Ο υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας, Νικολά Σελάκοβιτς, στο euronews

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας, Νίκολα Σελάκοβιτς, παραχώρησε συνέντευξη στο ελληνικό euronews, ακριβώς μία ημέρα πριν την ανακοίνωση από Πρίστινα και Τίρανα για τη δημιουργία κοινής διασυνοριακής περιοχής Αλβανίας- Κοσόβου, με δυνατότητα ελεύθερης διακίνησης, εργασίας και εκπαίδευσης για τους κάτοικους των δύο περιοχών.

Η ανακοίνωση προκάλεσε την οργή του Βελιγραδίου, που προειδοποιεί ότι η πολιτική της κυβέρνησης της Πρίστινα απειλεί να δυναμιτίσει τις προσπάθειες για εξομάλυνση των διμερών σχέσεων και σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.

Μπορεί η κρίση στην Ουκρανία να συγκεντρώνει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας, ωστόσο και στα Βαλκάνια μικρές εστίες έντασης απειλούν τις εύθραυστες ισορροπίες: σε Βοσνία, Κόσοβο και Βόρεια Μακεδονία.

O N. Σελάκοβιτς δεν κρύβει την ενόχληση της Σερβίας για την κυβέρνηση του Κοσόβου, για την αναβάθμιση των σχέσεων Αθήνας- Πρίστινα, για τη στήριξη περιβαλλοντικών ΜΚΟ από ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και για τη στάση της Αυστραλίας απέναντι στον Νόβακ Τζόκοβιτς.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:

Σ. Τουχτίδου: Υπουργέ, σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνέντευξη στο ελληνικό euronews. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία περίοδο προκλήσεων, καθώς βρίσκεται στο μέσο της κρίσης ΝΑΤΟ- Ρωσίας – Ουκρανίας. Ποια είναι η θέση της Σερβίας;

Ν. Σελάκοβιτς: Καταρχάς, πιστεύω ότι αυτή η περίοδος είναι πολύ δύσκολη για όλη την Ευρώπη, όχι μόνο με αυτά που συμβαίνουν στο ανατολικό τμήμα της ηπείρου μας, μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, αλλά και για όσα συμβαίνουν στην περιοχή των Βαλκανίων και γύρω από το Σερβία. Για εμάς είναι περίοδος προκλήσεων, έχοντας υπόψη ότι η Σερβία είναι ο μόνος και ο πραγματικός πυλώνας σταθερότητας σε αυτή την περιοχή, ιδιαίτερα στα Δυτικά Βαλκάνια, σταθερότητα που καταγράφεται στο πολιτικό επίπεδο στην χώρα μου.

Σε ότι αφορά την κρίση ΝΑΤΟ- Ρωσίας, φυσικά και μας ανησυχεί. Καταρχάς γιατί αφορά δύο φιλικές χώρες και δύο φιλικούς λαούς. Ρώσοι και Ουκρανοί είναι σλαβικής καταγωγής και Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Κανείς δεν καταλαβαίνει καλύτερα πόσο επώδυνο είναι για όλο τον Ορθόδοξο κόσμο (άρα επίσης για Ελλάδα, Κύπρο, Βουλγαρία και Ρουμανία) να ξέρουμε ότι δύο έθνη που μοιράζονται την ίδια πίστη, την ίδια θρησκεία, αλλά επίσης δύο έθνη που μοιράζονταν το ίδιο κράτος περίπου 30 χρόνια πριν, έχουν προβλήματα και διαφωνίες. Το λέω αυτό από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών μίας χώρας που πέρασε μία τρομερή δεκαετία το 1990, στη διάρκεια της οποίας διαλύθηκε το μεγάλο μας κράτος, ακολούθησε ένας τρομερός και αιματηρός εμφύλιος πόλεμος, από τον οποίο δεν προέκυψε τίποτα θετικό για κανέναν μας. Πιστεύουμε σθεναρά ότι μόνο πολιτικές και διπλωματικές λύσεις είναι αποδεκτές και έχουν καλά αποτελέσματα. Επίσης, οι υπάρχουσες συμφωνίες πρέπει να εφαρμοστούν.

