρθα, η Lucy και οι σύγχρονες τελετουργίες

Πνευματικά Δικαιώματα

Δημοσιεύθηκε 25/06/2019 - 08:56

Ο Άρης Παπαδόπουλος και η Μάρθα Πασακοπούλου παρουσιάζουν το «Lucy. Tutorial for a ritual», την τρίτη χορογραφική δουλειά τους, στις 27 & 28 Ιουνίου, στην Πειραιώς 260

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Άρης Παπαδόπουλος και η Μάρθα Πασακοπούλου γνωρίστηκαν πριν επτά χρόνια σε μια περφόρμανς. Εμείς τους γνωρίσαμε και τους ξεχωρίσαμε πριν δύο χρόνια περίπου, χάρις στην πρώτη τους χορογραφική δουλειά touching.just. Με αυτή την αφορμή, ένωσαν τις δυνάμεις τους, φτιάχνοντας το χορογραφικό και χορευτικό δίδυμο arisandmartha.

Την Πέμπτη και Παρασκευή 27 & 28 Ιουνίου παρουσιάζουν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στην Πειραιώς 260 την τρίτη χορογραφική δουλειά τους, το «Lucy. Tutorial for a ritual», το οποίο στη συνέχεια θα παρουσιαστεί και στο 25ο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας την Κυριακή 21 Ιουλίου. Το έργο δανείζεται τον τίτλο του από τον αμφιλεγόμενο, διάσημο σκελετό αυστραλοπίθηκου που ανακαλύφθηκε στην Αιθιοπία το 1974.

Αυτό που τους ενδιαφέρει αυτή τη φορά είναι τι μπορεί να αποτελέσει ένα σύγχρονο τελετουργικό. Μεταφέρουν λοιπόν το κοινό σ’ έναν μεταιχμιακό κόσμο, όπου τα πάντα αποκτούν σημασία. Είναι μια «τελετουργική απόπειρα» σύνδεσης ετερόκλητων μεταξύ τους στοιχείων, ένα πείραμα για τα ασαφή χρονικά και χωρικά όρια του περάσματος από το ατομικό στο συλλογικό. Παίζοντας με τα στοιχεία της έκστασης αλλά και της συνειδητής παρατήρησης, της φαντασίας αλλά και της πραγματικότητας, το έργο μάς προτείνει να αναθεωρήσουμε τρόπους και τόπους τελετουργικών πρακτικών που διασώζονται μέσα στην καθημερινότητά μας. Να τους δούμε διαφορετικά και να αναρωτηθούμε αν από το ψεύτικο φτάνουμε σε κάτι αληθινό.

Η παράσταση έχει λάβει την υποστήριξη σημαντικών φορέων (Flux Laboratory-Γενεύη, Κέντρο Μελέτης Χορού Ντάνκαν-Αθήνα, Garage Performing Arts Center-Κέρκυρα και KLAP Maison pour la danse-Μασσαλία) και αποτελεί συμπαραγωγή της ομάδας με το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2019 και του FLUXUM Foundation- Γενεύη. Μιλήσαμε με τους δύο δημιουργούς για τη γνωριμία τους, τη Λούσι, τις σύγχρονες τελετουργίες, τα tutorials και τι θα δούμε στην αίθουσα Ε, στην Πειραιώς 260.

-Πώς γνωριστήκατε;

Γνωριστήκαμε το 2012 στα πλαίσια μιας performance που έκανε τότε η Ίρις Καραγιάν. Η ουσιαστική όμως γνωριμία έγινε έναν χρόνο αργότερα όταν συνεργαστήκαμε για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Dancing to Connect της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, μαζί με μια ομάδα άλλων οκτώ χορευτών.

-Γιατί κολλήσατε; Τι σας συνδέει;

Υπάρχει μια παρόμοια αντίληψη για τα πράγματα, τόσο στην καθημερινότητα όσο και στην τέχνη, εμπλουτισμένη με σωστές δόσεις χιούμορ που αποφορτίζουν την σοβαρότητα των καταστάσεων.

