Γιάννης Σκουρλέτης: «Έχουμε εξοικειωθεί με τη βία. Έχει αλώσει όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας»

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η bijoux de kant επικεντρώνεται για μια ακόμη φορά στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία και παρουσιάζει το νέο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη «Η αλήθεια είναι», που γράφτηκε το 2019. Η παράσταση ήταν να ανεβεί αρχικά πριν από δύο χρόνια. Λόγω της πανδημίας, αλλά και της ξαφνικής ασθένειας του Γιάννη Σκουρλέτη, της ψυχής της ομάδας, ανεβαίνει τώρα στο Faust, από την Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου και για εννιά παραστάσεις.

Το έργο εστιάζει σε μια οικογένεια και πιο συγκεκριμένα σε δύο γονείς που σκοτώνουν το παιδί τους. Είναι μια κατάβαση στην σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης στο σύγχρονο κόσμο και παρουσιάζει στερεότυπα που δεν μπορούν να δεχτούν καμμιά διαφορετικότητα και «παρέκκλιση». Η bijoux de kant αναδεικνύει τη βία και την σκληρότητα της καθημερινότητας, τη συναισθηματική παθογένεια της ελληνικής οικογένειας, τις στερεοτυπικές αντιλήψεις και την στοχοποίηση του διαφορετικού.

Λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα του έργου, είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τον Γιάννη Σκουρλέτη για την παράσταση και την επικαιρότητά της, για τη βία και την σκληρότητα που ξεπηδά σήμερα από παντού γύρω μας και για τα νέα ψηφιακά σχέδια της θεατρικής ομάδας.

-«Η αλήθεια είναι». Μετά από δύο χρόνια, ανεβάζεις τελικά το έργο του Δημήτρη Δημητριάδη. Βοήθησε αυτή η καθυστέρηση;

Νομίζω πώς ναι. Από τη μια πλευρά, η πανδημία μας έκανε πιο σοφούς. Μας αποκάλυψε νέα πράγματα. Από την άλλη πλευρά, είναι ένα έργο εξαιρετικά επίκαιρο, που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής μας. Μας αφορά ολοένα και περισσότερο, γιατί διαχειρίζεται μια πολύ σκληρή και άγρια περιοχή του ανθρώπινου ψυχισμού. Έχει βγει τους τελευταίους μήνες πολύ στην επιφάνεια, με το #metoo, την έμφυλη βία, την οικογενειακή παθογένεια. Ενισχύθηκε με την πανδημία. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε δηλαδή πριν από 2,5 χρόνια που το δουλεύαμε, ότι θα είχε σήμερα αυτή την επικαιρότητα και την σημασία. Παντού, στις ειδήσεις, αλλά και γύρω μας σήμερα, έχουμε εξοικειωθεί τόσο πολύ με τη βία και την σκληρότητα. Δεν υπάρχει αγάπη πουθενά. Βιάζονται κορίτσια, δολοφονούνται νέοι. Φίλοι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στην επαρχία μου εκμυστηρεύονται ότι το ποσοστό των βιασμένων παιδιών είναι ασύλληπτο. Θεωρώ ότι έχουμε εξοικειωθεί με το τέρας. Η βία έχει αλώσει όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.

-Ποιο είναι το θέμα του έργου;

Στο επίκεντρο είναι ένα ζευγάρι. Ένας πατέρας και μια μητέρα, που έχουν σκοτώσει το παιδί τους. Περιμένουν πάνω από το τηλέφωνο για να μάθουν πώς πάει το σχέδιο που έχουν καταστρώσει για τη δολοφονία του παιδιού τους. Έχουν δηλαδή αναθέσει σε κάποιον τρίτο να εκτελέσει το σχέδιό τους.

-Τι σου κίνησε το ενδιαφέρον;

Η δραματουργία του που είναι σημερινή. Εκτυλίσσεται στο τώρα και μιλά για ζητήματα που είναι σήμερα στο τραπέζι. Είναι τρομερά καθαρό στην επικαιρότητά του. Είναι ένα έργο που γράφεται στην εποχή του και αφορά την πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί γύρω μας. Έχει ειδικό βάρος, ειδική στόχευση και αυτό είναι κάτι που με ενδιαφέρει πάρα πολύ στα έργα που ανεβάζω, τόσο σ’ αυτά του Δημήτρη Δημητριάδη όσο και της Γλυκερίας Μπασδέκη και του Άκη Δήμου. Είναι συγγραφείς που γράφουν αυτή την στιγμή. Δεν είναι έργα που τα φέρνω μέσα από τη δική μου σκηνοθεσία στο σήμερα.

-Οπότε το έργο αποτυπώνει τη σύγχρονη ελληνική οικογένεια και τις παθογένειές της;

Ακριβώς! Ο τίτλος του έργου αποκαλύπτει τι συμβαίνει: «Η αλήθεια είναι» ότι ο γονιός δολοφονεί το παιδί του.