Συμμερίζεστε τους φόβους ότι η Ρωσία μπορεί να εισβάλλει στην Ουκρανία;

Ν. Σελάκοβιτς: Αυτό που μπορώ να πω μετά από όσα μαθαίνουμε, από απλούς πολίτες έως τους υψηλόβαθμους διπλωμάτες είναι ότι υπάρχει μεγάλη σύγχυση. Σε όλες τις σχετικές πληροφορίες. Άλλες πληροφορίες δίνει η Ρωσία, άλλες η Ουκρανία, άλλες από το ΝΑΤΟ και τα μέλη του ΝΑΤΟ. Όμως το σημαντικό που πρέπει να πούμε, και το λέω από την οπτική της δικής μας εμπ[ειρίας είναι ότι οποιαδήποτε ένοπλη σύγκρουση δε θα οδηγήσει σε τίποτα καλό.

Με δεδομένη την εμπειρία σας και την απόφαση της Σερβίας αν μη γίνει ποτέ μέλος του ΝΑΤΟ, θα υποστηρίζατε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να αφήσει την φιλοδοξία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ ώστε να ηρεμήσει η κατάσταση;

Ν. Σελάκοβιτς: Είμαστε μία πολύ μικρή χώρα για να κάνουμε υποδείξεις στους άλλους. Όπως έχετε ήδη πει, η Σερβία ακολουθεί στρατιωτικά ουδέτερη θέση. Αυτός είναι πυλώνας της εσωτερικής και της εξωτερικής μας πολιτικής. Γιατί το αποφασίσαμε αυτό; Ο λόγος είναι προφανής. Είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δέχθηκε επίθεση από το ΝΑΤΟ, πριν από 23 χρόνια. Στις 24 Μαρτίου, θα έχουμε εκδηλώσεις μνήμης αυτού του γεγονότος, κάτι που το κάνουμε κάθε χρόνο. Ένα γεγονός που διήρκησε 78 μέρες και νύχτες. Όλοι οι πολίτες της Σερβίας θυμούνται αυτή την πικρή εμπειρία και γνωρίζουμε πολύ καλά τις μας άφησε αυτή η σύγκρουση. Για το λόγο αυτό δεν αλλάζουμε τη θέση μας, ούτε το συζητάμε να αλλάξουμε θέση, αλλά δεν μπορούμε να πούμε στους άλλους τι πρέπει να κάνουν. Να γνωρίζουμε όμως ότι μία σύγκρουση θα βάλει σε περιπέτεια όλη την Ευρώπη.

Οριστικό το stop στο ορυχείο λιθίου της Rio Tinto

Ας επιστρέψουμε στα θέματα της Σερβίας. Και εσείς αντιμετωπίζετε θέματα στην εξωτερική σας πολιτική. Πρόσφατα ήρθατε σε αντιπαράθεση με Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία και Ηνωμένες Πολιτείες. Κατηγορήσατε τις χώρες αυτές ότι υποστήριξαν τις περιβαλλοντικές κινητοποιήσεις κατά του ορυχείου λιθίου. Επίσης, υπάρχει πιθανότητα να αντιμετωπίσετε μήνυση από τη Rio Tinto, λόγω της απόφασής σας να ακυρώσετε το έργο. Πώς σχεδιάζεται να λύσετε αυτό το θέμα;

Ν. Σελάκοβιτς: Καταρχάς, για τη στήριξη κάποιων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για την οργάνωση διαδηλώσεων κατά της κυβέρνσησης, δεν είναι μόνο για το θέμα της Rio Tinto και τα συμφέροντα της εταιρείας στη Σερβία. Συνδέεται με το θέμα των διαμαρτυριών για την περιβαλλοντική προστασία. Μπορείτε να φανταστείτε ότι ξένες εταιρείες επενδύουν στη Σερβία για την κατασκευή πολύ σημαντικών αυτοκινητόδρομων και παράλληλα οι χώρες από τις οποίες έρχονται αυτές οι εταιρείες χρηματοδοτούν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που οργανώνουν τις διαδηλώσεις ενάντια στα έργα.

