Ο Έκτορας Λυγίζος, ο Αρνόλφος και «Το Σχολείο των Γυναικών» του Μολιέρου

«Το Σχολείο των Γυναικών»
«Το Σχολείο των Γυναικών» Πνευματικά Δικαιώματα George Santamouris/George Santamouris
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Ο Έκτορας Λυγίζος ανεβάζει από τις 17-20 Ιουλίου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, ένα από τα αριστουργήματα του Μολιέρου, «Το Σχολείο των Γυναικών»

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Έκτορας Λυγίζος ανεβάζει από τις 17-20 Ιουλίου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, ένα από τα αριστουργήματα του Μολιέρου, «Το Σχολείο των Γυναικών». Πρόκειται μια αρχετυπική ιστορία πατριαρχίας και γυναικείας εξέγερσης που ξεδιπλώνεται μέσα από αλλεπάλληλες, κωμικές παρεξηγήσεις.

Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά στο Βασιλικό Θέατρο Palais στις 26 Δεκεμβρίου 1662, εγκαινιάζοντας στο γαλλικό θέατρο το είδος της ψυχολογικής κωμωδίας. Η παράσταση έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής αλλά και μεγάλων αντιδράσεων, στις οποίες ο Μολιέρος απάντησε με ένα σύντομο έργο με τίτλο «Κριτική του Σχολείου των Γυναικών», γελοιοποιώντας τους πολέμιούς του και εκθέτοντας τις θεωρητικές του απόψεις για την κωμωδία.

Η υπόθεση απλή: Από φόβο μην γίνει «κερατάς», ο Αρνόλφος γίνεται δυνάστης. Για τον ίδιο, μια γυναίκα μπορεί να είναι ενάρετη μόνο όταν είναι αδαής και ανόητη. Για να αποκτήσει μια σύζυγο όπως τη φαντάζεται, ο Αρνόλφος μεγαλώνει τη μικρή Αγνή σε απομόνωση, με σκοπό να την παντρευτεί, μόλις εκείνη φτάσει σε ηλικία γάμου. Εν ολίγοις, τα έχει προβλέψει όλα. Τελικά όμως τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν όπως θα ήλπιζε.

Μιλήσαμε τον σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή της παράστασης για το έργο, για τα ζητήματα που θέτει και την επικαιρότητά τους και για τον τρόπο που δουλεύει με το λόγο και την εκφορά του.

Κλειώ Μπομπότη
Έκτορας ΛυγίζοςΚλειώ Μπομπότη

- Γιατί αποφάσισες να ανεβάσεις το συγκεκριμένο έργο του Μολιέρου; Τι σε ιντρίγκαρε;

Είναι ένα από τα έργα που ήθελα πολύ καιρό να κάνω. Υπάρχουν κάποια έργα που μου αρέσουν πάρα πολύ, για χίλιους λόγους και θέλω να τα ανεβάσω. Η πρόταση αυτή είχε γίνει από το Φεστιβάλ πριν 1,5-2 χρόνια, αλλά μεσολάβησε η πανδημία και έτσι αναβλήθηκε πέρσι και γίνεται φέτος. Αυτό που με ενδιαφέρει στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι η ποιητική του έργου. Και όταν αναφέρομαι στην ποιητική, εννοώ ο τρόπος και το πνεύμα που είναι κατασκευασμένο το έργο. Είναι ένα σπουδαίο κείμενο τόσο στο πρωτότυπό του, όσο και στη μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη. Μου αρέσει πολύ να δουλεύω με τον λόγο και το κείμενο και ο έμμετρος δεκαπεντασύλλαβος στίχος ήταν από τις αιτίες που ήθελα να καταπιαστώ με Το Σχολείο των Γυναικών. Το πνεύμα του, ο τόνος του, το χιούμορ του Μολιέρου έχει επίσης πάρα πολύ ενδιαφέρον στο πώς μετασχηματίζει τα μοτίβα της φάρσας σε σχέση με το πιο σωματικό θέατρο που προτείνει. Και βέβαια το θέμα του έργου, η πατριαρχία, με ενδιαφέρει πολύ.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Σου αρέσουν πολύ οι φάρσες. Τις επιλέγεις. Τι σε συγκινεί στο συγκεκριμένο είδος και τι σου προσφέρει;