-Τι σου προσφέρει ο Άρης;

Ο Άρης από τη στιγμή που ξεκινήσαμε να δουλεύουμε παρέα, έχει γίνει πρωτίστως ένας πολύ καλός φίλος εκτός από συνεργάτης. Συνήθως «ταρακουνάει» τα πράγματα, όταν εγώ θεωρώ πως έχουν κλειδώσει, με αποτέλεσμα να δημιουργείται εκεί ένα πεδίο για περαιτέρω ψάξιμο και κατανόηση. Η λειτουργία μας είναι αρκετά συμπληρωματική. Είναι ο άνθρωπος που θα ενθουσιαστεί με τον χώρο ή τα αντικείμενα κατά τη διάρκεια μιας δημιουργικής διαδικασίας, καθότι αρχιτέκτονας (!), και αυτός που θα φέρει μια φρέσκια ή μια άλλη ματιά στα πράγματα.

-Τι σου προσφέρει η Μάρθα;

Με την Μάρθα έχουμε πλέον συνδεθεί σε ανθρώπινο επίπεδο πέραν του φιλικού και του επαγγελματικού. Κατά τη δημιουργική διαδικασία μου προσφέρει το πλαίσιο και την σταθερότητα που χρειάζομαι για να μπορώ ελεύθερα να ρισκάρω και να δοκιμάζω νέες κατευθύνσεις. Είναι ταυτόχρονα η ηθική, η συνείδηση και η πειθαρχία της ομάδας. Πάνω σε αυτή τη στέρεα βάση δεν μπορώ παρά να υποκύπτω στον πειρασμό και να δοκιμάζω να κάμπτω τα όρια και το μέτρο. Είναι μεγάλη χαρά να υπάρχει κάποιος που επιτρέπει αυτή την ελευθερία.

-Πώς θα περιγράφατε την νέα χορευτική σας παραγωγή Lucy. tutorial for a ritual;

Είναι ένα έργο που εστιάζει σε δράσεις ή καταστάσεις που προσφέρονται ως αφορμές για κίνηση. Η αποσπασματική αρχικά δομή του έργου και αναγνωρίσιμη κινησιολογία, λειαίνεται στην πορεία και η κινητική γλώσσα μετατρέπεται σε ιδιοσυγκρασιακή, ακατέργαστη ή εντελώς στυλιζαρισμένη.

-Πώς η Lucy, ένας σκελετός μπορεί να αποτελέσει αφορμή για για κίνηση, για ένα μάθημα χορού πάνω στην τελετουργία;

Σε ένα πρωταρχικό στάδιο συζητήσεων μιλήσαμε για την εκσκαφή και εναπόθεση υλικού όγκου ως διαδικασία με «τελετουργικά» χαρακτηριστικά, αλλά και για την σημαντικότητα του αρχαιολογικού ευρήματος το οποίο ενεργοποιεί την ανασκαφική διαδικασία-τελετουργία. Η Lucy αντιπροσωπεύει για εμάς ένα τέτοιο έναυσμα-εύρημα. Συμβολικά λειτουργεί ως η μεταιχμιακή και αμφίσημη κατάσταση ενός «τελετουργικού» περάσματος. Ταυτόχρονα είναι η ενδιάμεση περιοχή μεταξύ ζώου και ανθρώπου, έκστασης και συνείδησης, φαντασίας και πραγματικού. Δεν εμφανίζεται ποτέ, αλλά φωτίζεται δια της απουσίας της.

-Τι μπορεί αλήθεια να αποτελέσει μέρος ενός σύγχρονου τελετουργικού;

Αναρωτηθήκαμε για πρακτικές μέσα από την καθημερινότητά μας, συνήθειες που έχει ο σύγχρονος άνθρωπος και πώς αυτές μπορούν δημιουργήσουν ένα σύγχρονο τελετουργικό. Κατά τη διάρκεια της έρευνας περάσαμε από πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις, εξετάζοντας εικόνες και βίντεο κυρίως από πιο σημερινά «τελετουργικά»: Από τον John of God στη Βραζιλία, τους εξορκισμούς που στήνονται στα πλαίσια τηλεοπτικών εκπομπών, την beer yoga, μέχρι το Jab Jab στην Καραϊβική και αρκετά tutorials για μακιγιάζ! Η δική μας παρατήρηση στο σήμερα περιλαμβάνει αναμφίβολα μια σύμπτυξη χρονική και μια περισσότερο επιφανειακή προσέγγιση που έχει να κάνει κυρίως με τη φόρμα και την εικόνα, παρακάμπτοντας μια πιο ουσιαστική και χρονοβόρα διαδικασία. Σαφώς αυτή η αντιμετώπιση δεν μπορεί να γενικευθεί καθώς υπάρχει μια σημαντική μερίδα ανθρώπων που ειλικρινά αφοσιώνεται προς μια πιο πνευματική κατεύθυνση.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Πώς «απεικονίζετε» αυτό το πέρασμα από κάτι οικείο και γνωστό σε κάτι που μπορεί να συλλάβει μόνο η φαντασία, το σώμα ή το συναίσθημα;