-Ο υπότιτλος είναι «δεν περιμέναμε να έχει τόσο αίμα μέσα του».

Ναι αφορά το παιδί τους. Δεν περίμεναν να έχει τόσο αίμα μέσα του. Είναι μια φράση του έργου που τη βρήκα πολύ δυνατή και με σημάδεψε. Όταν γράφτηκε το έργο, στο μυαλό μου είχα πολύ έντονη την εικόνα του Ζακ Κωστόπουλου, της Zackie Oh, το λιωμένο κεφάλι του στο δρόμο, πάνω στα γυαλιά. Ήταν κάτι που με είχε συγκλονίσει. Και είχα εκπλαγεί με την εξοικείωση του κόσμου με αυτό το τηλεοπτικό θέαμα. Νομίζω ότι αυτή η στιγμή, αυτή η δολοφονία θα μείνει στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Είναι πολύ ισχυρό το μήνυμα και το αποτύπωμα που αφήνει, κυρίως όσον αφορά στο τι είναι η εποχή μας. Μια εποχή που έχει επικρατήσει η βία, το μίσος, ο θυμός, η κατάθλιψη. Πάρα πολλή οργή.

-Είσαι απαισιόδοξος για το μέλλον;

Όχι! Παρόλη την μαυρίλα, είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω στη νέα γενιά. Θα είναι απελευθερωμένη και δεν θα κουβαλά όλο αυτό το βάρος των διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών καταστάσεων των προηγούμενων γενιών. Η δική μας γενιά φέρνει πολύ σκληρές εγγραφές της ιστορίας, που καθόρισαν και καθορίζουν την πορεία της.

-Επιστρέφω σ’ αυτό που είπες για την επικράτηση της βίας. Αυτό που βιώνουμε τον τελευταίο καιρό είναι παράλληλα η κανονικοποίησή της. Εισβάλλει στη ζωή μας από παντού.

Όντως έτσι είναι! Η βία μπαίνει από παντού στη ζωή μας, στο σπίτι μας, στις σχέσεις μας. Το βλέπουμε σε πολλές οικογένειες. Είναι άνθρωποι που μισούν ο ένας τον άλλο. Δεν αγαπήθηκαν ποτέ. Βρέθηκαν μαζί, ενώ το πρόβλημά τους είναι το μαζί. Βιώνουν την κόλαση. Όπως μου είπε ο Δημητριάδης για το έργο, είναι δύο άνθρωποι που ήρθαν στη ζωή για να βιώσουν την χειρότερη εκδοχή της.

-Γιατί σκοτώνουν το παιδί τους;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Γιατί είναι διαφορετικό. Δεν μπορείς να καταλάβεις ακριβώς τη διαφορετικότητα του γιου τους. Απλά τη συναισθάνεσαι μέσα από τις λέξεις που χρησιμοποιούν. Η βία γεννιέται, κατά τη γνώμη μου και από τα προσωπικά απωθημένα του καθενός. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον της οικογενειακής παθολογίας, αντιστρέφονται και οι ρόλοι. Το αρσενικό, με την πατριαρχική αντίληψη που έχουμε γι’ αυτό, δεν υπάρχει πλέον. Και όταν δεν υπάρχει αρσενικό, δεν υπάρχει κι επιθυμία. Αυτό φέρνει την αντιστροφή των ρόλων. Χρησιμοποιώ ψυχαναλυτικούς όρους για να περιγράψω εν μέρει τι συμβαίνει στην παράσταση, όπου ο άνδρας έχει πιο γυναικεία χαρακτηριστικά και η γυναίκα πιο ανδρικά. Παράλληλα, αυτό που βαραίνει ιδιαίτερα, είναι τα απωθημένα και οι προσωπικές ματαιώσεις αυτών των χαρακτήρων. Αυτό τους κάνει βίαιους.

-Εστίασες ταυτόχρονα στην επικαιρότητα αυτής της βίας;