Μου αρέσει η φάρσα γιατί έχει να κάνει με ένα πολύ γρήγορο ρυθμό και μια ταχύτητα, που δεν σε αφήνουν σχεδόν να σκεφτείς. Μου αρέσουν επίσης αυτά τα έργα για το πώς μιλούν γενικά για την υστερία. Είναι ένας τρόπος να μιλήσεις για την υπερδραματοποίηση καταστάσεων από την ανάποδη. Μοιάζουν πολύ με τις τραγωδίες και τα βαθιά δράματα, αλλά στις περιπτώσεις τους τα θέματα είναι λίγο πιο μικρά. Ή για να το περιγράψω καλύτερα, υπάρχουν δύο κλίμακες: μία πιο μεγάλη με την οποία τους παρακολουθούμε και μια πολύ μικρή που σου είναι καθαρός ο μικρός χώρος που πνίγεται ένας άνθρωπος και δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά. Με ενδιαφέρει αυτό το είδος πανικού που υπάρχει. Μου λέει πράγματα για τον άνθρωπο, που ούτως ή άλλως με αφορούν και αναδεικνύει την ανθρώπινη ψευδαίσθηση ότι τα πράγματα είναι πάρα πολύ σημαντικά, ενώ μπορεί να είναι εξαιρετικά ανούσια ή πολύ μάταια. Από εκεί και πέρα υπάρχει ένα παιχνίδι που με ενδιαφέρει ως σκηνοθέτη που είναι η οργάνωση αυτού του πράγματος και ως ηθοποιό η ερμηνεία του. Με βάζει στη διαδικασία να φτιάξω μια ομαδική αφήγηση, γιατί η φάρσα είναι ένας συνδυασμός πολλών πραγμάτων, που πρέπει να πετύχουν στο σωστό timing. Με τη φάρσα φτιάχνω λοιπόν ομαδικά παιχνίδια, που μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Πάμε στο θέμα. Πέρα από την πατριαρχία, είναι ένα έργο για τη γυναικεία εξέγερση και χειραφέτηση, αλλά και για τους ρόλους που έχουν τα φύλα και κυρίως για τους ρόλους που τους έχει φορέσει η κοινωνία. Εσύ πώς το βλέπεις; Αυτό το έργο του 1662 αφορά τη μάχη των φύλων και για το σύγχρονο #metoo?

Από την στιγμή που αυτή είναι η κοινωνική συνθήκη σήμερα, δεν μπορεί παρά να διαβαστεί και μέσα από αυτό το πρίσμα. Αλλά σαφώς και στην εποχή του, με έναν πολύ καθαρό και προκλητικό τρόπο, μίλησε για ζητήματα, όπως η πατριαρχία. Όταν λέω πατριαρχία, συμπεριλαμβάνω και το ζήτημα των φύλων, γιατί αυτό είναι το κυρίαρχο σύστημα που δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα, γιατί ακόμη κι αν έχει αλλάξει, επηρεάζει τα πάντα με τις επιπτώσεις του. Άσχετα αν σήμερα έχουμε μια μεγαλύτερη συνείδηση σε σχέση με την πατριαρχία από ότι υπήρχε πριν τέσσερις αιώνες. Μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων το αντιλαμβάνονταν τότε, αλλά όχι προφανώς με τη σημερινή καθαρότητα. Είναι ζητήματα - στερεότυπα που απαιτούν άπειρο χρόνο και προσπάθεια για να ξεπεραστούν, για να αλλάξουν. Αυτό που μου αρέσει όμως είναι ότι σήμερα έχει ανοίξει μια μεγάλη κουβέντα γι’ αυτό το ζήτημα και το πώς ορίζουμε το δίπολο αρσενικό-θηλυκό, ή άνδρας-γυναίκα, αναλόγως για ποιο πεδίο μιλάμε. Και αυτό μερικές φορές αρκεί που αρχίζει μια συζήτηση γι’ αυτό το θέμα.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Για να κάνω όμως τον δικηγόρο του διαβόλου, δεν είναι αστείο που αυτό το έργο μετά από 4 αιώνες μας φαίνεται εξαιρετικά οικείο; Υπάρχουν αντίστοιχες μορφές κτητικότητας, εξουσίας και ελέγχου του άλλου σήμερα. Το συγκεκριμένο μοντέλο σχέσης δεν έχει εξελιχθεί και πολύ.