Το έργο αν και ξεκινάει από μια σειρά καταστάσεων που εστιάζουν κυρίως στη φόρμα και στην εικόνα, επιδιώκει την αμφισημία και τις πολλαπλές αναγνώσεις που αυτή μπορεί να προσφέρει. Ξεκινώντας από κάτι αναγνωρίσιμο και εύληπτο, περνάμε σε αμφίσημες, αφηρημένες και πιο ποιητικές καταστάσεις όπου ευελπιστούμε ότι ενεργοποιούν την εμπειρική μνήμη, την φαντασία και συνειρμική λειτουργία του θεατή.

-Ποια είναι τα χορογραφικά ή δραματουργικά στοιχεία που χρησιμοποιήσατε για να δομήσετε τη νέα σας παραγωγή;

Εξετάσαμε την δομή του tutorial και της τελετουργίας, ως βήματα και εξελικτικά στάδια, πρακτικές θεραπείας και αυτοβελτίωσης, το ψεύτικο σαν έναρξη για μια πιο ουσιαστική διαδικασία, την πλασματική πίστη και την κατ’ ανάγκη, την άνοδο και την πτώση ενός σούπερ σταρ όπως η Lucy και τον συμβολισμό που εμπεριέχει αυτή η πτώση σε σχέση με το ανέφικτο και την ανθρώπινη αποτυχία.

-Τα tutorials εντατικοποιούν τη διαδικασία μάθησης, αναζητώντας συχνά το μέγιστο αποτέλεσμα στον λιγότερο χρόνο. Πρέπει να αγχωθούμε; Τελικά ποιο είναι αίσθημα που θα μας μείνει από αυτό το μάθημα;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το tutorial σαν εργαλείο μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικό και δεν σχετίζεται πάντα με το άγχος του χρόνου και την εντατικοποίηση. Επιλέξαμε όμως να εστιάσουμε στο ανέφικτο των μικρών ή μεγαλύτερων στόχων που υπόσχονται ορισμένα tutorials σε σχέση με την φροντίδα του εαυτού, την εμφάνιση αλλά και την βελτίωση της ανθρώπινης αντίληψης. Αντιλαμβανόμαστε το tutorial ως εργαλείο και ταυτόχρονα ως συντόμευση. Μια παράκαμψη, η οποία αποφεύγει τις χρονοβόρες διαδικασίες και την μακροχρόνια δέσμευση. Αυτό είναι ένα προσωπικό μας σχόλιο για την σύγχρονη πραγματικότητα. Δεν πιστεύουμε πως θα υπάρξει οποιαδήποτε στιγμή άγχους για τον θεατή, αλλά περισσότερο η μαρτυρία μιας πορείας δύο χαρακτήρων που προσπαθούν να φτάσουν κάτι «άλλο» έξω από αυτούς, μια διαδικασία με ανθρώπινα χαρακτηριστικά με την οποία μπορεί πιθανώς να ταυτιστεί το κοινό. Ή και όχι.

-Μπορούμε να φτάσουμε τελικά στην απόλυτη έκσταση; Να αφεθούμε στην ουσία μιας τελετουργίας; Να αισθανθούμε κάτι ανώτερο ή υπερβατικό;

Προσπαθήσαμε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις που θα περιέγραφαν μια τέτοια εμπειρία αλλά κυρίως να βιώσουμε μια τέτοια εμπειρία, ώστε να πειστούμε για τις διάφορες ιστορίες και αφηγήσεις που κατά καιρούς ακούμε για καταστάσεις ανεξήγητες ή υπερβατικές. Ξεκινήσαμε με κριτική στάση απέναντι στο ζήτημα και με ορθολογικό τρόπο προσέγγισης που στηρίχθηκε στην δομή της τελετουργίας, στα εξελικτικά στάδια που διατρέχει. Στην πορεία αντιληφθήκαμε πως το τι θεωρεί ο καθένας υπερβατικό είναι μια πολύ προσωπική προσέγγιση και κατανόηση της πραγματικότητας. Έτσι συνδέθηκε το έργο με το ψεύτικο, το placebo, τον χειραγωγό, την αυθυποβολή και την αναζήτηση του πώς από μια επιδερμική αφετηρία μπορεί τελικά κανείς να οδηγηθεί σε κάτι ουσιαστικότερο, προσωπικό και εν τέλει αληθινό. Δεν ξέρουμε ποια είναι η απόλυτη έκσταση ή αν είναι μόνο μια, αλλά σίγουρα την τοποθετούμε σε μια περιοχή διαφορετικής συνειδητότητας, όπου κυριαρχεί η αισθητηριακή αντίληψη. Αν αυτό θεωρείται υπερβατικό ή ανώτερο, είναι μάλλον υποκειμενικό.

