Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να ανανεώσει την έγκριση της γλυφοσάτης για άλλα δέκα χρόνια, με την ψηφοφορία να έχει προγραμματιστεί για τις 13 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ισχύουσα άδεια για τη γλυφοσάτη, αρχικά για πέντε έτη, παρατάθηκε το 2017 και στη συνέχεια για ένα ακόμη έτος τον Δεκέμβριο του 2022.
Η απόφαση των Βρυξελλών να παρατείνουν την άδεια κυκλοφορίας του ζιζανιοκτόνου βασίστηκε στα συμπεράσματα της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο, η οποία διαπίστωσε ότι η γλυφοσάτη δεν παρουσιάζει «κρίσιμα στοιχεία ανησυχίας». Αυτή η ψηφοφορία προκαλεί συζήτηση και ανησυχία στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ιστορία του Τέο, θύματος του ζιζανιοκτόνου
Το 2006, η Sabine δεν γνώριζε ακόμη ότι ήταν έγκυος, ενώ χρησιμοποιούσε γλυφοσάτη κατά τη διάρκεια της εργασίας της. Ωστόσο, αυτό το ισχυρό ζιζανιοκτόνο έμελλε να σημαδέψει τη ζωή της για πάντα.
«Κάθε χρόνο, στο πλαίσιο της δουλειάς μου ως διοργανώτριας ιππασίας, έπρεπε να χρησιμοποιώ ένα ζιζανιοκτόνο με βάση τη γλυφοσάτη στον ιππόδρομό μας. Πρόκειται για μια αμμώδη έκταση περίπου 700 τετραγωνικών μέτρων. Και μου πήρε αρκετές ημέρες για να το κάνω κάθε φορά», δήλωσε η Sabine Grataloup στο Euronews. «Και τότε ήταν που ο Τέο ήταν στην κοιλιά μου, ήταν η αρχή της εγκυμοσύνης μου και τότε ακριβώς δημιουργήθηκαν ο λάρυγγας, η τραχεία και ο οισοφάγος που δεν σχηματίστηκαν σωστά στον Τέο».
Το 2018, η Sabine μήνυσε τη Monsanto, τον αμερικανικό αγροχημικό κολοσσό που έκανε δημοφιλές το φυτοφάρμακο. Η σύνδεση μεταξύ της γλυφοσάτης και των δυσμορφιών του Τέο αναγνωρίστηκε από την Επιτροπή αποζημίωσης των παιδιών που έχουν πέσει θύματα προγεννητικής έκθεσης σε φυτοφάρμακα και η οικογένεια έλαβε αποζημίωση.
Αυτή είναι η πρώτη φορά στη Γαλλία που το ζιζανιοκτόνο αναγνωρίζεται επίσημα ως πιθανή πηγή γενετικών ανωμαλιών.
«Πρόκειται για ένα ποσό που έχει την αξία να υπάρχει, το οποίο είναι περίπου 1.000 ευρώ το μήνα, που καταβάλλεται περίπου από τον Μάρτιο του Απριλίου 2023 έως τον Μάρτιο του 2025, δηλαδή για τρία χρόνια. Και τον Μάρτιο του 2025, η Επιτροπή θα επανεξετάσει την περίπτωση του Τέο για να διαπιστώσει αν η αποζημίωση πρέπει να παραταθεί ή αν θεωρείται ότι η κατάστασή του δεν εξελίσσεται πλέον», σχολιάζει η Sabine.
Μια νίκη, σίγουρα, που όμως δεν σβήνει χρόνια πόνου. «Ο Τέο» πάσχει από δυσμορφίες του οισοφάγου, της τραχείας και του λάρυγγα. Πρόκειται για ένα σύνδρομο πολλαπλών δυσμορφιών, οπότε έχει μια σειρά από δυσμορφίες που απαιτούσαν πολλές επεμβάσεις. Έκανε συνολικά 54 επεμβάσεις"» δήλωσε η μητέρα του.
