Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ορισμένες χώρες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τον Παγκόσμιο Νότο για τα δικά τους συμφέροντα, ώστε να αυξήσουν την επιρροή τους στη διεθνή σκηνή
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ όρος «Παγκόσμιος Νότος» εμφανίστηκε πριν από μισό και πλέον αιώνα, αλλά διαδόθηκε ευρέως μόνο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Πρόσφατα, χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα.
Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι ο όρος έχει αντικαταστήσει τον ορισμό των «χωρών του Τρίτου Κόσμου», τουλάχιστον για λόγους πολιτικής ορθότητας.
Γεωγραφικά, ο Παγκόσμιος Νότος είναι μια μάλλον σχετική έννοια, καθώς περιλαμβάνει κράτη του βόρειου ημισφαιρίου, όπως η Ινδία και το Μεξικό. Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τον Παγκόσμιο Νότο, αναφέρονται κυρίως στις αναδυόμενες οικονομίες.
«Στην πραγματικότητα ακούμε όλο και περισσότερο για τον Παγκόσμιο Νότο, μεταξύ άλλων και στη συζήτηση για το αν ο όρος έχει δικαίωμα ύπαρξης. Μου φαίνεται ότι έχει. Το γεγονός είναι ότι χρησιμοποιείται πολύ συχνά στις ίδιες τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Εκεί έχει τη μεγαλύτερη δημοτικότητα», λέει ο Jan Lesser, αντιπρόεδρος του German Marshall Fund.
Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, ο Παγκόσμιος Νότος είναι «ένας κωδικός για πολύ διαφορετικές χώρες, αναπτυσσόμενες χώρες που προσπαθούν να εκφράσουν τη δική τους αντίληψη για τις διεθνείς σχέσεις και στρατηγικές που δεν χρειάζεται πάντα να αναπτύσσονται μόνο στον Βορρά».
Η συζήτηση σχετικά με τη χρήση του όρου αυτού στον ακαδημαϊκό χώρο διεξάγεται εδώ και πολύ καιρό. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι πρέπει να αποφεύγονται αδικαιολόγητες γενικεύσεις κατά τη χρήση του.
«Θα πρέπει να χρησιμοποιείται με κάποια προσοχή. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο όρος "Παγκόσμιος Νότος" είναι ένα σημαντικό ενωτικό σύνθημα και ενσωματώνει την αίσθηση δυσαρέσκειας για τους καθιερωμένους διεθνείς θεσμούς που αντανακλούν τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των δυτικών χωρών. Είναι σημαντικό, αυτό το ενοποιητικό σύνθημα, αλλά το πρόβλημα είναι ότι πρόκειται για μια πολύ γενική φράση που καλύπτει πάνω από 130 διαφορετικές χώρες σε όλο τον κόσμο, η οποία δεν αντικατοπτρίζει με ακρίβεια την ετερογένεια και την ποικιλομορφία των χωρών που περιλαμβάνει αυτός ο ορισμός», δήλωσε στο Euronews ο **Stewart**Patrick, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment.
Με τη συμβατική διαίρεση των χωρών του κόσμου σε παγκόσμιο Βορρά και Νότο, είναι ασφαλές να πούμε ότι ο Βορράς έχει τη δική του άτυπη διεθνή λέσχη - την G7. Στις ετήσιες συνόδους κορυφής της G7, συμφωνούνται κοινές προσεγγίσεις στα τρέχοντα διεθνή προβλήματα. Έχει ο παγκόσμιος Νότος τη δική του λέσχη;
«Έχουν τις λεγόμενες BRICS, μια συμμαχία της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής. Αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για κάποιου είδους συνδυασμό χωρών αναφοράς, για διάφορους λόγους, δεν ήταν έτσι ούτε σε λιγότερο τεταμένες εποχές. Ωστόσο, η ομάδα αυτή έχει διατηρήσει τη δυναμική της, έχοντας μόλις εμπλουτιστεί με έξι ακόμη μέλη. Έχει γίνει πλέον πολύ πιο ποικιλόμορφη, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και πολιτικά, με πολλούς άλλους τρόπους. Πραγματικά, με την ευρεία έννοια, αντιπροσωπεύει τον Παγκόσμιο Νότο», λέει ο Jan Lesser.
Μια άλλη από τις "λέσχες" του είναι η Ομάδα των 77 (G77). Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διακρατική οργάνωση των αναπτυσσόμενων χωρών, η οποία δρα στο πλαίσιο του ΟΗΕ και υπερασπίζεται τα συμφέροντα του Παγκόσμιου Νότου.
Ταυτόχρονα, οι ειδικοί σημειώνουν ότι συχνά δεν υπάρχει συναίνεση στον Νότο για τα πιο σημαντικά παγκόσμια ζητήματα. Ειδικότερα, αυτό αφορά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
«Μέρος των χωρών που ανήκουν στον Παγκόσμιο Νότο καταδίκασαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Υπάρχουν όμως και ορισμένα κράτη που έχουν λάβει ουδέτερη θέση. Μπορούμε να πούμε ότι μεγάλες χώρες όπως η Ινδονησία, η Ινδία ή η Βραζιλία θα προτιμούσαν να μην πάρουν θέση. Οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου είναι πολύ διαφορετικές. Περιλαμβάνουν κράτη όπως η Ουρουγουάη, η οποία έχει ένα σχεδόν τέλειο ιστορικό δημοκρατίας, και η Συρία με το Νότιο Σουδάν, όπου οι αριθμοί είναι απολύτως τρομακτικοί από αυτή την άποψη», υπενθύμισε ο Στιούαρτ Πάτρικ σε συνέντευξή του στο Euronews.
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι ορισμένες χώρες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τον Παγκόσμιο Νότο για τα δικά τους συμφέροντα, για να αυξήσουν την επιρροή τους στη διεθνή σκηνή. Έτσι, στις αρχές του 2023, η Ινδία διοργάνωσε μια εικονική σύνοδο κορυφής με την ονομασία "Φωνή του Παγκόσμιου Νότου" με τη συμμετοχή εκπροσώπων περισσότερων από 120 κρατών.
Η Κίνα, η οποία επενδύει εδώ και καιρό στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, δείχνει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον.