Οι επικείμενες προεδρικές εκλογές στην Ρωσία δεν αναμένεται, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, να φέρουν κάποια αλλαγή στο Κρεμλίνο, αφού οι περισσότεροι και επιδραστικότεροι αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί είναι είτε εξόριστοι είτε φυλακισμένοι.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑκόμη μια θητεία, την πέμπτη, στην εξουσία αναμένεται να εξασφαλίσει αυτόν τον μήνα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν.
Οι εκλογές διεξάγονται από τις 15 έως τις 17 Μαρτίου και συμπίπτουν με την συμπλήρωση ενός μήνα από τον θάνατο του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος εξέτιε ποινή πολυετούς κάθειρξης σε ποινική αποικία του Αρκτικού Κύκλου. Η απώλεια του Ναβάλνι υπήρξε σημαντικό πλήγμα για τους επικριτές του Κρεμλίνου, ενώ αναζωπύρωσε τις ανησυχίες για την ασφάλεια των υπολοίπων Ρώσων διαφωνούντων που επίσης κρατούνται.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει εδώ και καιρό περάσει από την ανοχή στους διαφωνούντες στην καταστολή οποιουδήποτε τολμούσε να τον αμφισβητήσει σε αυτά τα 24 χρόνια της εξουσίας του. Την τελευταία δεκαετία, η κυβέρνησή του έχει περιορίσει την ελευθερία του λόγου και της δημόσιας συνάθροισης, έχει στοχοποιήσει ανθρώπους που θεωρούνται απειλή για το καθεστώς και έχει περικόψει την πρόσβαση σε πολλά ανεξάρτητα ΜΜΕ.
Οι περισσότεροι αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί είναι είτε φυλακισμένοι είτε εξόριστοι, με αποτέλεσμα στον 71χρονο Ρώσο ηγέτη να αντιτάσσονται μόνο συμβολικοί υποψήφιοι με ελάχιστο κοινωνικό έρεισμα.
Ποιοι είναι όμως οι πιο γνωστοί Ρώσοι διαφωνούντες που σήμερα βρίσκονται στην φυλακή;
Βλαντίμιρ Κάρα-Μούρζα, κάθειρξη 25 ετών
Εξέχουσα μορφή της ρωσικής αντιπολίτευσης, ο Κάρα-Μούρζα κρίθηκε ένοχος για προδοσία τον Απρίλιο του 2023 και καταδικάστηκε στην αυστηρότερη ποινή που έχει ποτέ επιβληθεί σε επικριτή του Κρεμλίνου - τουλάχιστον στην σύγχρονη Ρωσία.
Ο Κάρα-Μούρζα βρίσκεται στην φυλακή από το 2022. Οι κατηγορίες εναντίον του προήλθαν από ομιλία του εκείνη τη χρονιά στην Βουλή των Αντιπροσώπων στην Αριζόνα, όπου κατήγγειλε την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο 42χρονος πολιτικός ακτιβιστής, ο οποίος εργαζόταν ως δημοσιογράφος, ήταν συνεργάτης του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης και δυναμικού επικριτή του Πούτιν Μπόρις Νεμτσόφ, ο οποίος δολοφονήθηκε το 2015 κοντά στο Κρεμλίνο.
Το 2011 και το 2012 ο Κάρα-Μούρζα και ο Νεμτσόφ προωθούσαν την υπερψήφιση του νόμου Μαγκνίτσικι στις ΗΠΑ. Το νομοσχέδιο είχε συνταχθεί σε απάντηση του θανάτου στην φυλακή του Ρώσου δικηγόρου Σεργκέι Μαγκνίτσκι, ο οποίος είχε αποκαλύψει μια φορολογική απάτη. Η υιοθέτηση του νόμου επέτρεψε στην Ουάσινγκτον να επιβάλει κυρώσεις σε Ρώσους που φέρονταν να έχουν υποπέσει σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δύο φορές επέζησε από δηλητηρίαση ο Κάρα-Μούρζα και κατηγόρησε για αυτό τις ρωσικές αρχές. Τις εις βάρος του κατηγορίες τις απέρριψε, λέγοντας ότι επρόκειτο για την τιμωρία του, επειδή αντιστάθηκε στον Πούτιν, ενώ την δίκη του την παρομοίασε με τις δίκες-παρωδία που διεξάγονταν επί Στάλιν.
Από τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Κάρα-Μούρζα εκτίει την ποινή του σε απομόνωση στην πόλη Ομσκ της Σιβηρίας. Τον Ιανουάριο μεταφέρθηκε σε άλλη ποινική αποικία στην πόλη, ξανά στην απομόνωση. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ευρέως ως απόπειρα πίεσης προς έναν άνθρωπο που, ακόμη και πίσω από τα κάγκελα της φυλακής, παραμένει ένας δυναμικός επικριτής του Κρεμλίνου και του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία.