Ακόμα και σήμερα, εξαιτίας μιας ρήξης του οισοφάγου, ο Tέο, ηλικίας 16 ετών, μπορεί να αναπνέει μόνο με τραχειοτομία, μια τρύπα που έχει γίνει στην τραχεία του. Μέχρι την ηλικία των 6 ετών, τρέφονταν μέσω σωλήνα.
Ενόψει της ψηφοφορίας της Παρασκευής, η Sabine Grataloup απευθύνει έκκληση στους ευρωβουλευτές:«Αυτό που θα ήθελα να τους πω είναι να βγάλουν τη μύτη τους από τους αριθμούς, να βγάλουν τη μύτη τους από τους οικονομικούς ισολογισμούς και τις στατιστικές, να πουν στους εαυτούς τους ότι πίσω από τις στατιστικές υπάρχουν πραγματικά θύματα. Αν πάρουν την απόφαση να διατηρήσουν τη γλυφοσάτη στην ευρωπαϊκή αγορά, παίρνουν την απόφαση ότι θα υπάρξουν αυτά τα θύματα, είναι υπεύθυνοι για αυτό το μαρτύριο και αυτά τα μελλοντικά θύματα».
Τι είναι η γλυφοσάτη;
Η γλυφοσάτη είναι ένα ζιζανιοκτόνο που χρησιμοποιείται ευρέως σε όλο τον κόσμο για την εξάλειψη ζιζανίων που εισβάλλουν στις γεωργικές καλλιέργειες και στους δημόσιους χώρους. Εισήχθη στην αγορά τη δεκαετία του 1970 από τη Monsanto με την εμπορική ονομασία Roundup, αν και πολλοί άλλοι κατασκευαστές παράγουν επίσης σκευάσματα με βάση τη γλυφοσάτη.
Η δημοτικότητά του βασίζεται στην αδιαμφισβήτητη αποτελεσματικότητά του στον έλεγχο των ζιζανίων, στην ευκολία χρήσης του και στο σχετικά προσιτό κόστος του. Ο τρόπος δράσης του είναι να αναστέλλει ένα ένζυμο που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των φυτών, οδηγώντας στην εξάλειψή τους.
Ωστόσο, η γλυφοσάτη βρίσκεται στο επίκεντρο αντιπαραθέσεων και συζητήσεων λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Gergely Simon, ανώτερο υπεύθυνο χημικών προϊόντων στο Pesticide Action Network (PAN Europe), μια ΜΚΟ που εργάζεται για βιώσιμες γεωργικές πρακτικές και τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων στην Ευρώπη, "η γλυφοσάτη είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο φυτοφάρμακο στην Ευρώπη και παγκοσμίως και είναι ουσιαστικά ένα ζιζανιοκτόνο. Χρησιμοποιείται για μια ποικιλία εφαρμογών, όπως η χρήση πριν από τη συγκομιδή, η αποξήρανση, αλλά χρησιμοποιείται ακόμη και σε εθνικά πάρκα για την καταπολέμηση χωροκατακτητικών ειδών, ενώ γνωρίζουμε ακόμη ότι αρκετά μεγάλη ποσότητα χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, κατά μήκος σιδηροδρομικών γραμμών για συντήρηση. Υπάρχουν όμως και πολλές άλλες χρήσεις που θα μπορούσα να αναφέρω.
Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, η ουσία αυτή θα μπορούσε εύκολα να αντικατασταθεί. Όμως η Glyphosate EU, μια οργάνωση που συγκεντρώνει εταιρείες υπέρ του φυτοφαρμάκου, διαφωνεί: "_Πολλές από τις εναλλακτικές προσεγγίσεις που προτείνονται για τη διαχείριση των ζιζανίων απαιτούν την επαναφορά μηχανοποιημένων γεωργικών πρακτικών. Εκτός από τις αρνητικές επιπτώσεις που θα είχε αυτό στο περιβάλλον, οι διαρθρωτικές συνθήκες πολλών καλλιεργειών δεν επιτρέπουν τη χρήση μηχανικών μεθόδων. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν μηχανήματα χωρίς να καταστραφούν οι καλλιέργειες", δήλωσε η ομάδα στο Euronews.
"_Επιπροσθέτως, κανένα μεμονωμένο ζιζανιοκτόνο ή συνδυασμός ζιζανιοκτόνων που είναι σήμερα καταχωρημένα στην Ευρώπη δεν θα μπορούσε να προσφέρει τα ίδια οφέλη όσον αφορά τη μείωση της κατεργασίας του εδάφους και τη δυνατότητα υιοθέτησης καλλιεργειών κάλυψης, βασικών στοιχείων της γεωργίας διατήρησης."
Οι κίνδυνοι
Οι περιβαλλοντικές ομάδες κατήγγειλαν την αξιολόγηση της EFSA ως "σοκαριστική".
"Κατά την άποψή μας, η EFSA υποβάθμισε τα υπάρχοντα στοιχεία από μελέτες σε ζώα και επιδημιολογικές μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της γλυφοσάτης, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο DNA ορισμένων οργανισμών", λέει ο Gergely Simon. "Αυτό δείχνει ότι η γλυφοσάτη μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Επομένως, πιστεύουμε ότι, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές της EPA των ΗΠΑ, η γλυφοσάτη πρέπει να ταξινομηθεί ως καρκινογόνος, όπως έχει ήδη γίνει από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) και επίσης από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας της Γαλλίας (Inserm). Όλοι αυτοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, υπάρχει πιθανή σχέση μεταξύ της έκθεσης στη γλυφοσάτη και της ανάπτυξης καρκίνου".
Η EFSA, από την πλευρά της, απάντησε ότι στην έκθεσή της "αναφέρονται _κενά δεδομένα_","είτε ως ερωτήματα που δεν μπόρεσαν να οριστικοποιηθούν είτε ως ανοικτά ερωτήματα".
Τα τρία ερωτήματα που δεν μπόρεσαν να οριστικοποιηθούν αφορούν την αξιολόγηση μιας από τις προσμίξεις που υπάρχουν στη γλυφοσάτη, την αξιολόγηση του διατροφικού κινδύνου για τους καταναλωτές και την αξιολόγηση του κινδύνου για τα υδρόβια φυτά. "Συνολικά, οι διαθέσιμες πληροφορίες δεν επιτρέπουν την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων σχετικά με αυτή την πτυχή της εκτίμησης κινδύνου", δήλωσε η EFSA στο Euronews.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Gergely Simon τονίζει ότι οι κίνδυνοι δεν πρέπει να υποτιμηθούν σε καμία περίπτωση. "Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση στη γλυφοσάτη μπορεί να συνδεθεί τόσο με τον αυτισμό στα παιδιά όσο και με τη νόσο του Πάρκινσον. Επομένως, πιστεύουμε ότι το γεγονός ότι η EFSA έχει δηλώσει ότι δεν υπάρχει τυποποιημένο πρωτόκολλο για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη νευροτοξικότητα της γλυφοσάτης θα πρέπει να αποτελεί κρίσιμο τομέα ανησυχίας, γεγονός που θα σήμαινε ότι η γλυφοσάτη δεν θα μπορούσε να εγκριθεί ως έχει σήμερα_", επιμένει ο εμπειρογνώμονας.
"_Επιπλέον, υπάρχει μεγάλος όγκος ανησυχητικών στοιχείων σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις της γλυφοσάτης στο μικροβίωμα, καθώς η γλυφοσάτη είναι ταυτόχρονα ζιζανιοκτόνο και αντιβιοτικό. Χρησιμοποιείται κυρίως, για παράδειγμα, για να αλλοιώσει το μικροβίωμα του εδάφους, αλλά και το μικροβίωμα του ανθρώπινου εντέρου. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με την καταστροφή του μικροβιώματος. Τέλος, η EFSA επιβεβαίωσε ότι η γλυφοσάτη μπορεί να προκαλέσει ενδοκρινικές διαταραχές σε δόσεις που θεωρούνται ασφαλείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση", προσθέτει ο εκπρόσωπος της PAN Europe.
