Νέα ευρωπαϊκή οδηγία αποσκοπεί στον καθορισμό ενός διεθνούς επιπέδου, όπως το 60% του ακαθάριστου μέσου μισθού για τον κατώτατο μισθό - Ζητά επίσης τακτικές αναθεωρήσεις για να διασφαλιστεί ότι τα επίπεδα αμοιβών παραμένουν επίκαιρα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΈνα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο είναι ζωτικής σημασίας σε μια κοινωνία. Ένας βασικός λόγος για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι να διασφαλιστεί ότι οι κατά τον νόμο κατώτατοι μισθοί είναι επαρκείς. Το ποσοστό των εργαζομένων που κερδίζουν μόνο τον κατώτατο μισθό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ξεπερνά το 10%.
Το τρέχον έτος σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης στα κράτη μέλη της ΕΕ, διότι η νέα οδηγία της ΕΕ για τους κατώτατους μισθούς πρέπει να τεθεί σε ισχύ έως τις 15 Νοεμβρίου 2024.
Ποιες χώρες της ΕΕ δεν έχουν θεσμοθετημένο κατώτατο μισθό
22 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ διαθέτουν εθνικό κατώτατο μισθό. Η Δανία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία δεν έχουν, ενώ η Κύπρος τον θεσμοθέτησε στις αρχές του 2023.
Από τις 10 υποψήφιες και εν δυνάμει υποψήφιες χώρες, οι οκτώ έχουν εθνικό κατώτατο μισθό. Το Μαυροβούνιο, η Μολδαβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Γεωργία, η Αλβανία, η Σερβία, η Τουρκία και η Ουκρανία έχουν, ενώ η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο δεν έχουν.
Νορβηγία, Ελβετία και Ισλανδία, κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) δεν έχουν εθνικό κατώτατο μισθό.
Κάτω από 1.000 ευρώ στα δύο τρίτα της ΕΕ ο μικτός κατώτατος μισθός
Οι κατώτατοι μισθοί για τις χώρες της ΕΕ ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, με τους μικτούς μηνιαίους κατώτατους μισθούς να κυμαίνονται σήμερα από 477 ευρώ (Βουλγαρία) έως 2.571 ευρώ (Λουξεμβούργο).
Ο κατώτατος μισθός ξεπερνά τα 2.000 ευρώ στο Λουξεμβούργο, την Ιρλανδία, την Ολλανδία και την Γερμανία, ενώ το ποσό για τη Γαλλία είναι 1.767 ευρώ και 1.323 ευρώ για την Ισπανία.
Ο κατώτατος μισθός είναι κάτω από 1.000 ευρώ σε 14 από τα 22 κράτη μέλη, όπου υπάρχει εθνικός κατώτατος μισθός.
Το ποσοστό κυμαίνεται από 360€ στη Βόρεια Μακεδονία έως 613€ στην Τουρκία μεταξύ των υποψήφιων και εν δυνάμει υποψήφιων χωρών.
Η Βουλγαρία (€477) έχει χαμηλότερο κατώτατο μισθό από την Τουρκία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, οι οποίες είναι όλες υποψήφιες χώρες.
Μονάδα Αγοραστικής Δύναμης: Μικρότερες διακυμάνσεις
Οι διακυμάνσεις στους κατώτατους μισθούς είναι σημαντικά μικρότερες σε επίπεδο Μονάδας Αγοραστικής Δύναμης (Purchasing Power Standard, PPS), το οποίο παρέχει δικαιότερη σύγκριση.
Η ΜΑΔ είναι μια τεχνητή νομισματική μονάδα που ορίζεται από τη Eurostat και βασίζεται στις διαφορές του επιπέδου τιμών μεταξύ των χωρών. Μια μονάδα ΜΑΔ μπορεί θεωρητικά να αγοράσει την ίδια ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών σε κάθε χώρα.
Ο κατώτατος μισθός, προσαρμοσμένος με βάση την ΜΑΔ, κυμαίνεται σήμερα από 542 ευρώ στην Αλβανία έως 1.883 ευρώ στη Γερμανία.
Εκτός από τη Γερμανία, το ποσό αυτό ξεπερνά τα 1.250 ευρώ στο Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Πολωνία, τη Σλοβενία και την Ισπανία.
Η Τσεχία, η Σλοβακία, η Εσθονία, η Λετονία και η Βουλγαρία κατέγραψαν τον χαμηλότερο κατώτατο μισθό στην ΕΑΠ μεταξύ των χωρών της ΕΕ με κατώτατο μισθό σε ΜΑΔ κάτω από 1.000 ευρώ.