Ίλια Γιασίν, κάθειρξη 8,5 ετών
Ο 40χρονος Ίλια Γιασίν είναι από τους λίγους γνωστούς επικριτές του Κρεμλίνου που παρέμεινε στην Ρωσία μετά την έναρξη του πολέμου. Συνελήφθη τον Ιούνιο του 2022, καθώς περπατούσε σε ένα πάρκο της Μόσχας. Καταδικάστηκε σε κάθειρξη 8,5 ετών, έχοντας κριθεί ένοχος για διασπορά ψευδών ειδήσεων σχετικά με τους Ρώσους στρατιώτες.
Η κατηγορία προέκυψε από μια απευθείας μετάδοσή του στο YouTube. Στο βίντεο ο Γιασίν μιλούσε για αμάχους που εκτελέστηκαν στην Μπούτσα, το διαβόητο πλέον προάστιο του Κιέβου. Όταν τον Μάρτιο του 2022 οι ρωσικές δυνάμεις αποχώρησαν, στην περιοχή βρέθηκαν εκατοντάδες πτώματα, κάποια με τα χέρια τους δεμένα και πυροβολημένα εξ επαφής.
Ο Γιασίν ήταν μέλος ενός δημοτικού συμβουλίου στη Μόσχα και δεν έκρυβε ότι ήταν σύμμαχος του Ναβάλνι, αλλά και στενός συνεργάτης του Νεμτσόφ. Εκτίει την ποινή του στην φυλακή του Σμολένσκ, στην δυτική Ρωσία.
Η ποινή του κάθε άλλο παρά κατάφερε να σταματήσει την σκληρή κριτική που ασκεί κατά του Κρεμλίνου. Συνεργάτες του συχνά ενημερώνουν τους λογαριασμούς του στα social media, μεταφέροντας τα μηνύματα που τους παραδίδει ο ίδιος μέσα από την φυλακή. Το κανάλι του στο YouTube έχει περισσότερους από 1,5 εκατομμυριο συνδρομητές. Σε επιστολή του στο πρακτορείο Associated Press τον Σεπτέμβριο του 2022 γράφει: «Μέχρι στιγμής οι αρχές έχουν αποτύχει στο να μου κλείσουν το στόμα».
Αντρέι Πινοβάροφ, 4ετής φυλάκιση
Ο Αντρέι Πινοβάροφ ήταν επικεφαλής της αντιπολιτευόμενης οργάνωσης «Ανοικτή Ρωσία», την οποία οι αρχές κήρυξαν «ανεπιθύμητη», πριν αυτή διαλυθεί το 2021. Λίγες ημέρες μετά, καθώς ο 42χρονος προσπαθούσε να φύγει από τη χώρα, οι αρχές τον συνέλαβαν, βγάζοντάς τον από το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε και το οποίο επρόκειτο να απογειωθεί από την Αγία Πετρούπολη με προορισμό την Βαρσοβία.
Οι αρχές τον κατηγόρησαν για πραγματοποίηση δραστηριοτήτων μιας «ανεπιθύμητης οργάνωσης». Ο ίδιος απέρριψε τις κατηγορίες, λέγοντας ότι ήταν πολιτικά υποκινούμενες και είχαν ως αφορμή τα σχέδιά του να είναι υποψήφιος βουλευτής στις εκλογές του 2021. Ακόμη και προφυλακισμένος ο Πινοβάροφ διεξήγε την εκστρατεία του, όμως δεν κατάφερε να μπει στο ψηφοδέλτιο. Τον Ιούλιο του 2022, όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, το δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση τεσσάρων ετών. Εκτίει την ποινή του σε απομόνωση σε μια απομακρυσμένη ποινική αποικία της περιφέρειας Καρέλια στην βορειοδυτική Ρωσία.
Σε γραπτή του συνέντευξη με το πρακτορείο Associated Press ενόσω ήταν στην φυλακή τον Δεκέμβριο του 2022, ο Πινοβάροφ είχε πει ότι η ποινή του δεν τον εξέπληξε. «Μέχρι το καλοκαίρι του 2022 το πολιτικό πεδίο ήταν εντελώς εξουδετερωμένο. Όσοι δεν ήταν φύγει, κατέληξαν πίσω από τα κάγκελα - όπως κι εγώ», είχε πει.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΛίλια Τσανισέβα, κάθειρξη 7,5 ετών
Η πρώην επικεφαλής του γραφείου του Αλεξέι Ναβάλνι στην περιφέρεια Μπασχορτοστάν συνελήφθη τον Νοέμβριο του 2021. Είχε προηγηθεί, λίγους μήνες πριν, μια δικαστική απόφαση που χαρακτήριζε την οργάνωση του Ναβάλνι και τα περιφερειακά της γραφεία ως «εξτρεμιστικές οργανώσεις».