Σε αυτό το σημείο, η απάντηση της EFSA δεν παρέχει πρόσθετες πληροφορίες: "Δεν υπάρχουν διεθνώς αναγνωρισμένες κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των κινδύνων που σχετίζονται με το μικροβίωμα στον τομέα των φυτοφαρμάκων. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα".
Η Glyphosate EU, ο όμιλος εταιρειών που τάσσεται υπέρ της ανανέωσης της έγκρισης της γλυφοσάτης στην Ευρώπη, επιτίθεται στις ΜΚΟ: "_Όλοι οι ισχυρισμοί έχουν τεθεί επανειλημμένα και έχουν αντιμετωπιστεί από τις ρυθμιστικές αρχές, στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για μια ακόμη προσπάθεια μη κυβερνητικών οργανώσεων να απαξιώσουν τον πιο ολοκληρωμένο επιστημονικό φάκελο που παρουσιάστηκε στην αίτηση ανανέωσης της έγκρισης της γλυφοσάτης στην ΕΕ και να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στις ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου να αποτρέψουν την ανανέωση της έγκρισης της γλυφοσάτης στην ΕΕ_".
Αντιτιθέμενες χώρες
Η Γερμανία τά χθηκε υπέρ της εγκατάλειψης της γλυφοσάτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τον Σεπτέμβριο του 2023, στο τέλος μιας συνάντησης μεταξύ εκπροσώπων των 27 κρατών μελών για να συζητήσουν την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Γερμανός υπουργός Γεωργίας προειδοποίησε για τις απειλές κατά της βιοποικιλότητας και τόνισε την ανάγκη για μια συντονισμένη σταδιακή κατάργηση της γλυφοσάτης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ προειδοποίησε για τα άνισα επίπεδα προστασίας εντός της ΕΕ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο 2021, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε την απόφασή της να αποσύρει τη γλυφοσάτη από την αγορά μέχρι το τέλος του 2023. Ως εκ τούτου, η χώρα αναμένεται να ψηφίσει κατά της ανανέωσης της έγκρισης του εν λόγω ζιζανιοκτόνου εντός της ΕΕ κατά την ψηφοφορία που έχει προγραμματιστεί για τις 13 Οκτωβρίου.
ΗΓαλλία, από την πλευρά της, είχε επίσης προσπαθήσει να λάβει περιοριστικά μέτρα όσον αφορά τη γλυφοσάτη. Το 2017, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε ανακοινώσει τη δέσμευσή του να απαγορεύσει πλήρως τη γλυφοσάτη στη Γαλλία πριν από το 2021 με ένα tweet.
Στις αρχές του 2019, ο Μακρόν έθαψε την υπόσχεσή του κατά τη διάρκεια του Grand Débat. "Μπορούμε να πούμε ότι δεν θα υπάρχει πλέον γλυφοσάτη σε πέντε χρόνια; Είναι αδύνατον. Δεν πρόκειται να σας πω ψέματα, δεν είναι αλήθεια. Αν σας το έλεγα αυτό, θα σκότωνα εντελώς ορισμένους τομείς", είπε. " Θα συνεχίσουμε να αγοράζουμε σιτάρι που θα φτιάχνεται στον γείτονα με Round up ή κάτι χειρότερο και θα είχαμε πει στους αγρότες μας ότι δεν έχουν πλέον το δικαίωμα να το χρησιμοποιούν;".
Η PAN Europe διεξήγαγε δημοσκόπηση στην οποία τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι επιθυμούν την πλήρη απαγόρευση των φυτοφαρμάκων όπως η γλυφοσάτη. "_Περαιτέρω πιστεύουμε ότι η πρόταση της Επιτροπής όχι μόνο παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ, αλλά και αγνοεί τις εύλογες ανησυχίες φωνών όπως οι Ευρωπαίοι πολίτες. Μόνο το 14% των πολιτών εξέφρασε την υποστήριξή του για την πλήρη χρήση της γλυφοσάτης. Περίπου τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι επιθυμούν την πλήρη απαγόρευση", καταλήγει ο Gergely Simon.