ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Θανάσης Δόβρης είναι τους πιο ταλαντούχους και «πολυμορφικούς» ηθοποιούς που διαθέτει το ελληνικό θέατρο, με πολλούς απαιτητικούς ρόλους στο ενεργητικό του, με ασυνήθιστες, πολύ διαφορετικές συνεργασίες. Το όνειρό του ήταν να παίζει αποκλειστικά στο σινεμά. Κάτι που δεν έχει συμβεί όσο θα ήθελε μέχρι σήμερα. Η ανάγκη όμως για έκφραση είναι έντονη και δεν περιορίζεται μόνο στην υποκριτική. Δεν έχει να κάνει με τη θεατρικότητα. Είναι ένα πάθος που, όπως ομολογεί ο ίδιος, θέλει να εξωτερικευτεί. Είναι εξ’ ενστίκτου. Είναι όπως παίζαμε μπάλα, όταν ήμασταν μικροί.
Τώρα δοκιμάζεται για πρώτη φορά σε ένα άλλο πεδίο: αυτό της σκηνοθεσίας. Αναλαμβάνει να ανεβάσει για πρώτη φορά στο θέατρο έξι από εννιά διηγήματα του «Γκιακ», του εξαιρετικά δημοφιλούς βιβλίου του 33χρονου Δημοσθένη Παπαμάρκου, που μετρά ήδη 13 χιλιάδες αντίτυπα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες. Γκιακ στα αρβανίτικα σημαίνει αίμα, δεσμός συγγένειας εξ’ αίματος, φόνος που γίνεται για λόγους εκδίκησης αλλά και η φυλή.
Μιλήσαμε μαζί του για το νέο αυτό ρόλο που αναλαμβάνει, για τον κόσμο του Γκιακ, αλλά και για τον κόσμο της υποκριτικής.
-Τι σε έκανε να περάσεις στην «απέναντι όχθη» και να σκηνοθετήσεις;
Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου που έχει το Skrow με μια ομάδα συναδέλφων με πίεζε να κάνω κάτι εδώ και πολύ καιρό. Ήταν πολύ ένθερμος στο να ανεβάσω μια παράσταση και ταυτόχρονα ήταν πολύ υποστηρικτικός απέναντί μου. Επειδή ήταν ο Βασίλης, είπα το ναι. Προσωπικά δεν έχω πρόθεση να γίνω σκηνοθέτης, να περάσω σ’ αυτό το χώρο. Θέλω να παραμείνω ηθοποιός. Το κείμενο έπεσε τυχαία στα χέρια μου. Ο λόγος που αποφάσισα να το ανεβάσω είναι αρκετά προσωπικός. Το διάβαζα στη γυναίκα μου, στην οποία έχω μεγάλη αδυναμία και είδα ότι συγκινιόταν, γελούσε, οπότε μου κίνησε το ενδιαφέρον. Από την άλλη πλευρά, το βλέπω κατά κάποιο τρόπο σαν ένα δώρο στο μωρό μας, ότι ο μπαμπάς του κάνει το «Γκιακ» γι’ αυτό, σαν ένα μάθημα τι να αποφεύγει στη ζωή του. Δηλαδή τη βία.
-Κατά τη γνώμη σου που οφείλεται η μεγάλη επιτυχία του βιβλίου;
Νομίζω ότι αυτό για το οποίο μιλάει το βιβλίο, οι ιστορίες του είναι κάτι παλιό και καθαρό, γραμμένο όμως από έναν άνθρωπο του σήμερα. Αυτή την ατμόσφαιρα και τη δύναμη των ιστοριών και της γλώσσας, την είχαμε μόνο από τον Παπαδιαμάντη που έγραφε πριν από 130 χρόνια. Έλεγες τότε ότι αυτό ήταν κάτι παλιό, ότι έτσι ήταν τα πράγματα τότε. Ξαφνικά ανακαλύπτεις ότι υπάρχει κάτι αντίστοιχο τώρα και σου κάνει τρομερή εντύπωση.