Ίσως είμαστε λίγο ανυπόμονοι σε σχέση με το αποτέλεσμα. Τέτοιες αλλαγές γίνονται πολύ αργά και θα θέλαμε να γίνονται γρηγορότερα. Νομίζω ότι δεν θα είμαστε ζωντανοί, όταν θα συμβούν. Άλλωστε, δεν μπορούν να γίνουν στην πραγματικότητα με μεγάλη ταχύτητα. Το γεγονός ότι το έργο παραμένει σύγχρονο και επίκαιρο είναι γιατί πέρα από την κοινωνική του στόχευση, έχει επίσης ένα πιο φιλοσοφικό και «βιολογικό» θα έλεγα προβληματισμό, καθώς μελετά τον άνθρωπο ως μηχανισμό. Αυτός ο μηχανισμός αλλάζει δύσκολα σε 400 χρόνια. Εννοώ ότι μας φαίνονται πολλά, αλλά σκέψου τα χιλιάδες χρόνια που ο άνθρωπος έχει μαζέψει γενετικό υλικό ως πληροφορία σε σχέση με πολύ βασικά πράγματα, όπως η επιβίωσή του. Πρέπει λοιπόν πάντα να σταθμίζουμε τις καταστάσεις.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Οπότε βλέπεις να ανοίγεται κατά τη γνώμη σου ένα παράθυρο για μεγαλύτερη ανεκτικότητα στις έμφυλες ταυτότητες σήμερα;

Σαφώς έχει ανοίξει. Είναι αδιαμφισβήτητο βέβαια ότι χρειάζεται συνεχόμενη πίεση. Γιατί όταν γίνεται κάτι, δημιουργείται ταυτόχρονα και το αντίβαρό του, μια αντίδραση ή μια συντηρητικοποίηση. Ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού αισθάνεται ότι πρέπει να κερδίσει ξανά αυτά που θεωρεί χαμένα. Πιστεύω όμως ότι ένα μεγάλο κομμάτι φόβου έχει φύγει και αυτό είναι πολύ βασικό. Βοηθά να βγαίνεις και να το δηλώνεις.

- Οι κακοποιητικές συμπεριφορές ήταν πολλές και στο ελληνικό θέατρο και όχι μόνο, όπως αποκαλύφθηκε πριν λίγους μήνες. Είχαν γίνει καθεστώς και είχαν και αυτές άμεση σχέση με μια μορφή εξουσίας και συμπεριφοράς που παρέμενε ατιμώρητη.

Χαίρομαι που βγήκαν και κατήγγειλαν αυτές τις συμπεριφορές. Πρέπει να συνεχίσει να συμβαίνει και να υπάρχει όσο το δυνατόν πιο γρήγορη αντίδραση σε τέτοιες συμπεριφορές. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο, αλλά ευτυχώς έγινε η αρχή. Μόνο θετικά μπορούν να προκύψουν από αυτές τις πράξεις κι έτσι το αξιολογώ. Παράλληλα, είναι ένας λόγος για να εξετάζει ο καθένας μας καθημερινά τη συμπεριφορά του, τα πράγματα που κάνει και αυτά που ανέχεται ή δεν ανέχεται.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Ερμηνεύεις τον Αρνόλφο, τον κεντρικό ήρωα αυτής της σπαρταριστής κωμωδίας, που καταλήγουμε να τον λυπόμαστε στο τέλος. Εσύ πώς τον βλέπεις;

