Τι αναφέρει στην έκθεση του το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών για την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Κύπρος συνεχίζει να αναβαθμίζει το νομικό της πλαίσιο για την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος, αναφέρει έκθεση του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Η έκθεση είναι περισσότερο περιγραφική, διαγράφοντας ωστόσο τα βήματα που έγιναν από τις κυπριακές αρχές για αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με το ξέπλυμα παράνομου χρήματος, όπως τη μεγάλη μείωση ξένων εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες στο νησί, τη θέσπιση οδηγιών για τις εταιρείες – κέλυφος, καθώς και στις «σημαντικές» βελτιώσεις που επήλθαν στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων.
Εξάλλου, συγκριτικός πίνακας καταδεικνύει ότι η Κύπρος έχει θεσπίσει νομοθεσίες για τα 13 από τα συνολικά 14 ζητήματα που τίθενται από τις αμερικανικές αρχές. Εξαίρεση αποτελεί νομοθεσία που αφορά την εμπλοκή πιστωτικών ιδρυμάτων σε διεθνείς συναλλαγές που αφορούν ναρκωτικά με σημαντικά ποσά σε αμερικανικό δολάριο.
Στις αναφορές της για την Κύπρο, η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνει πως το χρηματοοικονομικό σύστημα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ευάλωτο στο ξέπλυμα παράνομου χρήματος από ντόπιους και ξένους εγκληματίες. Συμπληρώνει πως οι κύριες πηγές παράνομων εσόδων αφορούν σε επενδυτική απάτη, διαφθορά, απάτη που συνδέεται με χρεώσεις, ενώ αυξητική τάση παρουσιάζει το κυβερνοέγκλημα, όπως η διαδικτυακή υποκλοπή στοιχείων (phishing), υποκλοπή στοιχείων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τα κακόβολα λογισμικά μπλοκαρίσματος δεδομένων με σκοπό τα λύτρα (ransomware).
Παράλληλα, με αφορμή την παραχώρηση άδειας καζίνο στην Κύπρο, και τη λειτουργία των δορυφορικών καζίνο, το αμερικανικό ΥΠΕΞ σημειώνει ότι ο τομέας παιγνίου ενδέχεται να είναι ευάλωτος σε κατάχρηση. Σημειώνει ωστόσο ότι οι κυπριακές αρχές μόλις ξεκίνησαν το «κτίσιμο» της ικανότητας εποπτείας της δραστηριότητας που συνδέεται με τη λειτουργία του καζίνο. Όπως αναφέρει, η ρυθμιστική αρχή (Εθνική Αρχή Εποπτείας Παιγνίων και Εποπτείας Καζίνου) συνεργάζεται με διεθνείς συμβούλους παιγνίου, προκειμένου να διεξαγάγει ελέγχους δέουσας επιμέλειας σε πελάτες, να εκπαιδεύσει το προσωπικό και να θεσπίσει μηχανισμούς αναφοράς παράνομης δραστηριότητας.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιπρόσθετα σημειώνει πως άλλος ένας τομέας ανησυχίας είναι η εικονική τραπεζική και τα εικονικά νομίσματα.
Σημαντικές βελτιώσεις στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων
Για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, το αμερικανικό ΥΠΕΞ υπενθυμίζει πως το πρόγραμμα έχει προσελκύσει συνολικές επενδύσεις $7,3 δισεκατομμυρίων την περίοδο 2013 – 2018 και ότι στην προ του 2018 περίοδο οι απαιτήσεις επιλεξιμότητας δεν ήταν αυστηρές και ότι οι έλεγχοι ήταν χαλαροί.
Επισημαίνει ωστόσο ότι «κατόπιν πιέσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ», η Κύπρος ενίσχυσε την εποπτεία και τα κριτήρια. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά σε αλλαγές όπως τη θέσπιση ανώτατου ορίου στις ετήσιες πολιτογραφήσεις, τη δημιουργία επιτροπής εποπτείας, τη δημιουργία μητρώου παροχέων υπηρεσιών και τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων το 2019, όπως τη θεώρηση Σένγκεν, την αύξηση της περιόδου διατήρησης των επενδύσεων από τα τρία στα πέντε χρόνια, τον αποκλεισμό διαφόρων κατηγοριών περιλαμβανομένων πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων, καθώς και επιλογή τριών εξειδικευμένων οίκων για τον έλεγχο όλων των αιτήσεων απόκτησης της κυπριακής υπηκοότητας μέσω του προγράμματος.
