Το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα διοργάνωσε υβριδικό δημοσιογραφικό briefing υψηλού επιπέδου, με θέμα την υπεράσπιση της δημοκρατίας στην ΕΕ από εξωτερικές παρεμβάσεις
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ υπεράσπιση της Δημοκρατίας στην ΕΕ από ξένες παρεμβάσεις» ήταν το αντικείμενο του «υβριδικού δημοσιογραφικού briefing υψηλού επιπέδου» που διοργανώθηκε από το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα με αφορμή την έκθεση που υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις εξωτερικές παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης, σε όλες τις δημοκρατικές διαδικασίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η έκθεση συντάχθηκε και υιοθετήθηκε πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά οι ομιλητές αναφέρθηκαν πολλές φορές στη διασύνδεση αυτών των εξελίξεων με εκστρατείες παραπληροφόρησης που λειτουργούσαν εδώ και χρόνια και χρησιμοποιούνται σήμερα για στρατιωτικούς στόχους.
Ως παραπληροφόρηση όρισαν οι ομιλητές τη στοχευμένη και συντονισμένη εκστρατεία που προέρχεται από ένα κράτος με στόχο ένα άλλο κράτος με υπέρτατο διακύβευμα τους θεσμούς και τη δημοκρατία της Ευρώπης.
«Η Ευρώπη έκανε λάθος εδώ και πολύ καιρό γιατί πίστευε ότι δεν είχε εχθρούς και ότι η δημοκρατία δεν κινδύνευε, κάτι που συνειδητοποιήσαμε με τον πόλεμο στην Ουκρανία», δήλωσε ο ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής για τις Εξωτερικές Παρεμβάσεις (INGE) Ραφαέλ Γκλουκσμάν (Σοσιαλιστές, Γαλλία). Όπως είπε, η απειλή είναι μεγάλη και πολύπλευρη. Μια πτυχή είναι η εκστρατεία παραπληροφόρησης και ένα σημαντικό εργαλείο οι κυβερνοεπιθέσεις με στόχο τις εκλογές, τους θεσμούς και τη δημοκρατία.
Ο Ραφαέλ Γκλουκσμάν επεσήμανε ότι υψηλοί πολιτικοί αξιωματούχοι της Δύσης όπως ο Γκέρχαρντ Σρέντερ και ο Φρανσουά Φιγιόν αξιοποιήθηκαν από κρατικές εταιρίες της Ρωσίας και της Κίνας, χώρες που είναι σε σύγκρουση με τις δημοκρατικές αρχές και αξίες της Ευρώπης. Είναι αυτό που αποκαλούμε «elites capture», είπε. Αναφέρθηκε, επίσης, στις επιθετικές επενδύσεις και τόνισε ότι «πρόκειται για συστημικές απειλές που χρειάζονται συστημικές απαντήσεις». Αναφερόμενος στις συστάσεις της επιτροπής, είπε ότι έχουν ευρύ φάσμα και περιλαμβάνουν αρνητικά μέτρα όπως κυρώσεις και πιέσεις στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες αλλά και θετικές δράσεις όπως το άνοιγμα της δημοκρατίας και η ευρύτερη συμμετοχή των πολιτών σε μια συμπεριληπτική προσέγγιση. Έχουμε πολλά εργαλεία για να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία αλλά πάνω από όλα «χρειαζόμαστε πολιτική βούληση, πολιτική ηγεσία, κουράγιο και δύναμη», υπογράμμισε. Γιατί αν δεν έχουμε αυτά δεν θά 'χουμε ειρήνη και πολιτική σταθερότητα. Κι αυτό δεν αφορά μόνον την Ουκρανία αλλά όλη την Ευρώπη».
Η επικεφαλής της Μονάδας Εκπροσώπων Τύπου του ΕΚ, Ντελφίν Κολάρ επεσήμανε ότι τα social media έχουν διαμορφώσει ένα νέο τοπίο. Εμείς, πρόσθεσε, βλέπουμε στην παραπληροφόρηση όχι τις διαφορετικές απόψεις των πολιτών, αλλά την πρόθεση και την σκοπιμότητα να προκληθεί βλάβη και προσπαθούμε να δούμε ποιοι είναι πίσω από τις εκστρατείες παραπληροφόρησης και πώς συντονίζονται. Είδαμε στη διάρκεια της πανδημίας μια εκστρατεία παραπληροφόρησης που απείλησαν την ασφάλεια της υγείας των πολιτών και από την Κίνα και από τη Ρωσία, σημείωσε. Αυτό που έχει πραγματική προστιθέμενη αξία, είπε καταλήγοντας, είναι ο διάλογος με διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, με τους διαμορφωτές γνώμης - influencers - στα social media, με νέους επισκέπτες στο κοινοβούλιο και με την ενημέρωσή τους ώστε να μην εξαπατώνται. Θέλουμε να συμμετέχει όλο και περισσότερος κόσμος στην ενημέρωση για να ελέγχονται οι πηγές, το περιεχόμενο, η επαλήθευση των λογαριασμών, οι εικόνες. Δίνουμε έμφαση στην εκπαίδευση των δημοσιογράφων. Το πρόβλημα είναι η αδυναμία διάκρισης μεταξύ αλήθειας και ψέματος, μύθου και πραγματικότητας.
