Κατάσχεση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων ζητεί το Κίεβο

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Αν υπάρχουν 300 δισεκατομμύρια δολάρια διαθέσιμα, γιατί να μην τα χρησιμοποιήσουμε; Το ερώτημα ανήκει στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Σχεδόν δύο χρόνια από την ρωσική εισβολή και το πάγωμα σε αντίποινα κεφαλαίων εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Η ιδέα της χρήσης των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων υπέρ της Ουκρανίας αποκτά τελευταία νέα δυναμική, καθώς η χρηματοδότηση προς την Ουκρανία γίνεται όλο και πιο αβέβαιη και το αμερικανικό Κογκρέσο παραμένει σε αδιέξοδο για την παροχή επιπλέον στήριξης. Μια τέτοια πρωτοβουλία όμως έχει αγκάθια, με κυριότερο την εργαλειοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η οποία ενδέχεται να πλήξει την δεσπόζουσα θέση που κατέχει στην παγκόσμια οικονομία το αμερικανικό νόμισμα.

Από το βήμα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός ο Ουκρανός πρόεδρος κάλεσε για την λήψη μιας «ισχυρής» απόφασης φέτος, ώστε τα ρωσικά κεφάλαια που βρίσκονται παγωμένα σε δυτικές τράπεζες να «διοχετευθούν προς την άμυνα εναντίον του ρωσικού πολέμου και για την ανοικοδόμηση» της Ουκρανίας.

Αν και οι Ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες εμφανίζονται σκεπτικοί, το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει να στηρίζει αυτό το αμφιλεγόμενο σενάριο. Σε πάνελ στο Νταβός, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Κάμερον σημείωσε ότι «αυτό που πρέπει να σκεφτούμε είναι ότι έχουμε ήδη παγώσει τα κεφάλαια. Το ερώτημα είναι, τι κάνουμε μετά. Θεωρώ ότι υπάρχει ένα νομικό, ένα ηθικό κι ένα πολιτικό επιχείρημα. Όταν ο Πούτιν εξαπέλυσε αυτήν την παράνομη εισβολή, ο κόσμος άλλαξε και πρέπει κι εμείς να αλλάξουμε μαζί του. Και να αναγνωρίσουμε ότι ζούμε σε έναν πιο επικίνδυνο, αβέβαιο και δύσκολο κόσμο και επομένως οφείλουμε να προετοιμαστούμε για καινοτόμες σκέψεις σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιήσουμε αυτούς τους πόρους υπέρ της Ουκρανίας».

«Χρειαζόμαστε παγωμένα κεφάλαια, όχι παγωμένες συρράξεις. Έτσι θα προχωρήσουμε. Έτσι θα προχωρήσουμε, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα προς όλο τον κόσμο ότι, αν τολμήσεις να παραβιάσεις τους κανόνες, τότε θα το πληρώσεις», σχολίασε από πλευράς του ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα.

Αξιωματούχοι στην Ουάσινγκτον, που παλιότερα απέρριπταν την ιδέα αυτή ως νομικά δύσκολη, τώρα εμφανίζονται όλο και πιο ανοικτοί σε αυτήν. Όπως για παράδειγμα η Πένι Πρίτσκερ, ειδική αντιπρόσωπος των ΗΠΑ για τη οικονομική ανάκαμψη της Ουκρανίας, η οποία - επίσης στο Νταβός - είπε ότι η χώρα της και η Ομάδα των Επτά αναζητούν επαρκές νομικό πλαίσιο για ένα τέτοιο σχέδιο.

«Να βάλουμε όλους τους δικηγόρους και όλες τις κυβερνήσεις και όλα τα μέρη να συνεργαστούν πραγματικά, ώστε να το κανονίσουμε», είπε, προσθέτοντας: «Είναι δύσκολο, είναι περίπλοκο και χρειάζεται να δουλέψουμε».

Κυβερνητικοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ προειδοποιούν πως, ακόμη κι μπορέσει να βρεθεί ένας νόμιμος τρόπος για μεταφορά των παγωμένων κεφαλαίων στην Ουκρανία, η ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα έχει άμεση ανάγκη χρημάτων, αφού η αμερικανική βοήθεια προς τις ένοπλες δυνάμεις της έχει σταματήσει. Το σχετικό νομοσχέδιο που κυκλοφορεί στην Ουάσινγκτον κάνει λόγο για χρήση κεφαλαίων κατασχεμένων από την ρωσική Κεντρική Τράπεζα και άλλων πόρων της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Ανώτερος αξιωματούχος που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας επεσήμανε ότι η κυβέρνηση γενικά στηρίζει την νομοθεσία που θα δώσει στις ΗΠΑ περισσότερη ευελιξία στο να διασφαλίσει ότι η Ρωσία θα πληρώσει για την ζημιά που προκάλεσε και βρίσκεται σε «ενεργή συζήτηση» με τους συμμάχους για το πώς θα γίνει αυτό.

Όμως, ακόμη κι αν ενεργοποιηθεί μια τέτοια νομοθέτηση, ο Νίκολας Μάλντερ, ειδικός στις κυρώσεις από το Πανεπιστήμιο Κορνέλ, προειδοποιεί ότι η κατάσχεση παγωμένων κεφαλαίων μπορεί να έχει μια ακούσια συνέπεια: Να υπονομευθύν οι προσπάθειες για διασφάλιση περισσότερο μακροπρόθεσης χρηματοδότησης για την Ουκρανία.

Κατά την έναρξη της ρωσικής εισβολής οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι οι ίδιες και οι σύμμαχοί τους είχαν μπλοκάρει την πρόσβασε σε πάνω από 600 δισ. δολάρια που η Ρωσία είχε τοποθετήσει εκτός συνόρων. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονταν και περίπου 300 δισ. δολάρια που ανήκαν στην ρωσική Κεντρική Τράπεζα. Έκτοτε, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους συνέχισαν να επιβάλλουν δέσμες στοχευμένων κυρώσεων κατά επιχειρήσεων και της εύπορης ελίτ που συνδέονται με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η τελευταία εκτίμηση από την Παγκόσμια Τράπεζα της ζημιάς που έχει υποστεί η Ουκρανία εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2023. Όπως υπολογίζεται, το κόστος ανοικοδόμησης και ανάκαμψης της χώρας ανέρχεται στο ποσό των 411 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τα επόμενα δέκα χρόνια - κι αυτό περιλαμβάνει ανάγκες τόσο δημοσίων όσο και ιδιωτικών κονδυλίων.

Από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, οι ΗΠΑ έχουν δώσει στην Ουκρανία σχεδόν 111 δισ. δολάρια σε όπλα, εξοπλισμό, ανθρωπιστική και άλλου είδους βοήθεια. Ουσιαστική στήριξη έχει παρασχεθεί στην εμπόλεμη χώρα και από άλλα κράτη, όπως π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ανακοίνωσε την Παρασκευή ένα πακέτο βοήθειας ύψους τριών δισ. δολαρίων.

Προ ημερών, η διευθύντρια της υπηρεσίας Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου Σαλάντα Γιανγκ δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι, αν και εξετάζεται η δυνατότητα κατάσχεσης ρωσικών κεφαλαίων, κάτι τέτοιο δεν θα είχε άμεσο αντίκτυπο στις οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας.

«Αυτό δεν επιλύει την ανάγκη άμεση χρηματοδότησης. Πρόκειται για ένα μελλοντικό όφελος προς το Κίεβο που πιστεύω ότι πρέπει να εξετάσουμε και να λάβουμε σοβαρά υπ' όψιν», είπε η Γιανγκ.