«Οι αλλαγές συνιστούν σημαντική βελτίωση, αλλά υπάρχει ακόμη υπερβολική εξάρτηση σε επιλεγμένες δημόσιες πηγές πληροφόρησης για τον έλεγχο δέουσας επιμέλειας», επισημαίνει η έκθεση και αναφέρει ότι τον περασμένο Νοέμβριο αποφασίστηκε ο έλεγχος όλων των πολιτογραφήσεων που έγιναν προ του 2018 για ενδεχόμενη ανάκλησή τους και ότι αποφασίστηκε η ανάκληση παραχώρησης 26 υπηκοοτήτων «αλλά δεν είναι ακόμη σαφές ότι υπάρχει ξεκάθαρη νομική οδός για ανάκλησή τους».
Επιπρόσθετα, στην έκθεση αναφέρεται ότι η Κύπρος εκπόνησε εθνική έκθεση αξιολόγησης κινδύνων από το ξέπλυμα χρήματος στην οποία αναδεικνύονται πολλοί τομείς που χρήζουν βελτίωσης και ότι οι κυπριακές αρχές εκπόνησαν σχέδιο δράσης για αντιμετώπιση των ζητημάτων που καταγράφονται στην έκθεση.
Σημειώνει εξάλλου πως κατόπιν της τροποποίησης του νόμου περί παρεμπόδισης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες, εκτελέστηκε το πρώτο διάταγμα δήμευσης χωρίς καταδίκη, κατόπιν αιτήματος αμερικανικού δικαστηρίου.
Για τον τραπεζικό τομέα, η έκθεση αναφέρει πως η εποπτεία πρέπει να ενισχυθεί, περιλαμβανομένων και των ελέγχων ικανότητας και καταλληλότητας. Επισημαίνεται ότι η Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε το 2018 εγκύκλιους για τις εταιρείες κέλυφος και εταιρείες με μόνο ταχυδρομική διεύθυνση (εταιρείες χωρίς ουσιαστική φυσική παρουσία στην χώρα) και ότι κατά συνέπεια οι τράπεζες έκλεισαν τους μη συμμορφώμενους λογαριασμούς και αρνήθηκαν να ανοίξουν λογαριασμούς που δεν πληρούσαν τα όρια που καθορίζει η εγκύκλιος.
Σύμφωνα με την έκθεση, η εγκύκλιος αυτή έγινε δεσμευτική για τα πιστωτικά ιδρύματα τον Φεβρουάριο του 2019 και συνοδεύτηκε με επιπλέον πιο αυστηρές απαιτήσεις για τη σύναψη ή συνέχιση επιχειρηματικών σχέσεων με τέτοιες εταιρείες
Μεγάλη μείωση των εγγεγραμμένων ξένων εταιρειών
Για τις ξένες εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην Κύπρο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνει πως ο αριθμός τους έχει μειωθεί κατά σχεδόν 56.000 την περίοδο 2013 – 2018 (από 272.157 σε 216.239), παρά το ότι από το 2013 η εγγραφή νέων εταιρειών ξεπερνούσε τις 10.000 ετησίως. Η μείωση του αριθμού των εγγεγραμμένων εταιρειών αποδίδεται στο κλείσιμο παλαιών εταιρειών, αλλά και στο ότι οι κυπριακές αρχές ενίσχυσαν τον επίπεδο συμμόρφωσης με τους κανόνες εγγραφής, περιλαμβανομένης και της ετήσιας υποβολής εξελεγμένων καταστάσεων.
Τέλος, στην έκθεση υπάρχει και ειδικό σκέλος για τις κατεχόμενες περιοχές, όπου παρατηρείται έλλειψη νομικού και θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος.
Πηγή ανησυχίας αποτελούν τα καζίνο και ο υπεράκτιος τραπεζικός τομέας.
Για τα 34 καζίνο που λειτουργούσαν το Νοέμβριο του 2019, η έκθεση σημειώνει πως ο τομέας αυτός παρουσιάζει φτωχή εποπτεία και είναι ευάλωτος στο ξέπλυμα.
Για τις τράπεζες σημειώνει ότι δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα μεταφορών χρημάτων SWIFT και ότι δεν έχουν ανταποκρίτριες τράπεζες εκτός από την Τουρκία. Σημειώνει δε πως αυτή η «απομόνωση μετριάζει κάπως τους κινδύνους, καθώς η μεταφορά παράνομων χρημάτων εκτός των κατεχομένων είναι δύσκολη». Η «κεντρική τράπεζα» των κατεχομένων εποπτεύει 22 τράπεζες, 17 τ/κ και 5 υποκαταστήματα τουρκικών τραπεζών, ενώ ο υπεράκτιος τομέας περιλαμβάνει 7 τράπεζες και 475 διεθνείς εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.