Αρ. Παγκρατίδης: Από το Σέιχ Σου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Αριστείδης Παγκρατίδης, ο φερόμενος «Δράκος του Σέιχ Σου» ασκούσε πάντα γοητεία στη συλλογική συνείδηση. Έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη, όχι μόνο στην εποχή του, τη δεκαετία του ’60, αλλά και πολύ αργότερα. Έχει αποτελέσει μάλιστα πηγή έμπνευσης και θέμα θεατρικών παραστάσεων, ταινιών, ντοκιμαντέρ και βιβλίων.

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιώργος Παπαγεωργίου δεν έκρυβε εδώ και χρόνια την έλξη που του ασκούσε η ζωή, η πολύκροτη και αμφιλεγόμενη δίκη και η εκτέλεση του συμπατριώτη του Θεσσαλονικιού το 1968. Θέλησε λοιπόν να μας συστήσει τον άνθρωπο Παγκρατίδη, να καταθέσει τη δική του άποψη για ποιος ήταν, να φωτίσει τη διαδρομή του. Να σκιαγραφήσει με τρυφερότητα και αγάπη αυτή την παρεξηγημένη προσωπικότητα, το ιδανικό εξιλαστήριο θύμα μιας κοινωνίας που έψαχνε για ένοχο.

Αποφάσισε να ανεβάσει τον «Αρίστο» στην σκηνή, στο θέατρο του Νέου Κόσμου, χρησιμοποιώντας ως βάση, τον «Γύρο του θανάτου», το βραβευμένο μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη που έχει ως κεντρικό θέμα τη ζωή του Παγκρατίδη.

Εννέα χαρακτήρες που συνδέονται με αυτόν, μέσα από τις εξομολογήσεις τους, συνθέτουν το προφίλ του: ο φίλος από την Τούμπα, η παραδουλεύτρα γειτόνισσα της μάνας του, ένας αχθοφόρος του λιμανιού, ο παρακρατικός δωσίλογος περιπτεράς, ένας χωροφύλακας δημοκρατικών φρονημάτων, ένας συντηρητικός αστός της παραλίας, το αφεντικό του σε ένα λαϊκό πανηγύρι, η τραβεστί Λολό και μία λαϊκή τραγουδίστρια (οι δύο έρωτες του). Τρεις ηθοποιοί ερμηνεύουν όλους τους χαρακτήρες.

Μέσα από την σκοτεινή ιστορία του Παγκρατίδη, αποτυπώνονται παράλληλα το νοσηρό κλίμα της εποχής, μια ζαλισμένη κοινωνία που δεν έχει συνέλθει ακόμη από τον εμφύλιο πόλεμο, η κυριαρχία του παρακράτους που κορυφώνεται με τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη που συμπίπτει χρονικά με την υπόθεση Παγκρατίδη, αλλά και η λαϊκή πλευρά της Θεσσαλονίκης.

Ο Γιώργος Χριστοδούλου ερμηνεύει στην παράσταση, ανάμεσα στα άλλους ρόλους, τον Αρίστο. Μιλήσαμε μαζί του για το πρόσωπο που υποδύεται αλλά και γιατί αυτή η ιστορία του 28χρονου νέου συνεχίζει να μας ελκύει 50 χρόνια μετά την εκτέλεσή του στο Σέιχ Σου.

- Ποια ήταν η πρώτη σου αντίδραση όταν ο Γιώργος Παπαγεωργίου σου πρότεινε να συμμετάσχεις σε μια παράσταση για τον Αριστείδη Παγκρατίδη;

Αυτό που μου έκανε βαθιά εντύπωση ήταν το πόσο σημαντική ήταν αυτή η ιστορία γι’ αυτόν. Ο Παγκρατίδης συνδέεται με την παιδική του ηλικία, με όλη του τη διαδρομή, γιατί είναι κι αυτός Θεσσαλονικιός. Αυτό που με κέρδισε κατευθείαν και είπα το ναι, ήταν το πάθος του γι’ αυτή την ιστορία, ο τρόπος που μου μετέδωσε την αγάπη του γι’ αυτό το πρότζεκτ. Πρώτη φορά είδα έναν σκηνοθέτη να έχει τόσο ισχυρό προσωπικό έρεισμα στην ιστορία που ήθελε να ανεβάσει στην σκηνή. Ήταν ένας ρόλος που και ο ίδιος ήθελε να κάνει στο παρελθόν. Μου άρεσε πολύ λοιπόν που μου εμπιστεύτηκε κάτι που ο ίδιος ήθελε να κάνει. Το εξέλαβα ως κομπλιμέντο.