-Η γλώσσα του βιβλίου είναι κάτι οικείο για σας; Βοηθάει την παράσταση;
Υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος για τον ηθοποιό, επειδή αυτή η γλώσσα είναι πολύ γλυκιά για την επικοινωνία του με τον θεατή, ο οποίος αμέσως θα συνδεθεί μαζί της, πρέπει να αποφύγει διαφόρους σκοπέλους που έχει η χρήση της. Προσπαθούμε απλώς να εκφέρουμε το κείμενο, διατηρώντας μια απόσταση . Και οι τέσσερις ηθοποιοί κρατάνε από διάφορα μέρη της Ελλάδας και γι’ αυτό η γλώσσα του βιβλίου τους φαίνεται οικεία.
-Πώς είναι να είσαι σκηνοθέτης για πρώτη φορά;
Πολύ διαφορετικά. Ευτυχώς που έχω αυτούς τους ηθοποιούς στο πλευρό μου. Όλοι οι συντελεστές αυτής της δουλειάς είναι συνεργάτες και φίλοι με τους οποίους έχουμε δουλέψει κάποια στιγμή στο παρελθόν. Είναι όλοι τους καταπληκτικοί και αυτό είναι μεγάλη βοήθεια για μένα. Είχα βέβαια μεγάλο άγχος στην αρχή για να τους πείσω γι’ αυτό που ήθελα να κάνω, γιατί ξαφνικά τους προέκυψα σκηνοθέτης. Το δύσκολο με φίλους-συναδέλφους είναι όταν θέλεις να δοκιμάσεις κάτι καινούργιο: τότε μερικές φορές η φιλία είναι εμπόδιο και όχι προτέρημα. Είναι αυτά τα σημεία που πρέπει να ξεκαθαρίσεις τη θέση σου και να εκφράσεις αυτό που έχεις στο μυαλό σου, αλλιώς το έχασες το παιχνίδι. Η συνθήκη όμως που έχει δημιουργηθεί στις πρόβες είναι καταπληκτική. Περνάμε πολύ καλά. Αυτό που λένε ότι είμαστε καλά στα αποδυτήρια και αυτό φαίνεται στο γήπεδο, παρόλο που είναι τετριμμένο, ισχύει. Μερικές φορές μακιγιάρει, με την καλή έννοια, οποιαδήποτε αδυναμία της ομάδας. Γιατί πραγματικά όταν υπάρχει ένας καλός πυρήνας και υπάρχει αγάπη, τα πράγματα λειτουργούν. Η καλλιτεχνία του πράγματος είναι το πώς θα σμιλευτεί όλο αυτό το πράγμα για να επικοινωνήσει με τον θεατή. Πρέπει όλο αυτό να βγαίνει γιατί αλλιώς παραμένει εσωστρεφές και ερασιτεχνικό. Έχουμε δημιουργήσει λοιπόν έναν κόσμο στη σκηνή.
-Πώς είναι αυτός ο κόσμος;
Σκοτεινός, γεμάτος κόκαλα και βία. Η βιαιότητα αποτυπώνεται και πάνω στην σκηνή. Υπάρχει ένα πράγμα που καταπίνει τους ηθοποιούς και τους βάζει σιγά-σιγά κάτω από τη γη. Όπως στο βιβλίο, έτσι και στην παράστασή μας, οι ήρωες έχουν ανάγκη να εξομολογηθούν. Οι ηθοποιοί μπαίνουν σε έναν τόπο που θα τον περιέγραφα σαν το φουαγιέ της κόλασης. Είναι ένα καθαρτήριο, ένας τόπος εξομολόγησης, όπου πρέπει να ανακουφιστούν από κάτι. Μέσα σε ένα σκηνικό από κόκαλα, ξεδιπλώνουν τις ιστορίες του βιβλίου. Όλοι είναι για την κόλαση. Δεν την γλιτώνει κανείς τους. Οι θεατές παίζουν το ρόλο των κριτών, των ενόρκων, των Αγίων που κρίνουν τις πράξεις των ενόχων. Είναι ένα σκηνικό και ένα περιβάλλον νεκρών. Νεκρή ύλη.