Η δίκη της 42χρονης γυναίκας έγινε κεκλεισμένων των θυρών και σε αυτήν η Τσανισέβα καταδικάστηκε σε κάθειρξη 7,5 ετών τον Ιούνιο του 2023, καθώς κρίθηκε ένοχη για εξτρεμισμό, σύσταση εξτρεμιστικής οργάνωσης και ίδρυση οργάνωσης που παραβιάζει δικαιώματα. Καταδικάστηκε επίσης να πληρώσει πρόστιμο ύψους 400.000 ρουβλίων, δηλαδή περίπου 4.000 ευρώ.
Η Τσανισέβα απορρίπτει τις κατηγορίες ως πολιτικά υποκινούμενες. Σύμφωνα με ρωσικά ΜΜΕ, αυτήν την εβδομάδα οι αρχές επιδιώκουν να της επιβάλουν αυστηρότερη ποινή, αυξάνοντας την κάθειρξή της στα 10 χρόνια.
Όλεγκ Ορλόφ, 2,5 χρόνια φυλάκιση
Ο Ορλόφ υπήρξε ένας βετεράνος ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καταδικάστηκε σε 2,5 χρόνια φυλάκιση τον Φεβρουάριο από δικαστήριο της Μόσχας για την «επανειλημμένη απαξίωση» των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
Ο 70χρονος συμπρόεδρος της οργάνωσης "Memorial", η οποία το 2022 είχε βραβευθεί με το Νόμπελ Ειρήνης, κατηγορήθηκε για ένα άρθρο που είχε γράψει, καταγγέλλοντας τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο 1995, όταν Τσετσένοι αυτονομιστές πήραν ομήρους χιλιάδες πολίτες σε νοσοκομείο της πόλης Μπουντιονόβσκ, ο Ορλός ήταν μεταξύ των ακτιβιστών που πρόσφεραν να αντικαταστήσουν τους ομήρους, ώστε να πετύχουν την απελευθέρωσή τους.
Ο Ορλόφ κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε πρόστιμο 150.000 ρουβλίων (περίπου 1.500 ευρώ) τον Οκτώβριο του 2023. Επρόκειτο για μια ποινή πολύ ελαφρύτερη σε σχέση με εκείνη που επιβαλόταν σε άλλους Ρώσους που επέκριναν την εισβολή στην Ουκρανία. Επικαλούμενη το χαμηλό επίπεδο ανοχής του Πούτιν στην κριτική αυτού που το καθεστώς του ονομάζει ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», η εισαγγελία άσκησε έφεση και ζήτησε αυστηρότερη ποινή.
Σε ανακοίνωσή της, η οργάνωση "Memorial" χαρακτήρισε την καταδίκη του Ορλόφ «μια απόπειρα να καταπνιγεί η φωνή του κινήματος υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ρωσία, καθώς και κάθε κριτική κατά του κράτους».
Αλεξέι Γκορίνοφ, κάθειρξη 7 ετών
Μέλος δημοτικού συμβουλίου της Μόσχας, ο Γκορίνοφ ήταν ο πρώτος άνθρωπος που καταδικάστηκε με βάση τον νόμο, ο οποίος ποινικοποιούσε την διασπορά «ψευδών πληροφοριών» σχετικά με τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Αφού άσκησε κριτική στην διάρκεια συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου, συνελήφθη τον Απρίλιο του 2022. Βίντεο στο YouTube τον έδειξε να λέει πως διστάζει σχετικά με την διεξαγωγή ενός παιδικού διαγωνισμού ζωγραφικής στην περιφέρειά του, την ώρα που «κάθε μέρα παιδιά πεθαίνουν» στην Ουκρανία. Καταδικάστηκε σε επταετή κάθειρξη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ βαριά ποινή για έναν χαμηλών τόνων και μικρού βεληνεκούς ακτιβιστή σόκαρε. Σε γραπτό του σχόλιο προς το πρακτορείο Associated Press τον Μάρτιο του 2023, μετά τον εγκλεισμό του στις φυλακές, ο 62χρονος Γκορίνοφ αναφέρει πως «οι αρχές χρειάζονταν ένα παράδειγμα ενός κανονικού ανθρώπου για να το επιδεικνύουν σε άλλους, παρά κάποιο δημόσιο πρόσωπο».
Ο Γκορίνοφ πάσχει από χρόνια αναπνευστική ασθένεια, εξαιτίας της οποίας είχε υποβληθεί, πριν φυλακιστεί, σε επέμβαση για την αφαίρεση μέρους του πνεύμονά του. Έπειτα από έξι εβδομάδες στην απομόνωση σε ποινική αποικία της περιφέρειας Βλαντίμιρ, ανατολικά της Μόσχας, η υγεία του επιδεινώθηκε. Βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ανάρρωσης.