- Τι ήξερες εσύ από την ιστορία του Αρίστου;

Ήξερα την ιστορία του Δράκου του Σέιχ Σου, ο οποίος βίαζε και δολοφονούσε στο συγκεκριμένο μέρος της Θεσσαλονίκης. Δεν ήξερα όλη την ιστορία, όλη την υπόθεση αυτού του ανθρώπου. Και δεν ήξερα καθόλου την εποχή που έζησε και τις συνθήκες που επικρατούσαν. Πρόκειται για μια θρυλική ιστορία τόσο για τη Θεσσαλονίκη, όσο και για την υπόλοιπη Ελλάδα. Κατά τη γνώμη μου είναι ταυτόχρονα και μια τραγική ιστορία.

- Πώς θα τον περιέγραφες;

Από όσα διάβασα, μπορώ να πω ότι ήταν ένα άτομο με πολύ δύσκολη παιδική ηλικία, εξαιτίας της εποχής, της κοινωνικής τάξης του, της κατάστασής του. Είναι ένα φλεγόμενο πρόσωπο. Πυρετικό. Αλλά ταυτόχρονα έχει κατά τη γνώμη μου μια παιδική αθωότητα, μια τρυφερότητα, που προκύπτει μέσα από τις αληθινές μαρτυρίες που έχουμε γι’ αυτόν. Τον βλέπω σαν ένα παιδί, που όπως λέμε και στην παράσταση, ήθελε να παίξει. Στερήθηκε πολλά πράγματα στη ζωή του. Είναι ένα λούμπεν στοιχείο. Εμένα με συγκινούν πάντα αυτοί οι τύποι, αυτές οι ανθρώπινες περιοχές: έχουν για μένα τρομακτικό ενδιαφέρον, γιατί έχουν κάτι ατόφιο, καθαρό, ενστικτώδες. Ήρθε μια εγκληματολόγος στις πρόβες της παράστασής μας και το προφίλ του Παγκρατίδη που μας σκιαγράφησε είναι αυτό που σου μεταφέρω αυτή την στιγμή. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ίδια, μέσα από την επιστήμη της, την εγκληματολογία, μελετώντας το προφίλ του, ομολογεί ότι αυτό δεν συνάδει καθόλου με τον Δράκο του Σέιχ Σου και με όλα αυτά που κατηγορήθηκε.

- Σε γοήτευσε;

Είναι μια γοητευτική προσωπικότητα και ταυτόχρονα συγκινητική. Βλέπω στο πρόσωπό του, ακόμη και τα δικά μου παιδικά χρόνια. Μεγάλωσα σε χωριό, στην αλάνα, όπως κι αυτός. Είμαι παιδί των Πατησίων και της Γκράβας. Έχω μυριστεί λίγο αυτό το πράγμα. Αγγίζει η ζωή του ένα πολύ προσωπικό, δικό μου κομμάτι.

- Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εκτέλεσή του. Τι είναι αυτό που τον κρατά ακόμη τόσο «ζωντανό»;

Εγώ νομίζω ότι ο περισσότερος κόσμος δεν έχει καταλάβει πραγματικά ποιος ήταν ο Αριστείδης Παγκρατίδης. Έβλεπαν ένα ωραίο αγόρι, το οποίο κατηγορήθηκε ως δράκος. Αυτό που μπορώ να καταλάβω ότι κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στον κόσμο, είναι το πλαίσιο: ήταν προφανές ότι μιλάμε για έναν αθώο άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος που καταδικάζεται άδικα. Σε μια μετεμφυλιακή, ψυχροπολεμική Ελλάδα είναι ένα νιάτο που χάνεται άδικα. Αυτό δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητο κάποιον.