Ορισμένες υποψήφιες χώρες, όπως η Τουρκία, η Σερβία και το Μαυροβούνιο, είχαν υψηλότερα επίπεδα μισθών από τις χώρες της ΕΕ, όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Βουλγαρία, αλλά το ποσοστό εξακολουθούσε να είναι κάτω από 1.000 ευρώ για όλες τις υποψήφιες και εν δυνάμει υποψήφιες χώρες, για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.
Κρίσιμο σε ορισμένες χώρες το ποσοστών όσων αμείβονται με τον κατώτατο
Το ποσοστό των εργαζομένων που κερδίζουν τον κατώτατο μισθό ποικίλλει σημαντικά. Ο κατώτατος μισθός είναι κρίσιμος σε ορισμένες χώρες όπου υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι στο κατώτερο άκρο της κλίμακας αποδοχών από ό,τι σε άλλες χώρες. Τα στοιχεία βασίζονται σε στοιχεία του 2018, το οποίο ήταν το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τις αποδοχές.
Έτσι, το 2018, το ποσοστό των εργαζομένων που αμείβονταν με λιγότερο από το 105% του εθνικού κατώτατου μισθού ήταν πάνω από 10% σε πέντε χώρες της ΕΕ. Αυτές ήταν οι εξής: Σλοβενία (15,2%), Βουλγαρία (14,1%), Ρουμανία (13,3%), Πολωνία (12,1%) και Γαλλία (11,6%).
Το ποσοστό αυτό ήταν επίσης πάνω από 5% σε 10 μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας (6,6%).
Πώς ορίζεται ένας επαρκής κατώτατος μισθός;
Δεν είναι εύκολο να καθοριστεί ένας επαρκής κατώτατος μισθός. Η οδηγία της ΕΕ περιλαμβάνει την εξής δήλωση:
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν ενδεικτικές τιμές αναφοράς που χρησιμοποιούνται συνήθως σε διεθνές επίπεδο, όπως το 60% του μικτού διάμεσου μισθού και το 50% του μικτού μέσου μισθού, ή/και ενδεικτικές τιμές αναφοράς που χρησιμοποιούνται σε εθνικό επίπεδο».
Τα στοιχεία για το 2022 δείχνουν ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες είχαν χαμηλότερες αναλογίες από αυτό το επίπεδο.
Αναλογία κατώτατου προς διάμεσους μισθούς
Η αναλογία του κατώτατου προς τον διάμεσο μισθό είναι ένας άλλος χρήσιμος δείκτης που δείχνει την κατάσταση των εργαζομένων με κατώτατο μισθό.
Το 2022, οι κατώτατοι μισθοί αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 50% του διάμεσου μισθού σε 10 χώρες της ΕΕ σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Σε αυτές περιλαμβάνονται η Ισπανία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Κροατία, η Λιθουανία, η Ολλανδία, η Τσεχία, η Εσθονία, το Βέλγιο και η Λετονία.
Η αναλογία αυτή ξεπερνούσε το 60% μόνο σε τρία κράτη μέλη: Πορτογαλία (66,3%), Σλοβενία (61,7%) και Γαλλία ( 60,9%). Η Τουρκία, υποψήφια χώρα, είχε ποσοστό 65,2% σε αυτόν τον δείκτη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Αυτοί οι δείκτες μπορεί να είναι παραπλανητικοί όταν ερμηνεύονται πολύ κυριολεκτικά», προειδοποιεί η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ), καθώς οι κατώτατοι μισθοί είναι σχετικά υψηλοί σε ορισμένες χώρες, όπως για παράδειγμα στη Γαλλία.
Σημαντική η τακτική προσαρμογή των κατώτατων μισθών
Οι πραγματικοί κατώτατοι μισθοί μειώθηκαν στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, όταν ο πληθωρισμός έφτασε στα υψηλότερα επίπεδά του το 2022. Ο ΟΟΣΑ ζητεί τακτικές αναθεωρήσεις για την προστασία του βιοτικού επιπέδου των χαμηλόμισθων εργαζομένων.
«Είναι σημαντικό οι νόμιμοι κατώτατοι μισθοί να προσαρμόζονται τακτικά», αναφέρει η έκθεση του ΟΟΣΑ «Ελάχιστοι μισθοί σε περιόδους αυξανόμενου πληθωρισμού».
Η οδηγία της ΕΕ έχει ως στόχο να θέσει ένα πλαίσιο για:
- την επάρκεια των νόμιμων κατώτατων μισθών
- την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών,
- την ενίσχυση της αποτελεσματικής πρόσβασης των εργαζομένων στα δικαιώματά τους για προστασία του κατώτατου μισθού.