Θα σου έλεγα ανάμεικτα. Προσπαθώ όμως να μην έχω φίλτρα απέναντί του. Με συγκινεί η ψευδαίσθησή του ότι μπορεί να ελέγξει τα πάντα. Είναι κάτι που το κατανοώ. Για κάποιους λόγους μου είναι πολύ οικείες αυτές οι συμπεριφορές και με ενδιέφερε να τις εξετάσω. Ο ίδιος θεωρεί ότι είναι το κέντρο του κόσμου. Συγχρόνως όμως προδίδεται η ανάγκη του να ξεφτιλιστεί, με την έννοια να σπάσει κάτι. Είναι οικεία αυτή η κτητικότητα, ο έλεγχος, η εξουσία που θέλει να έχει. Αν έχει όμως ένα παραπάνω ενδιαφέρον αυτός ο ήρωας είναι ότι έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι με την πλευρά του θεατή που γελά με όλες αυτές τις καταστάσεις, αλλά πολύ γρήγορα, στο τέλος της πρώτης πράξης, είναι ο ίδιος θύμα. Είναι σαν να λέει από γραφής ο Μολιέρος ότι θα εξετάσουμε κάποιον που με κάποιον τρόπο πήγαινε γυρεύοντας, γιατί ήθελε να σπάσει κάτι. Διότι κι αυτός με κάποιον τρόπο απελευθερώνεται στο τέλος.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

- Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο στοιχείο στο έργο, που θυμίζει αρκετά αρχαιοελληνική τραγωδία.

Ναι! Στην τραγωδία βέβαια θα τον σκότωναν. Εδώ ο Μολιέρος τον απομακρύνει και τον συγχωρεί.

- Ναι γιατί είναι κωμωδία. Δεν θέλει να είναι σκληρός με τον ήρωά του.

Όχι, εγώ πιστεύω ότι ο Μολιέρος όπως και οι υπόλοιποι είναι σκληροί απέναντί του. Απλά είναι σαν να λένε ότι στην τελική, ότι όλο αυτό είναι κάτι ανθρώπινο.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Ο λόγος η εκφορά και η μουσική του σε ενδιαφέρουν πολύ, στις σκηνοθεσίες σου. Η καταπληκτική μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη, που επέλεξες έχει την ιδιομορφία του ομοιοκατάληκτου δεκαπεντασύλλαβου στίχου. Πώς λειτούργησε για σένα;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Είναι ένα γενναιόδωρο εργαλείο. Φυσικά και με δυσκόλεψε, στο βαθμό όμως που αυτό είναι το βασικό αντικείμενο του ενδιαφέροντος, το να φτιαχτεί αυτή η παρτιτούρα. Είναι πάρα πολύ πυκνή και συνέχεια ισιώνει και προσπαθεί να ξεζουμίσει όλα τα σχήματα, όλες τις καθημερινές εκφράσεις, όλες τις δυναμικές και όλες τις σκέψεις. Έτσι είναι από γραφής και συμβαίνει σε πολλά επίπεδα. Είναι ένας πολύ πυκνός και μεικτός λόγος. Πάντα με ενδιαφέρει να ξεχωρίζω σε κάθε είδος κειμένου, τα είδη λόγου από τα οποία αποτελείται. Αυτή η μετάφραση ήταν από τους βασικούς λόγους που ήθελα να κάνω αυτό το έργο.

- Αντιμετωπίζεις το λόγο σαν μουσική παρτιτούρα και οι ηθοποιοί μετατρέπονται σε ένα ορχηστρικό σύνολο που καλείται να ερμηνεύσει αυτό το έργο. Τι σε γοητεύει σ’ αυτή την προσέγγιση των θεατρικών έργων;

Αυτό που αρέσει είναι οι ηθοποιοί-εκτελεστές, ας τους πούμε παίκτες, να παίζουν ένα κοινό παιχνίδι που δίνει τη δυνατότητα να πολλαπλασιαστεί η ενέργεια, όταν είναι στον ίδιο κόσμο και έχουν τον ίδιο συντονισμό, την ίδια δόνηση. Μου αρέσουν, όπως σου ανέφερα και πριν με τη φάρσα, τα ομαδικά παιχνίδια. Με ενδιαφέρει πολύ πώς θα μιλήσουμε τον λόγο, πώς θα τον «τραγουδήσουμε». Με έναν τρόπο, πρόκειται για ένα πεζοτράγουδο.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

- Ο λόγος και η εκφορά του σε «ταλαιπωρούν» εδώ και πολλά χρόνια. Πού οφείλεται αυτό το κόλλημα;