- Πέρα από το μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη, ποια είναι τα υπόλοιπα στοιχεία, που συνθέτουν τη δική σας παράσταση;

Έχουμε χρησιμοποιήσει επίσης τα πραγματικά ντοκουμέντα από τα πρακτικά της δίκης του, αλλά και άλλες μαρτυρίες που αφορούν τη ζωή του Παγκρατίδη. Χρησιμοποιήσαμε επίσης τη μουσική της εποχής. «Ο Γύρος του Θανάτου» είναι το βασικό υλικό που χρησιμοποιήσαμε. Το βιβλίο του Θωμά στηρίζεται σε αληθινές μαρτυρίες. Έγινε η θεατρική του προσαρμογή. Είναι πάνω από το 80% της παράστασής μας. Είναι μια «παράσταση-ντοκιμαντέρ», γιατί χρησιμοποιεί τις αληθινές μαρτυρίες, τις οποίες μπολιάζει με μυθοπλαστικά στοιχεία. Έχει πολλή πραγματικότητα η παράστασή μας, με τη βαθύτερη, την ουσιαστική έννοια. Γιατί κατά κάποιο τρόπο κι εμείς οι ηθοποιοί καταθέτουμε κάτι προσωπικό.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

- Ποια είναι λοιπόν η δική σου προσωπική κατάθεση;

Εγώ προσπαθώ μέσα μου να αθωώσω τον Αριστείδη Παγκρατίδη. Στην πραγματικότητα γίνομαι η φωνή του. Για μένα είναι ένα προσωπικό στοίχημα να καταφέρω να μιλήσω, όπως θα μιλούσε αυτός, αλλά όχι σαν συμπεριφορά, αλλά ουσιαστικά. Θέλω να μιλήσει η ψυχή του.

- Ο Αριστείδης Παγκρατίδης είναι το κύριο πρόσωπο στο έργο;

Το ενδιαφέρον στη δική μας παράσταση, που προκύπτει βέβαια από το βιβλίο, είναι ότι μιλούν κυρίως άλλα πρόσωπα για τον Παγκρατίδη, φέρνοντας επί σκηνής τον δικό τους κόσμο, αλλά και ένα κομμάτι του δικού του κόσμου. Είναι πολύ λίγη η ώρα, που μιλά ο Αριστείδης, στο τέλος της παράστασης. Για μένα δεν είναι αυτός που μιλάει. Είναι η φωνή των αθώων που πεθαίνουν άδικα. Στην πραγματικότητα δεν κάναμε καμιά προσπάθεια να τον αποκαταστήσουμε. Εμείς εκθέτουμε τα ντοκουμέντα με πολλή μεγάλη λεπτότητα, χωρίς να προβάλλουμε την άποψή μας. Είναι μια έντονη συναισθηματικά παράσταση για τον θεατή, αλλά αυτό δεν οφείλεται στη δική μας προσπάθεια. Δεν θέλαμε να φτιάξουμε τύπους, αλλά να φέρουμε στην σκηνή τον κόσμο και τον χαρακτήρα των εννιά προσώπων που συνθέτουν το έργο μας.

- Πέρα από τον «Αρίστο», παίζεις ταυτόχρονα και στα «7 χρόνια» στο θέατρο Αποθήκη. Πώς τα βγάζεις πέρα με δύο παραστάσεις; Ήταν εύκολο το ναι και στα δύο;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Καθόλου! Ήταν ένας πολύ δύσκολος χειμώνας για μένα. Δούλευα πολλές ώρες και δεν προλάβαινα να ασχοληθώ με τίποτε άλλο. Δεν ήταν μια καλή εμπειρία, γιατί πραγματικά σκοτώθηκα για να τα βγάλω πέρα. Είπα ναι στα «7 Χρόνια», γιατί εκτιμώ πολύ την ομάδα του έργου και τον Οδυσσέα (Παπασπηλιόπουλο), αλλά και γιατί δεν έχω κάνει πολύ ρεαλιστικό θέατρο. Ήθελα πολύ να δοκιμαστώ σε κάτι τέτοιο. Στον Αρίστο δεν μπορούσα να πω όχι, εξαιτίας του τρόπου που μου το μετέδωσε ο Γιώργος (Παπαγεωργίου). Με έκανε πρώτα να συγκινηθώ με αυτόν και μετά με την ίδια την ιστορία. Δεν ξέρω αν το ξαναέκανα, να παίζω δηλαδή επτά μέρες την εβδομάδα. Και το λέω γιατί και στις δύο περιπτώσεις, η δουλειά δεν τελειώνει από την στιγμή που ανεβαίνει η παράσταση. Για να κρατηθούν ζωντανές οι παραστάσεις χρειάζεται συνεχή προετοιμασία και δουλειά. Φοβόμουν μην με πάρει η μπάλα και περιφέρω το σαρκίο μου, από εδώ και από εκεί. Προσπαθώ να κρατήσω τη δική μου ποιότητα, τη δική μου αισθητική ψηλά, αλλά δεν σου κρύβω ότι περιμένω να τελειώσει η φετινή σεζόν για να ξεκουραστώ (γέλια).