-Εσείς το πετυχαίνετε ή απλά περιγράφετε - «κοροϊδεύετε» την διαδικασία;

Σίγουρα ξεκινάμε από μια κατάσταση δισδιάστατη που έχει να κάνει με τη φόρμα, την εικόνα, την όψη των πραγμάτων και το τέχνασμα. Ακολουθήσαμε το μότο «fake it, fake it, till you make it» σε μια προσπάθεια να παρακάμψουμε τον ορθολογισμό και να κάμψουμε τις αντιστάσεις και σε ένα βαθμό το πετύχαμε. Η δύναμη όμως που έχει η έκθεση προς το κοινό, η σωματική προσπάθεια αλλά και η σκηνική συνθήκη, μας οδηγούν τελικά σε μια εμπειρία που βιώνεται ελαφρώς διαφορετικά σε κάθε εκτέλεση και που απέχει πολύ από το επιφανειακό της αφετηρίας. Μας αρέσει η σκέψη πως οι δυο χαρακτήρες υποκύπτουν σε κάτι δυνατότερο από τους ίδιους και όπως ακούγεται και στο έργο, επιτυγχάνουν κατά λάθος. Η ίδια η διαδικασία δηλαδή τους ξεγελά.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

- Η πρώτη σας δουλειά touching.just επιλέχθηκε από το Aerowaves. Τι σας προσέφερε αυτή η πλατφόρμα;

Καταρχάς ήταν μεγάλη έκπληξη για εμάς να επιλεχθεί η δουλειά μας από αυτήν την πλατφόρμα, ιδίως αν σκεφτεί κανείς πως προέκυψε από μια αυθόρμητη συνάντηση με σκοπό τον πειραματισμό πάνω στα ενδιαφέροντά μας και χωρίς την στήριξη κάποιου φορέα. Το Aerowaves σίγουρα ήταν το μέσο για να παρουσιαστεί η δουλειά μας και εκτός Ελλάδας και να ξεκινήσει ένας διάλογος με ανθρώπους και φορείς από το εξωτερικό. Επίσης μας δόθηκε η ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργούν τέτοιου είδους δίκτυα και πώς έργα με μεγαλύτερη υποστήριξη από αντίστοιχους φορείς (dance houses, partners, programmers) βρίσκουν το δρόμο τους προς το κοινό στην Ευρώπη ή και εκτός ηπείρου. Ήταν ένα σημαντικό βήμα που μας ώθησε πιο δυναμικά στο να συνεχίσουμε τη δουλειά μας.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Ιδέα-Χορογραφία-Ερμηνεία: arisandmartha | Άρης Παπαδόπουλος & Μάρθα Πασακοπούλου

Σύμβουλος Δραματουργίας: Αναστάσιος Κουκουτάς

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σχεδιασμός ήχου-Πρωτότυπη μουσική: Μαρία Σιδέρη

Σχεδιασμός σκηνικού χώρου-Ενδυματολογία: Δήμητρα Λιάκουρα & Περικλής Πραβήτας

Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου

Φωνητική προετοιμασία: Άννα Παγκάλου

Υπεύθυνος επικοινωνίας: Ευαγγελία Σκρομπόλα

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Γραφιστικός σχεδιασμός: Χρυσούλα Κοροβέση & Μάριος Γαμπιεράκης

Φωτογραφία: Γιάννης Μπουρνιάς

Βίντεο: Μάνος Αρβανιτάκης

Επιμέλεια παραγωγής: Μαρία Βασαριώτου

Οργάνωση παραγωγής: Delta Pi

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Συμπαραγωγή των arisandmartha, Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (2019) και του FLUXUM Foundation – Γενεύη. Με την ευγενική υποστήριξη του Κέντρου Έρευνας Χορού Ι. & Ρ. Ντάνκαν – Αθήνα, Garage Performing Arts Center – Κέρκυρα, KLAP Maison pour la danse – Μασσαλία, Flux Laboratory – Γενεύη.

Με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (2018-19).