Ο επικεφαλής της Μονάδας Ανάπτυξης και Εφαρμογής Πολιτικών του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ΕNISA), Λουτς Γκέλνερ διευκρίνισε επίσης ότι όταν μιλάμε για παραπληροφόρηση δεν μιλάμε για διαφορετικές απόψεις αλλά για ένα εργαλείο που έχει δημιουργηθεί εδώ και πολλά χρόνια και χρησιμοποιείται και στις πολεμικές επιχειρήσεις. Είναι συστημικό όπλο που αναπτύσσεται συντονισμένα και και στοχευμένα από ένα κράτος εναντίον άλλου κράτους. Είναι απειλή για την κοινωνία και τη δημοκρατία μας.
Αναφερόμενος στη Ρωσία είπε ότι το ρωσικό σύστημα ασφάλειας έχει δημιουργήσει μια σειρά από αφηγήματα για την Ουκρανία ότι για παράδειγμα η κυβέρνηση έχει ναζιστικά στοιχεία και είναι ανεπαρκής με σκοπό να υπονομεύσει τη σταθερότητα της χώρας. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να χτυπήσουμε καμπανάκι στην κοινή γνώμη ότι υπάρχει απειλή, τόνισε. Επανήλθε στην ανάγκη χρήσης ως εργαλείων των social media, στην εκμάθησή τους από ευρύτερο κοινό, στην προσαρμογή της νομοθεσίας στο ΕΚ σχετικά με τις ψηφιακές πλατφόρμες και αναφέρθηκε στην απαγόρεση του Σπούτνικ και του Russsia Today «επειδή ήταν εργαλεία για την υπονόμευση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας».
Τελευταίος μίλησε ο επικεφαλής της Μονάδας Ανάπτυξης και Εφαρμογής Πολιτικών του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ΕNISA), Ευάγγελος Ουζούνης, ο οποίος εστίασε στο έργο της υπηρεσίας του να αποκτήσουν τα κράτη μέλη την τεχνογνωσία για την αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων.
Στη συνέχεια, οι ομιλητές απάντησαν σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων, μεταξύ άλλων σχετικά με την έκθεση της INGE και πώς είναι ένα καλό πρώτο βήμα, αλλά ήδη έχει ξεπεραστεί από τα γεγονότα, την απαγόρευση της εισόδου κυβερνητικών οργανισμών παραπληροφόρησης στις εγκαταστάσεις των ευρωπαϊκών θεσμών και πολλών κυβερνήσεων των κρατών μελών και τη δυνατότητα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εναντίον της εν λόγω απόφασης, τους τρόπους με τους οποίους θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαφάνεια της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και η αποφυγή εκμετάλλευσης ευρωπαϊκών πόρων από εταιρείες που εκμεταλλεύεται η Ρωσία, η Κίνα ή άλλες κυβερνήσεις ως οχήματα προπαγάνδας, με πρόσχημα την επιχειρηματική τους φύση.
Ακόμη, αρκετούς δημοσιογράφους απασχολεί η απόφαση των Βρυξελλών να απαγορεύσουν την μετάδοση των προγραμμάτων του Rusia Today και του Sputnik. Ειδικά στην δεύτερη περίπτωση, η απόφαση οδήγησε στην απώλεια θέσεων εργασίας και στην Ελλάδα. Τέθηκε το ερώτημα κατά πόσο πολιτικοί μπορούν να απαγορεύουν την μετάδοση ενός ενημερωτικού προγράμματος, αλλά και αν οι Βρυξέλλες κάνουν τελικά ότι και το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ακόμη, τέθηκε το ζήτημα της ευθύνης που έχει ο κάθε πολίτης καθώς επιλέγει τα μέσα ενημέρωσης που εμπιστεύεται.
Την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση συντόνισε, ο επικεφαλής του Γραφείου του ΕΚ, Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης.
Περισσότερες πληροφορίες
H Ειδική επιτροπή για τις Εξωτερικές Παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης, σε όλες τις δημοκρατικές διαδικασίες στην ΕΕ (INGE) συστάθηκε τον Ιούνιο του 2020 και είχε αποστολή να αξιολογήσει το επίπεδο των απειλών σε διάφορους τομείς: σημαντικές εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές σε ολόκληρη την ΕΕ, εκστρατείες παραπληροφόρησης στα παραδοσιακά και κοινωνικά μέσα ενημέρωσης για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, κυβερνοεπιθέσεις με στόχο κρίσιμες υποδομές, άμεση και έμμεση οικονομική στήριξη και οικονομικός εξαναγκασμός πολιτικών φορέων και υπονόμευση της κοινωνίας των πολιτών. Έχει πραγματοποιήσει γύρω στις 50 ακροάσεις με περίπου 130 εμπειρογνώμονες.
Κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Μαρτίου, το ΕΚ αποφάσισε τη σύσταση, μεταξύ άλλων, επιτροπής για τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού από τις κυβερνήσεις της ΕΕ καθώς και για τις κακόβουλες ξένες παρεμβάσεις (τύπου Pegasus), καθώς και την νέα εντολή της επιτροπής INGE. Η «_ειδική επιτροπή για τις εξωτερικές παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης (INGE 2), σε όλες τις δημοκρατικές διαδικασίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης»,_ θα στηριχθεί στο έργο της ομώνυμης προκατόχου της, η θητεία της οποία λήγει στις 23 Μαρτίου. Η νέα επιτροπή (με 33 μέλη) θα εξετάσει την υφιστάμενη και την αναμενόμενη νομοθεσία της ΕΕ σε διάφορους τομείς όσον αφορά τα κενά που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τρίτες χώρες για κακόβουλους σκοπούς.