-Τι σου άρεσε περισσότερο στο βιβλίο;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕμένα με συγκινεί η αγνότητα και η αφέλεια που έχουνοι ήρωες σε όλες τις διηγήσεις. Μου αρέσει αυτός ο κόσμος της καθαρότητας, της φυσικής ροής των πραγμάτων, της τιμής, της ύπαρξης μιας μορφής δικαιοσύνης για τις πράξεις των ηρώων. Οτιδήποτε είναι παλιό, είναι νοσταλγικό από την άλλη πλευρά, παρόλο που κρύβει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν τότε στη ζωή τους οι άνθρωποι. Έχει μια εσάνς ωραία, σου επιτρέπει να φαντάζεσαι. Το βιβλίο σου δημιουργεί μια ανάγκη να ξαναθυμηθούμε τον πυρήνα μας. Έχει να κάνει με την αγάπη, με το υλικό που μας ξεχωρίζει από τα ζώα. Αυτό ξεκινάει στο βιβλίο από την αποδοχή της φύσης. Είναι ένα πράγμα που έχει φτιαχτεί για να λειτουργεί. Δεν το πειράζουν. Αφήνουν να γίνεται. Το αφήνουν να υπάρχει. Και έτσι είναι. Έτσι λέει ο νόμος στο Γκιάκ. Ακόμα και μέσα στην σκληρότητα.
-Σήμερα όλα αυτά όμως δεν ισχύουν…
Τώρα έχουμε μπερδευτεί. Είμαστε μπερδεμένοι σήμερα, αποπροσανατολισμένοι. Γιατί έχει κυριαρχήσει το χρήμα. Είναι το άπαν. Έχουμε χάσει την επαφή με τον θάνατο, δεν θέλουμε να τον βλέπουμε σήμερα. Και το βιβλίο μας τον υπενθυμίζει. Μας θυμίζει το θνητό και το φθαρτό του ανθρώπου. Εγώ προσωπικά προτιμώ να είναι ο θάνατος ανάμεσά μας και να τον διαπραγματευόμαστε συνέχεια, γιατί έτσι εκτιμάς περισσότερο τη ζωή, τον ουρανό, τη φύση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την φθαρτή μας φύση, γιατί αυτό θα μας οδηγήσει σε απροσωπία. Δεν είμαστε όλοι ένα, κάτι γκρίζο και μέτριο. Είναι η φύση μας να είμαστε μέσα στο αίμα. Το προτιμώ όλο αυτό.
-Ποια ιστορία ξεχώρισες;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ιστορία που μου άρεσε περισσότερο είναι το «Γυάλινο μάτι», γιατί ο χαρακτήρας πολεμάει με κάτι πολύ δικό του. Μέσα από την αφέλεια και την αμορφωσιά του, προσπαθεί να σταθεί απέναντι σ’ αυτό και να το υποστηρίξει, να το ζήσει. Το θεωρώ πολύ μεγάλη γενναιότητα όλο αυτό. Μεταφυσικά θα έλεγα ότι μου αρέσει η «Παραλογή». Πώς δηλαδή ένας άνθρωπος αναμετριέται με τον θάνατο, μέσα σε ένα απόλυτα εχθρικό περιβάλλον και καταφέρνει να σταθεί, να πετύχει μια πύρρειο νίκη.
-Είναι εύκολο αυτές οι προφορικές ιστορίες να μεταφερθούν στο σανίδι;
Το στοίχημα για μας είναι η θεατρικότητα που έχει, ούτως ή άλλως η γραφή των ιστοριών, η αμεσότητα και η οικειότητα που δημιουργούν τα διηγήματα να μετουσιωθούν στην παράστασή μας. Γι’ αυτό θέλουμε τους θεατές να είναι μέσα στο έργο, να είναι ασφυκτικά κοντά στους ηθοποιούς. Και οι τέσσερις ηθοποιοί διαμορφώνουν την κάθε ιστορία, το σκηνικό περιβάλλον. Μέσα από την αφήγηση των ιστοριών από τους ηθοποιούς και τη βιαιότητα των γεγονότων που περιγράφουν, θέλουμε να κάνουμε τους θεατές να αισθανθούν λίγο άβολα. Με αυτόν τον τρόπο θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα ψήγμα πραγματικής βίας στην παράσταση. Παράλληλα, σ’ αυτές τις ιστορίες υπάρχει και μια ωμή τρυφερότητα, γιατί αυτός που διηγείται την ιστορία θέλει να ανοιχτεί, να συνομιλήσει με αυτόν που τον ακούει, που τον βλέπει. Θέλει να μοιραστεί κάτι πολύ προσωπικό. Είναι μια ανακούφιση για τον ίδιο.