Όμως, οι χώρες αυτές αρνήθηκαν ότι έχουν κάποια εμπλοκή.

Ν. Σελάκοβιτς: Μπορούν να το αρνούνται, αλλά εμείς έχουμε ισχυρές αποδείξεις ότι όντως τις χρηματοδοτούν. Κάτι απολύτως παράξενο. Μετά έχουμε άλλους που χρηματοδοτούν διαμαρτυρίες κατά των μικρο- υδροηλεκτρικών εργοστασίων και οι χρηματοδοτήσεις αυτές έρχονται από την χώρα που έχει τα περισσότερα μικρο- υδροηλεκτρικά εργοστάσια στην Ευρώπη.

Πώς το εξηγείτε αυτό;

Ν. Σελάκοβιτς: Καταρχάς, υπάρχουν πολιτικοί λόγοι. Προφανώς είναι συγκεκαλυμμένοι και όλη η σκηνογραφία έχει στηθεί γύρω από την περιβαλλοντική προστασία. Όταν, όμως, βλέπεις όλες αυτές τις αποδείξεις, το διαπιστώνεις.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σερβία: Πρώτη σε άμεσες ξένες επενδύσεις παγκοσμίως

Θέλουν, για παράδειγμα, να αποσταθεροποιήσουν την κυβέρνηση;

Ν. Σελάκοβιτς: Φυσικά, αυτό που πρέπει να πω είναι ότι ελπίζω πως οι Σέρβοι πολίτες βλέπουν ότι πολλά πράγματα στη Σερβία έχουν αλλάξει, μετά από όλες τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία οκτώ χρόνια, ιδιαίτερα απόταν ο πρόεδρος Βούτσιτς έγινε πρωθυπουργός και στη συνέχεια πρόεδρος.

Πριν οκτώ χρόνια, η ανεργία ήταν στο 26,9%. Σήμερα είναι περίπου 9%. Το δημόσιο χρέος ήταν 79% του ΑΕΠ, σήμερα είναι 51,4%. Ο κατώτατος μισθός ήταν κάτω από 140 ευρώ, σήμερα είναι πάνω από 300 ευρώ. Για να μη μιλήσουμε για το μέσο μισθό, που έχει σχεδόν διπλασιαστεί και ότι έχουμε ξεπεράσει γειτονικά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ύψος του μέσου μισθού. Μπορώ να πω πολλά για τις οικονομικές εξελίξεις, για το γεγονός ότι ο ίδιος ο πρόεδρος εγκαινίασε πάνω από 220 ολοκαίνουρια εργοστάσια, ότι για τρίτο χρόνο έχουμε πετύχει την πρώτη θέση, παγκοσμίως, σε κατά κεφαλήν άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες μας τώρα μπορούν να επικεντρωθούν σε άλλα θέματα που έχουν μεγάλη σημασία στις σύγχρονες κοινωνίες. Σαφώς, η προστασία του περιβάλλοντος είναι μεταξύ αυτών. Αν δούμε τα αυστηρά νούμερα του κρατικού προϋπολογισμού, η κυβέρνηση έχει δεσμεύσει για περιβαλλοντική προστασία το 2022 ποσό μεγαλύτερο από όσα δαπανήθηκαν για αυτό τον τομέα τα τελευταία 6 με 10 χρόνια. Αυτό αποδεικνύει την αφοσίωσή μας στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

Η απόφαση για το ορυχείο λιθίου είναι οριστική;

Ν. Σελάκοβιτς: Ναι, είναι οριστική. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι πρώτες συμφωνίες με την εταιρεία Rio Tinto έγιναν από την κυβέρνηση του Ζόραν Τζίντζιτς, το 2003, δηλαδή πριν από 19 χρόνια. Είναι ένα θέμα που χειρίστηκαν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Εμείς κάναμε αυτό που υποσχεθήκαμε, μιλήσαμε με τους πολίτες μας και αποφασίσαμε τι είναι καλύτερο για αυτούς.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

«Φυσικά δεν είμαστε χαρούμενοι για την ανάπτυξη των σχέσεων Ελλάδας- Κοσόβου»