Έχω σπουδάσει φιλολογία και γλωσσολογία, οπότε εν μέρει εξηγείται, νομίζω αυτό το πάθος μου. Πάντα με ενδιέφερε ο λόγος, ακόμη κι όταν δεν γινόταν συνειδητά. Με ενδιέφερε ο ρυθμός του, η κίνηση. Μία από τις αιτίες σίγουρα είναι ότι δούλεψα με τον Λευτέρη Βογιατζή. Μου έδωσε μεγάλη ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά συνέβαλε και το οικογενειακό μου περιβάλλον: είναι πολύ υπερεκφραστικοί άνθρωποι που χρησιμοποιούν πολύ τη γλώσσα. Οπότε έχω πάθει ένα κόλλημα με την γλώσσα. Ευτυχώς όχι μόνο με αυτή. Με ενδιαφέρουν και τα άλλα μέρη του θεάτρου, όπως η όψη ή το φως. Η γλώσσα όμως είναι βασικό κριτήριο επιλογής ενός έργου. Μου αρέσει. Με γεμίζει.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Πώς δουλεύεις με την ομάδα σου;

Μου αρέσει να συνεννοούμαστε διαρκώς με τους ηθοποιούς και να είναι συνέχεια συνειδητός ο τρόπος που συνυπάρχουμε στο έργο. Αυτό έχει βέβαια κόστος.

-Δεν έχει όμως κι ευχαρίστηση;

Μεγάλη! Δεν μπορώ να τη νιώσω αυτή την στιγμή, λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα, αλλά υπάρχει! (γέλια). Σαφώς κι έχει ικανοποίηση. Πολλαπλασιάζεται κυρίως η ενέργεια. Ανεβαίνει ο συντονισμός. Έτσι το καταλαβαίνω εγώ. Αρχίζει και γίνεται «επικίνδυνο». Έχει ρίσκο αυτό που κάνουμε. Έχει περισσότερες πιθανότητες να σε βγάλει σε ανεξέλεγκτες περιοχές. Το να έχεις δηλαδή άπειρες οδηγίες στο μυαλό σου, είναι ο τρόπος να ξεφύγεις, να απογειώσεις αυτό που κάνεις. Είναι ωραίο να γίνεται αυτό στη δουλειά. Είναι ουσιαστική συνύπαρξη.

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Το Σχολείο των Γυναικών του Μολιέρου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μετάφραση: Χρύσα Προκοπάκη

Διασκευή – Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος

Σκηνικό: Κλειώ Μπομπότη

Κοστούμια: Άλκηστη Μάμαλη

Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μουσική: The Boy

Μακιγιάζ: Ιωάννα Λυγίζου

Ηχητικός σχεδιασμός: Brian Coon

Φωνητική προετοιμασία: Ευαγγελία Καρακατσάνη

Βοηθός σκηνοθέτη: Εύα Βλασσοπούλου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Βοηθός σκηνογράφου: Φιλάνθη Μπουγάτσου

Διανομή

Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Οράτιος)

Ευαγγελία Καρακατσάνη (Κρυζάλντ)

Γιάννης Κλίνης (Ζωρζέτ)

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σοφία Κόκκαλη (Αγνή)

Έκτορας Λυγίζος (Αρνόλφος ή κύριος Ντε λα Σους)

Άρης Μπαλής (Αλαίν/Ορόντ)

The Boy (Ανρίκ)

George Santamouris/George Santamouris
«Το Σχολείο των Γυναικών»George Santamouris/George Santamouris

INFO

Πειραιώς 260 – Χώρος Δ

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

17-20 Ιουλίου, 21:00

Εισιτήρια: ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΖΩΝΗ 25€ • ΖΩΝΗ Α΄ 20€ – ΦΟΙΤΗΤΙΚO / 65+ / ΚΑΛΛ. ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ 16€ • ΖΩΝΗ Β΄ 15€ – ΦΟΙΤΗΤΙΚO / 65+ / ΚΑΛΛ. ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ 12€ • ΑΜΕΑ / ΑΝΕΡΓΩΝ / ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚO ΚΑΛΛ. ΣΧΟΛΩΝ 5€

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Γιώργος Τζιρτζιλάκης: «Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου είναι ένα ημερολόγιο, το συναξάρι μιας δεκαετίας»

«Δάσος» & «Eternal you»: Δύο εξαιρετικές ταινίες τεκμηρίωσης στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσ/νίκης

Παναγιώτης Παπαφράγκος & Φιλ Ιερόπουλος: Οι Έλληνες σκηνοθέτες του Film Forward και οι ταινίες τους