-Η αφήγηση είναι πιο εύκολη αποστολή για τον ηθοποιό;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑκόμη κι αν δεν υποδυθείς, αλλά αφηγηθείς, πρέπει να έχεις την ίδια ζεστασιά, μην σου πω και περισσότερη, την ώρα που παίζεις, για να μεταδώσεις έναν κόσμο στον θεατή. Αναλαμβάνεις πέρα από το ρόλο σου και το ρόλο του παραμυθά για να πείσεις το κοινό σου, τον συνομιλητή σου. Αυτό απαιτεί μεγαλύτερη πίστη και θέρμη από τον ηθοποιό γιατί πρέπει να δημιουργήσει τη σωστή θερμοκρασία στο περιβάλλον, πρέπει να κερδίσει το στοίχημα της ιστορίας που πρέπει να μοιραστεί.
-Γιατί δεν έπαιξες στην παράσταση; Έχεις το υλικό που φέρουν αυτοί οι ρόλοι και το σουλούπι.
Πρακτικά δεν γινόταν. Βέβαια και αυτά που φέρω εγώ στην παράσταση είναι από την πλευρά του ηθοποιού, γιατί αυτό ξέρω να κάνω. Δείχνω κάποια πράγματα στους ηθοποιούς, παίζοντας και αυτό δεν είναι πάντα το σωστό. Δεν έχω όμως άλλο τρόπο. Η ορμή είναι μερικές φορές μεγάλη λόγω συνήθειας. Το δείχνω παίζοντας και μου αρέσει πάρα πολύ. Τους κλέβω χρόνο (γέλια). Αλλά πρακτικά τώρα το θεωρώ πολύ δύσκολο να κάνω και τα δύο πράγματα. Πρέπει να έχεις πολύ ισχυρές βάσεις για να κάνεις κάτι τέτοιο και εγώ δεν τις έχω αυτή τη στιγμή. Από την άλλη πλευρά πρέπει να έχεις και μια απόσταση από το υλικό σου για να μπορείς να το διαχειρίζεσαι καλύτερα. Θα ήθελα όμως να παίξω.
-Και οι ηθοποιοί που επέλεξες όμως έχουν κάτι το παράξενο, το ιδιότυπο..
Ναι έτσι ακριβώς είναι. Είναι λίγο παράξενοι. Μοιάζουν σαν να έρχονται από το σύμπαν των ταινιών του Μπέλα Ταρ ή του Τιμ Μπάρτον. Οι φιγούρες τους είναι ανοίκειες και αυτό είναι τρομερά ενδιαφέρον. Με ενδιέφερε πάρα πολύ αυτό το στοιχείο, γι’ αυτό και έχει γίνει η συγκεκριμένη διανομή. Αυτό που προσπαθώ να δείξω με τη δουλειά μου είναι πώς όλοι αυτοί συνδέονται με έναν τρόπο με αυτό το καταπληκτικό κείμενο του Δημοσθένη Παπαμάρκου και θέλω να δω τι παραπάνω μπορούν να προσφέρουν στην σκηνική πράξη. Γιατί το θέατρο είναι πάνω από όλα οι άνθρωποι και μετά τα κείμενα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ-Τώρα έχεις αλλάξει ρόλο. Εσύ πώς αντιμετωπίζεις τους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάζεσαι; Το στοιχείο της αμφιβολίας είναι ζωτικό για σένα;