Ας πάμε στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας- Σερβίας. Θα επηρεαστούν από την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να αναβαθμίσει το εμπορικό γραφείο του Κοσόβου στην Αθήνα;

Ν. Σελάκοβιτς: Δεν είμαστε ευτυχείς. Είναι κάτι που αναστατώνει τους Σέρβους πολίτες όπως και τα συμφέροντα των διεθνών μας σχέσεών αλλά είχαμε την ισχυρή υπόσχεση από τον πρωθυπουργό της Ελλάδος, την αυτού εξοχότητα Κυριάκο Μητσοτάκη, ότι η θέση της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν πρόκειται να αλλάξει.

Άρα δεν ανησυχείτε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξαρτησία στο Κόσοβο.

Ν. Σελάκοβιτς: Νομίζω ότι οι σχέσεις δύο τέτοιων κρατών όπως η Σερβία και η Ελλάδα πρέπει να βασίζονται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη. Και νομίζω ότι η φιλία μας, που δεν υπάρχει για μερικά μόνο χρόνια ή μόνο για μια δεκαετία, αλλά υφίσταται όλη την περίοδο της ιστορία μας, στον Μεσαίωνα αλλά και την σύγχρονη εποχή, είναι η ισχυρή εγγύηση για την φιλία μας και τις φιλικούς μας δεσμούς. Δεν θέλω να πιστέψω ότι ένας τόσο παραδοσιακός φίλος μας σαν την Ελληνική Δημοκρατία μπορεί να αλλάξει την θέση της, γνωρίζοντας ότι μια αδελφή και φιλική χώρα όπως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ακριβώς το ίδιο, παρόμοιο, πρόβλημα με αυτό που αντιμετωπίζει η Σερβία . Η δική μας ξεκάθαρη θέση στο Κυπριακό, υποστηρίζουμε το διεθνές δίκαιο, την αρχή προστασίας της εδαφικής ακεραιτότητας και κυριαρχίας των κρατών – μελών. Πιστεύουμε σθεναρά σε αυτές τις αρχές και αυτή είναι η θέση και της Ελλάδας. Με δεδομένο όλο το παρελθόν των προβλημάτων μας σε Κόσοβο και Μετόχια, φυσικά δεν είμαστε χαρούμενοι για την ανάπτυξη των σχέσεων Ελλάδας- Κοσόβου.

Την επόμενη εβδομάδα ξεκινάει νέος γύρος διαβουλεύσεων για τη σχέση. Πιστεύετε ότι θα υπάρξει ποτέ λύση σε αυτό το πρόβλημα;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ν. Σελάκοβιτς: Εμείς λειτουργούμε καλή τη πίστη, πιστεύονας πως ότι κάνουμε θα φέρει αποτέλεσμα. Πριν από έντεκα χρόνια ξεκινήσαμε το διάλογο για την εξομάλυνση των σχέσεων, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτή τη διαδικασία του διαλόγου υπήρξαν σκαμπανεβάσματα, όμως έχουμε φτάσει σε κάποιες συμφωνίες, υπό την αιγίδα της Ε.Ε. Η θέση μας είναι ξεκάθαρη: όταν φτάνουμε σε μία συμφωνία, φροντίζουμε να εφαρμοστεί. Η πιο σημαντική συμφωνία έγινε τον Απρίλιο του 2013, η συμφωνία των Βρυξελλών, και προβλέπει τέσσερις διαφορετικές δεσμεύσεις για το Βελιγράδι και μόνο μία για την Πρίστινα. Εμείς πραγματοποιήσαμε και τις τέσσερις δεσμεύσεις που μας αφορούσαν. Η Πρίστινα είχε μόνο τη δέσμευση να συστήσει την Κοινότητα των Δήμων της Σερβικής Πλειοψηφίας. Δεν το έχουν κάνει. Και όχι μόνο αυτό. Η νέα κυβέρνηση στην Πρίστινα έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν πρόκειται να το κάνει και ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσουν τη συμφωνία που υπέγραψαν. Αυτό είναι εξαιρετικά προβληματικό. Έκαναν αυτές τις δηλώσεις στη διάρκεια της προεκλογικής τους εκστρατείας, το επαναλαμβάνουν τώρα που έχουν την εξουσία σε Κόσβος και Μετόχια. Προφανώς μας προκαλεί ανησυχία αυτή η απολύτως μη παραγωγική στάση της Πρίστινα, παράλληλα με την ανάπτυξη των σχέσεων της Πρίστινα με φιλικές μας χώρες, όπως η Ελληνική Δημοκρατία. Είναι σαν να στηρίζουν κάποιον που δεν βοηθάει τη διαδικασία εξομάλυνσης.