Ο Σεργκέι Αλεξασένκο υπήρξε στο παρελθόν επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζα της Ρωσίας. Τώρα, μαζί με άλλους διαφωνούντες, είναι μέλος της Ρωσικής Αντιπολεμικής Επιτροπής. Πιστεύει πως η Ρωσία πρέπει να αναγκαστεί να πληρώσει αποζημιώσεις στην Ουκρανία, ωστόσο εγείρει ένα ζήτημα. 

Ο Αλεξασένκο επισημαίνει πως μια κυβερνητική απόφαση για κατάσχεση ρωσικών κεφαλαίων μπορεί να κάνει χώρες όπως η Κίνα, ο μεγαλύτερος κάτοχος αμερικανικών ομολόγων, να αποφασίσει πως δεν είναι ασφαλές να διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα σε αμερικανικό δολάριο.

Προσπάθειες είναι σε εξέλιξη για την κατάσχεση ρωσικών κεφαλαίων, πάντως, αναφορικά με ολιγάρχες για τους οποίους ισχύουν περιορισμένες συνθήκες. Τον περασμένο Μάιο, το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι μετέφερε 5,4 εκατομμύρια δολάρια που κατασχέθηκαν από τον Ρώσο μεγιστάνα Κονσταντίν Μαλοφέγιεφ σε ταμείο του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ που προορίζεται για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Επιπλέον, τον Δεκέμβριο, ο Γερμανός ομοσπονδιακός εισαγγελέας κινήθηκε για την κατάσχεση κεφαλαίων που ξεπερνούν τα 720 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία είχαν κατατεθεί από ένα ρωσικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα σε τράπεζα της Φρανκφούρτης, λόγω υποψιών ότι θα γινόταν απόπειρα παράβασης κανονισμών που αφορούν στο εμπάργκο.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το Βέλγιο, το οποίο μέχρι τον Ιούλιο ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ηγείται επί του παρόντος των διαβουλεύσεων για το αν θα κατασχεθούν ρωσικά κεφάλαια. Στην βορειοευρωπαϊκή χώρα βρίσκεται η πλειονότητα των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων που τελούν υπό καθεστώς κυρώσεων.

Το Βέλγιο φορολογεί τα κεφάλαια αυτά. Ο πρωθυπουργός του Αλεξάντερ Ντε Κρο δήλωσε τον Οκτώβριο ότι 1,7 δισ. ευρώ από αυτά τα φορολογικά έσοδα ήταν ήδη διαθέσιμα και τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιούνταν για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού, ανθρωπιστικής βοήθειας και συνδρομής υπό την μορφή ανοικοδόμησης στην Ουκρανία. Όμως τα κράτη μέλη της ΕΕ ανησυχούν ότι, αν η κατάσχεση κεφαλαίων προχωρήσει, αυτό θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για σοβαρά νομικά προβλήματα, αποσταθεροποιώντας παράλληλα τα χρηματοπιστωτικά συστήματος.

Ο Ντε Κρο την περασμένη εβδομάδα είπε ότι ακούει «μεγάλη σύνεση», όταν εγείρεται το συγκεκριμένο θέμα, προσθέτοντας πως «είναι κρίσιμης σημασίας να παραμείνουμε εντός ενός νόμιμου πλαισίου».

Η Μαρία Σνεγκόβαϊα από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών προειδοποίησε από την πλευρά της πως, αν δεν ικανοποιηθούν οι άμεσες ανάγκες της Ουκρανίας, «κανένα ποσό κατασχεθέντων ρωσικών κεφαλαίων, δυστυχώς, δεν πρόκειται να επανορθώσει αυτό που μπορεί να συμβεί. Και μέχρι τότε, θα είναι πολύ συγκλονιστικό».

Στα τέλη του προηγούμενου έτους, το Κρεμλίνο χαρακτήρισε μια πιθανή τέτοια κίνηση ως παραβίαση του διεθνούς δικαίου και απείλησε με αντίποινα σε ευρωπαϊκά κεφάλαια που βρίσκονται εγκλωβισμένα στην Ρωσία. Η δε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα έκανε λόγο για «πειρατεία του 21ου αιώνα».

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