-Δεν σε ανησυχεί όμως λίγο αυτό το φαινόμενο, ηθοποιοί να παίζουν ταυτόχρονα σε 2,3,4 παραστάσεις τη σεζόν και να σπαταλιούνται σε πράγματα πολλά και διαφορετικά, πολλές φορές ανούσια;

Πιστεύω ότι αυτό που πιάνει τον ηθοποιό και μπορεί να έπιασε και μένα, είναι κάτι που θυμίζει λίγο το κατοχικό σύνδρομο: “μάζευε από παντού, μήπως και ξεμείνεις”. Γιατί δυστυχώς η δική μας δουλειά έχει μεγάλη ανασφάλεια, την οποία έχω αισθανθεί στο πετσί μου. Είναι οπωσδήποτε και βιοποριστικό ζήτημα. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι λίγοι οι ηθοποιοί που μπορούν να ανταποκρίνονται με την ίδια ποιότητα και αρκετά γρήγορα σε διαφορετικές αποστολές. Εγώ δυστυχώς δεν ανήκω σ’ αυτή την κατηγορία. Είναι η πρώτη φορά που ασχολούμαι με δύο πράγματα και πρέπει να ομολογήσω ότι ζορίστηκα. Το αποτέλεσμα του τι σημαίνει ο τεράστιος αριθμός παραστάσεων θα φανεί σύντομα. Είναι μια περίεργη υστερία. Μια σχιζοφρένεια που οδηγεί σίγουρα τον κόσμο αλλά και τους ηθοποιούς σε κορεσμό. Βλέπω τον αρνητικό αντίκτυπο. Από την άλλη αυτό το βήμα που δίνεται σε τόσο κόσμο, μπορεί τελικά να γεννήσει κάτι καινούργιο, που να έχει ενδιαφέρον. Θα δούμε!

- Αισθάνεσαι ότι υπάρχει ανάγκη για συσπείρωση δυνάμεων;

Νομίζω ότι αυτοί που κρατούν τα κλειδιά και τα σκήπτρα είναι συγκεκριμένοι και χώρο δίνουν σε συγκεκριμένους ανθρώπους. Γι’ αυτό εγώ υποστηρίζω τις νέες ομάδες, κι ας είναι πάρα πολλές πια. Δοκιμάζουν την τύχη τους. Κάποιες φορές τα πάνε πολύ καλά. Ναι! Εγώ πιστεύω ότι ο ηθοποιός δεν πρέπει να περιμένει στο σπίτι του, να τον βρουν ή να τον καλέσουν. Πρέπει να προσπαθεί μόνος του να βρει την άκρη.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σκηνοθεσία: Γιώργος Παπαγεωργίου

Διασκευή: Θεοδώρα Καπράλου

Μουσική επιμέλεια: Θωμάς Κοροβίνης

Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα

Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Προϊστάκη

Παίζουν οι ηθοποιοί: Έλενη Ουζουνίδου, Μιχάλης Οικονόμου, Γιώργος Χριστοδούλου

INFO

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Θέατρο Νέου Κόσμου

Αντισθένους 7 & Θαρύπου, τηλ. 210 9212900

Κάτω Χώρος

Μέχρι 03.04.2018

Ημέρες: Δευτ.-Τρ. 21.15

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά

Τιμές Εισιτηρίων: Κανονικό 13€, Φοιτητικό 10€, Ανέργων 8€