Μεγάλα έργα με εγχώριους και διεθνείς εταίρους πραγματοποιούνται στην Αράλη, η οποία έχει υποστεί εδώ και χρόνια μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ εξαφάνιση της λίμνης Αράλης είναι μια από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στον κόσμο, που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος. Το Ουζμπεκιστάν, σε συνεργασία με διεθνείς εταίρους, υλοποιεί μια σειρά πρωτοβουλιών για την αποκατάσταση αυτής της πληγείσας περιοχής.
Φεύγουμε από το Μουινάκ, την πόλη που βρίσκεται στην άκρη της ερήμου Αραλκούμ. Ο Ζινόβι Νοβίτσκι είναι υπεύθυνος ενός τεράστιου κρατικού προγράμματος που ξεκίνησε το 2018 από τον πρόεδρο του Ουζμπεκιστάν. Στόχος του να φυτέψει ένα δάσος στον αποξηραμένο πυθμένα της Αράλης. 1.000.730 εκτάρια έχουν ήδη καλυφθεί με διάφορα φυτά ανθεκτικά στο αλάτι και την ξηρασία. Ο στόχος είναι να βελτιωθεί το περιβάλλον της περιοχής:
«Τα φυτά συγκρατούν το έδαφος με τις ρίζες τους, κρατώντας το αλάτι και την άμμο στο έδαφος. Αυτά τα φυτά εκπέμπουν οξυγόνο και απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα. Aυτό είναι επίσης ένα θετικό στοιχείο».
Κάθε χρόνο οι αμμοθύελλες εκτοξεύουν στον αέρα περισσότερους από 100 εκατομμύρια τόνους σκόνης και τοξικών αλάτων από τον ξερό πυθμένα της λίμνης. Το μαύρο αλόξυλο, το βασικό φυτό-θάμνος του προγράμματος, λειτουργεί ως φυσική ασπίδα:
«Το αλόξυλο χρησιμεύει ως μηχανικό εμπόδιο. Ένας τέτοιος θάμνος μπορεί να συγκρατήσει έναν τόνο τοξικής άμμου και αλατιού. Αν δεν υπήρχε αυτός, όλα αυτά θα τα είχε πάρει ο αέρας και θα είχαν μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις» συμπληρώνει ο υπεύθυνος του προγράμματος.
Η λίμνη Αράλη εξαφανίστηκε μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες λόγω της κακής χρήσης των αρδευτικών συστημάτων κατά τη σοβιετική εποχή, καθώς και λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αυτό έχει επηρεάσει δραματικά το τοπικό κλίμα και όλες τις πτυχές της ζωής στην περιοχή.
Η Αράλη ήταν κάποτε η τέταρτη μεγαλύτερη λίμνη στον κόσμο. Ήταν πλούσια σε διάφορα είδη ψαριών. Τώρα αυτό που έχει απομείνει συγκρίνεται με τη Νεκρά Θάλασσα. Ήταν μάλιστα κέντρο της αλιευτικής βιομηχανίας, αλλά μόλις σε μισό αιώνα έχει απομείνει μόνο το 10% της λίμνης και το νερό συνεχίζει να αποστραγγίζεται.
Βρισκόμαστε στη δυτική άκρη της Αράλης, που εξαφανίζεται συνεχώς. Η συγκέντρωση αλατιού είναι τόσο υψηλή εδώ, που δεν υπάρχουν πια ψάρια. Το νερό απέχει πλέον 150 χλμ από το Μουινάκ, που ήταν κάποτε λιμάνι στη λίμνη. Ένα έργο που στοχεύει στην αποκατάσταση της περιοχής είναι «Ο κήπος μου».
Αυτή η καταπράσινη όαση, η οποία έχει διάφορα είδη δέντρων, βρίσκεται μόλις μερικά λεπτά οδικώς από το Μουινάκ. Μέσω του διαδικτύου, ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα δέντρο που θα φυτευτεί εδώ. Το έργο υποστηρίζεται από διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Ο στόχος είναι να φυτευτούν 1 εκατομμύριο δέντρα.
Ο Μπαχιτιάν Χαμπιμπουλάεφ είναι επικεφαλής του Διεθνούς Κέντρου Καινοτομίας για την Λεκάνη της Αράλης: «Το καθήκον μας είναι να αποκαταστήσουμε το οικοσύστημα της περιοχής αυτής, ώστε να δημιουργηθούν τέτοιες οάσεις και σε άλλους οικισμούς. Ο στόχος είναι να συμβάλουμε στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης της αλμυρής άμμου και να αποτρέψουμε τη διάβρωση του εδάφους».
Τρεις μετεωρολογικοί σταθμοί θα κατασκευαστούν στην περιφέρεια Μουινάκ στο πλαίσιο ενός έργου του Αμερικανικού Οργανισμού για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID), ύψους 1,6 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Μικαέλα Μέρεντιθ είναι διευθύντρια της αμερικανικής αποστολής στο Ουζμπεκιστάν:
«Τα δεδομένα από αυτούς τους μετεωρολογικούς σταθμούς θα χρησιμοποιηθούν από τους αγρότες για να γνωρίζουν πότε είναι καλύτερα να φυτέψουν τις καλλιέργειές τους, καθώς και από την επιστημονική κοινότητα και τις κυβερνήσεις για τον τρόπο αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων στην περιοχή της Αράλης».
Το 2018 δημιουργήθηκε το ειδικό Ταμείο του ΟΗΕ για τη λίμνη της Αράλης. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε από το Ουζμπεκιστάν. Μέχρι σήμερα, έχει συγκεντρώσει 16 εκατομμύρια δολάρια. Το Ουζμπεκιστάν και η Ε.Ε. είναι οι μεγαλύτεροι δωρητές. Ο στόχος είναι να ενωθούν οι προσπάθειες σε μια κοινή στρατηγική για την περιοχή της Αράλης. Ο Ουκτάμ Αμπντουραχμάνοφ είναι επικεφαλής της τεχνικής γραμματείας του ΟΗΕ για το το ειδικό Ταμείο:
«Το Ταμείο έχει υλοποιήσει πολλά έργα για την υγειονομική περίθαλψη. Έχει γίνει πολλή δουλειά για την παροχή πόσιμου νερού στον πληθυσμό. Αλλά και στη γεωργία: για την αποδοτική χρήση των υδάτινων πόρων και τους κήπους».
Το Ταμείο στηρίζει τοπικούς ευάλωτους πολίτες παρέχοντας καινοτόμες τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού στη γεωργία. Αυτό το υδροπονικό σύστημα επιτρέπει στην Αιτζάν Μποριμπάγεβα, να καλλιεργεί φυτά για τα πρόβατά της στο σπίτι της όλο το χρόνο και να εξοικονομεί νερό: «Το έδαφος έξω είναι αλμυρό και δύσκολο να καλλιεργηθεί. Σ’ αυτό το υδροπονικό σύστημα το σιτάρι αναπτύσσεται καλά και εξοικονομώ και χώρο».
Οι λύσεις που αξιοποιούνται στην Αράλη θα μπορούσαν να βοηθήσουν ολόκληρο τον κόσμο να αντιμετωπίσει μείζονα ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.