Αν ο Τζόκοβιτς προερχόταν από άλλη χώρα δε θα του φέρονταν έτσι

Τελευταία ερώτηση για την υπόθεση του Νόβακ Τζόκοβιτς. Ποια είναι η άποψή σας για ότι συνέβη στην Αυστραλία;

Ν. Σελάκοβιτς: Νοιώθουμε όπως και οι υποστηρικτές του Τζόκοβιτς και στην Ελλάδα και σε όλες τις φιλικές χώρες. Προφανώς μας έχει ενοχλήσει. Θεωρούμε ότι η συμπεριφορά απέναντι στον νούμερ ένα τενίστα του κόσμου ήταν πολύ κακή. Ποια ήταν η καρδιά του προβλήματος; Οι αρχές της Αυστραλίας του έδωσαν βίζα, είχε τα σωστά έγγραφα, είχε νοσήσει με κορονοϊό ένα μήνα πριν το τουρνουά.

Ναι, αλλά οι Αυστραλοί αμφισβητούν ότι αυτό συνέβη.

Ν. Σελάκοβιτς: Τότε, γιατί του έδωσαν τη βίζα;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ήταν δικό τους λάθος που έδωσαν τη βίζα χωρίς να εξετάσουν ενδελεχώς το θέμα;

Ν. Σελάκοβιτς: Είναι δικό τους πρόβλημα. Όμως του έδωσαν τη βίζα. Δέχτηκαν τη συμμετοχή του στο τουρνουά. Επίσης είναι προβληματικό ότι άλλοι παίκτες, στην ίδια κατάσταση, που τους δόθηκε η άδεια να παίξουν.

Όλοι οι παίκτες είχαν εμβολιαστεί.

Ν. Σελάκοβιτς: Όχι. Δεν έχω τα ακριβή ονόματα ότι υπήρχε κατάσταση ανθρώπων που έλαβαν μέρος παρότι δεν είχαν εμβολιαστεί.

Μιλάμε δηλαδή για προκατάληψη εναντίον του Τζόκοβιτς ή της Σερβίας;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ν. Σελάκοβιτς: Δε θα κάνω λόγο για προκατάληψη. Δεν το προσεγγίζω έτσι. Αλλά μπορείτε να φανταστείτε κάτι παρόμοιο να συμβαίνει σε παίκτη μίας άλλης χώρας, που θα ήταν μεγαλύτερη οικονομικά, πολιτικά, που θα ήταν πιο δυνατή και με μεγαλύτερη επιρροή; Όλη αυτή η κατάσταση μας θύμησε την υπόθεση της Μόνικα Σέλες, την δεκαετία του 1990. Ήταν μία από τις καλύτερες τενίστριες στον κόσμο εκείνη την περίοδο, πολίτης της Σερβίας, αλλά σε κάποια τουρνουά τέννις δεν είχε την ίση μεταχείριση επειδή ήταν Σερβίδα. Δεν έφταιγε αυτή.

Εμείς, ως Δημοκρατία της Σερβίας κάναμε ότι μπορούσαμε για να προστατεύσουμε τον Τζόκοβιτς, αλλά δυστυχώς δεν τα καταφέραμε. Όμως ο Τζόκοβιτς είναι αρκετά δυνατός για να ξεπεράσει όλα αυτά τα εμπόδια και έχει δείξει σε όλο τον κόσμο ότι η δύναμή του πηγάζει από τον δυνατό του χαρακτήρα, είναι σπουδαίος μαχητής και πιστεύω ότι θα το ξεπεράσει και αυτό.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη στα αγγλικά