Οι εκτιμήσεις που «βύθισαν» την οικονομία, οι προτάσεις που δεν εισακούστηκαν και μία διαρροή...
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Τέλος εποχής» σηματοδοτεί για την ελληνική οικονομία η ανακοίνωση ότι κλείνει το γραφείο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Αθήνα.
Στα τέλη του Νοεμβρίου του 2019, η Ελλάδα αποπλήρωσε το ακριβό τμήμα των δανείων που έλαβε από το ΔΝΤ.
Επί δέκα σχεδόν χρόνια, οι τεχνοκράτες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου φιλοξενούνταν στο κτίριο που στεγάζει την έδρα της Τράπεζας της Ελλάδας, σε ένα γραφείο χωρίς διακριτικά, στην καρδιά της Αθήνας.
Εκεί συντάσσονταν οι εκθέσεις- φωτιά για την ελληνική οικονομία.
Εκθέσεις για την Ελλάδα θα συνεχίσουν να συντάσσονται και στο μέλλον, χωρίς όμως άμεση επαφή με την ελληνική γραφειοκρατία. Θα γίνονται στο πλαίσιο των γενικών αποτιμήσεων που κάνει το ΔΝΤ για όλες τις υπόλοιπες χώρες.
Δέκα χρόνια «κόκκινο πανί»
Η άφιξη του ΔΝΤ στην Ελλάδα ήταν η άμεση συνέπεια της χορήγησης του πρώτου δανείου διάσωσης της ελληνικής οικονομίας, το 2010. Το δάνειο ήταν 3ετές, προέβλεπε χορήγηση €30 δισεκατομμυρίων από το ΔΝΤ, στα πλαίσια του συνολικού πακέτου των €110 δισ. που θα λάμβανε η χώρα και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για τους Έλληνες πολίτες, το ΔΝΤ αποτελεί «κόκκινο πανι». Δημοσκόπηση που έγινε το 2016, κατέγραψε ότι 8 στους 10 Έλληνες έκριναν ως αρνητικό το ρόλο του.
Το ίδιο το Ταμείο παραδέχθηκε, στην πορεία των Μνημονίων, ότι είχε υποεκτιμήσει τις συνέπειες μέτρων που είχε προτείνει, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις στο ελληνικό ΑΕΠ να είναι πολλαπλάσιες από αυτό που είχε αρχικά εκτιμηθεί. Επίσης, αποδείχθηκε ότι έκανε λάθος όταν προέβλεπε ότι η χώρα δε θα μπορούσε να «πιάσει» τους στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα.
Τι πρότεινε, τι έγινε
Το Ταμείο επέμενε σε σειρά μέτρων, που είχαν σκοπό να μεταμορφώσουν το σύνολο της ελληνικής οικονομίας: στο ασφαλιστικό, τα εργασιακά, τη φορολογία, τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, το τραπεζικό σύστημα.
Αποχαιρετώντας την Ελλάδα, σε μία από τις τελευταίες του εκθέσεις, επιμένει ότι πολλά από αυτά τα μέτρα πρέπει να ληφθούν, καθώς η εφαρμογή τους είτε έγινε μερικώς, είτε ανατράπηκε στην πορεία.
- Στο ασφαλιστικό, η γνωστή ως «μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου» κάλυψε, μερικώς, τις προτάσεις του Ταμείου. Το ΔΝΤ επιμένει ότι η κρατική συμμετοχή στα ασφαλιστικά ταμεία (άνω του 10% του ΑΕΠ) είναι μη βιώσιμη. Επιμένει, επίσης, ότι είναι «λάθος η επιστροφή της 13ης σύνταξης» και ότι τα σχετικά κονδύλια πρέπει να δίνονται για κοινωνικές παροχές σε πιο ευάλωτες ομάδες (πχ σε επιδόματα στέγασης και παιδιών, στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα) και για δημόσιες επενδύσεις.
- Στα εργασιακά, το ΔΝΤ σημείωνε ότι το κόστος εργασίας ήταν δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με την παραγωγικότητα της χώρας. Το «μαχαίρι», όμως, στους μισθούς (μείωση 22% στον κατώτατο μισθό), η κατάργηση των «δώρων» στο δημόσιο, η εισαγωγή των επιχειρησιακών/ ατομικών συμβάσεων εργασίας, η κατάργηση της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, η διευκόλυνση των απολύσεων μείωσαν το μισθολογικό κόστος κατά μ.ο. 20%, αλλά δεν έφεραν το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Αιτία; Η αύξηση του μη μισθολογικού κόστους (εισφορές και φόροι) αλλά και οι κλειστές αγορές, που επιτρέπουν σε ορισμένους κλάδους να διατηρούν υψηλές τιμές. Η απόφαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, επαναφορά της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, αύξηση 11% του κατώτατου μισθού και κατάργηση του κατώτατου μισθού για τους νέους βρήκε αντίθετο το ΔΝΤ.
- Στη φορολογία, το ΔΝΤ επιμένει ότι πολλοί λίγοι στην Ελλάδα πληρώνουν φόρο εισοδήματος.Η θέση αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι το 75% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνουν εισόδημα κάτω από το κάθε φορά αφορολόγητο όριο. Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι χωρίς επέκταση της φορολογικής βάσης (δηλ. των φορολουμένων που πληρώνουν φόρο εισοδήματος) δεν μπορεί να γίνει μείωση των φορολογικών συντελεστών.
- Αγορές προϊόντων/ υπηρεσιών. Το ΔΝΤ ήταν αυτό που πρωτοστάτησε στο να ανοίξουν τα «κλειστά» επαγγέλματα (μηχανικών, δικηγόρων συμβολαιογράφων, φαρμακοποιών, επαγγελματιών σε φορτηγά/ ταξί), με άρση των περιορισμών που υπήρχαν στην άσκησή τους, μείωση «καταχρηστικών» χρεώσεων και είσοδο νέων επαγγελματιών. Βήματα προς αυτή την κατεύθυνση έγιναν, περιορισμένα όμως, σύμφωνα με το ΔΝΤ, που στην τελευταία του έκθεση (Νοέμβριος 2019) επιμένει ότι τα κλειστά επαγγέλματα αποτελούν έναν από τους βασικούς παράγοντες της αναιμικής ελληνικής ανάπτυξης.
- Στο τραπεζικό σύστημα, το ΔΝΤ επέμενε, πάντα, σε ευρύτερους και ταχύτερους πλειστηριασμούς, προκειμένου οι τράπεζες να απαλλαγούν από το «βουνό» των κόκκινων δανείων. Δεν είδε, ποτέ, με καλό μάτι τις ρυθμίσεις για προστασία της πρώτης κατοικίας και είχε επιμείνει στην εισαγωγή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Αναχωρώντας από την Ελλάδα, η αποστολή του ΔΝΤ επιμένει ότι εάν δεν εξυγιανθούν τα βιβλία των τραπεζών, η ελληνική οικονομία δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί με ταχείς ρυθμούς.
Η αποστολή του ΔΝΤ στην Ελλάδα σημαδεύτηκε και από την τη διαρροή στα WikiLeaks συνομιλίας της τότε επικεφαλής της αποστολής στην Ελλάδα Ντέλιας Βελκουλέσκου με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού τμηματος του ΔΝΤ. Μετά το γεγονός αυτό, οι δημόσιες τοποθετήσεις των μελών της ελληνικής αποστολής περιορίστηκαν δραστικά.