Αυτή είναι μια μικρή αρρώστια που έχουμε οι ηθοποιοί στην Ελλάδα. Είμαστε σαν παιδιά και συνεχώς αμφισβητούμε αυτά που λέει ένας σκηνοθέτης, θεωρώντας ότι εμείς έχουμε καλύτερες ιδέες και λύσεις. Εγώ ξεκινώ πάντα, χωρίς να τον αμφισβητώ. Έχω πάντα πολύ καλή διάθεση να πάω μαζί του και να μπω στον κόσμο του. Και να με αφήσει κι αυτός, αφού μπω στον κόσμο του, να συνδυάσουμε και τον δικό μου. Γιατί πολλές φορές βλέπεις σπουδαίους σκηνοθέτες, οι οποίοι μηχανοποιούν τους ηθοποιούς και τις παραστάσεις τους. Δημιουργούνται μηχανές, δεν δημιουργείται ζωή. Βλέπεις λοιπόν κάτι απόλυτα μηχανιστικό, γιατί υπάρχουν πολλοί σκηνοθέτες οι οποίοι προσπαθούν να «εξαφανίσουν» τους ηθοποιούς τους, για να λειτουργήσει η μηχανή τους, η σύλληψή τους, χωρίς καμιά αντίδραση και σε συνεχή αποθέωση. Για μένα τα πάντα είναι θέμα συνδιαλλαγής σκηνοθέτη και ηθοποιού. Δυστυχώς, είναι πολύ λίγοι οι ολοκληρωμένοι σκηνοθέτες στην Ελλάδα, που είναι καταρτισμένοι και έχουν δημιουργήσει έναν συμπαγή κόσμο, μία μέθοδο και έχουν όραμα. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς βιαζόμαστε να χρίσουμε κάποιους μεγάλους σκηνοθέτες, ενώ έχουν δώσει πολύ λίγα πράγματα. Χρειάζονται χρόνο.
-Ποιο είναι το μυστικό ενός καλού ηθοποιού;
Νομίζω ότι χρειάζεται μεγάλη υπομονή για να δεις τι απαιτεί το κείμενο, τι θέλει ο σκηνοθέτης από σένα. Πρέπει να κάνεις πολύ πίσω και να μην αφήνεις το εγώ σου να μπαίνει μπροστά. Αυτός είναι ένας διαρκής πόλεμος με τον εαυτό σου. Είναι δύσκολο να μην τον βάλεις. Θα ήταν τέλειο να μην τον βάλεις καθόλου και να είσαι εκεί 100%. Πιστεύω ότι ελάχιστοι ηθοποιοί το έχουν καταφέρει. Εκεί είναι το μυστικό του σπουδαίου ηθοποιού. Με έναν τρόπο διαφαίνεται ένα τεράστιο εγώ, χωρίς ο ίδιος να το επιδιώκει και είναι ταυτόχρονα «εξαφανισμένος» την ώρα της παράστασης. Αυτό είναι μεγάλη ιστορία.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Σκηνοθεσία: Θανάσης Δόβρης
Δραματουργική επεξεργασία: Eλένη Τριανταφυλλοπούλου
Σκηνικά/Κοστούμια: Εύα Γουλάκου
Πρωτότυπη Μουσική: Νίκος Ντούνας
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Βοηθοί σκηνοθέτη: Πάνος Κούγιας, Παντελής Φλατσούσης
Σκίτσα/Ζωγραφιές: Hλίας Δόβρης
Φωτογραφίες: Κωστής Καλλιβρετάκης
Ερμηνεύουν: Στέλιος Ιακωβίδης, Γρηγόρης Ποιμενίδης, Eύη Σαουλίδου, Σωτήρης Τσακομίδης,
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗINFO
SKROW
Αρχελάου 5, Παγκράτι,τηλ. 210 7235 842 (ώρες 11:00 π.μ. – 14:00 μ.μ. και 17:00 μ.μ. – 20:30 μ.μ.)
Παραστάσεις: Έως Τρίτη 28 Ιουνίου
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Κάθε Kυριακή στις 22:30 και Δευτέρα, Τρίτη στις 21:15
Διάρκεια: 70 λεπτά
Εισιτήριο: 12 € γενική είσοδος, 8 € φοιτητικό, 5 € ΑΜΕΑ & ανέργων
Ακολουθήστε το euronews στα Ελληνικά στο Facebook και στο Twitter