Η δική μου πρόθεση δεν ήταν μόνο αυτό, να επικαιροποιήσω κάτι, που είναι σαφές και οικείο πλέον σε όλους μας. Με ενδιέφερε περισσότερο η σκοτεινή φύση των ανθρώπων που βγαίνει στην επιφάνεια. Πώς τους καθιστά ταυτόχρονα θύτες και θύματα. Η λύση δεν είναι απλά να βρούμε αυτόν που φταίει. Είναι πολυπαραγοντικά τα ζητήματα που οδηγούν τους ανθρώπους στη βία και την σκληρότητα. Είναι ένα πολύ καλά δομημένο σύστημα. Γι’ αυτό θεωρώ ότι δεν είναι μόνο θύτες αλλά και θύματα. Όσο αμείλικτος κι αν στάθηκα απέναντί τους, κάποια στιγμή τους λυπήθηκα για την αγριότητα που είναι υποχρεωμένοι να βιώνουν. Από την άλλη πλευρά βέβαια, το θέμα είναι ότι έχουμε εξοικειωθεί πολύ με τη βία, με την πληροφορία της βίας. Είναι αυτό που είπε ο Μάνος Χατζιδάκις: «όσο εξοικειωνόμαστε με το τέρας, τόσο γινόμαστε ένα με αυτό». Δεν μας σοκάρει πλέον. Και αυτό είναι τρομερό. Είναι σαν να μην μας αφορά, ενώ μας έχει πλημμυρίσει από παντού.

-Η εικαστική προσέγγιση της ομάδας στις παραστάσεις είναι ιδιαίτερη και ξεχωρίζει. Τι συμβαίνει στην τωρινή παραγωγή;

Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, γιατί τον τελευταίο καιρό έκανα μεγάλες πολυπρόσωπες παραγωγές στο Εθνικό Θέατρο και την Εθνική Λυρική Σκηνή. Αυτή την στιγμή, είχα την ανάγκη και μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω μια παράσταση, που να είναι μόνο υποκριτική. Νομίζω ότι είναι η πιο γυμνή παράσταση που έχω κάνει ποτέ. Συνήθως έχω έναν μαξιμαλισμό στην σκηνοθεσία μου. Αυτή τη φορά υπάρχει έναν μινιμαλισμός και μια απλότητα. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι τα πρόσωπα. Είναι σαν να επιστρέφω σε έναν νέο πυρήνα. Να επαναπροσδιορίζομαι.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Η κατάσταση του ελληνικού θεάτρου είναι ιδιαίτερα ρευστή την τελευταία περίοδο. Παραγωγές ακυρώνονται, αναβάλλονται ή σταματούν για μικρά χρονικά διαστήματα, λόγω του κορονοϊού. Πού βρισκόμαστε;

Ναι η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη. Νομίζω ότι κτίζεται σιγά σιγά, αυτό που ονομάζω κουλτούρα της αποξένωσης. Αρχίζουμε και χωνεύουμε τα πράγματα με αυτή την αποξένωση. Τώρα αρχίζει και νομιμοποιείται. Δεν ξεκίνησε με την πανδημία, αλλά αρκετά νωρίτερα. Αισθάνομαι ότι είναι πολύ άγρια η κατάσταση.

-Έχουν αλλάξει εντελώς οι συνθήκες;

Ναι νομίζω ότι η συνθήκη δεν έχει αλλάξει μόνο στο θέατρο αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Έχει αλλάξει στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Τα πράγματα έχουν γίνει πολύ σκληρά. Έχει χαθεί εντελώς η ταυτότητά μας μέσα σ’ αυτόν τον χαλασμό.

-Πώς μπορεί να αποκατασταθεί η επικοινωνία μέσα σε αυτή την κατάσταση; Ποια είναι η δική σου πρόταση;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Καταρχάς αυτό που προσπαθώ να κάνω, είναι να καταλάβω τι συμβαίνει πραγματικά σε μένα και στον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι μόνο θα μπορέσω να αρθρώσω μια πρόταση. Δεν μου αρέσει να κουνάω το δάχτυλο. Προσπαθήσαμε λοιπόν την περίοδο της καραντίνας να βρούμε άλλες οδούς έκφρασης και έτσι οδηγηθήκαμε στον ψηφιακό κόσμο. Ήταν ένα πείραμα για εμάς. 

Έτσι προέκυψε μια online πλατφόρμα, η bijoux de kant Land. Ήταν η δική μας προσπάθεια μέσα σε αυτή την ακραία συνθήκη απομόνωσης, που ήταν η καραντίνα, να έρθουμε σε επαφή μεταξύ μας. Ξεκίνησε μέσα από μικρές performance και πρόβες που γίνονταν μέσω zoom, που κατέληξαν να έχουν μια αυτονομία ως είδος. Γι’ αυτό τα ονομάσαμε in between, κάτι ανάμεσα δηλαδή.

-Είναι σινεμά ή θέατρο;

Δεν είναι ούτε σινεμά, ούτε θέατρο. Είναι κάτι καινούργιο. Δεν είναι κινηματογραφημένες παραστάσεις. Είναι νέα πρότζεκτ που προέκυψαν αυτή την περίοδο. Ήθελα να δω το σώμα μέσα από έναν φακό. Αντί να το βλέπω στην πρόβα, να το βλέπω μέσα από τον φακό, χωρίς όμως να έχω την πρόθεση να κάνω ένα κινηματογραφικό έργο. Όλα αυτά κατοικούν σε έναν χώρο, το bijoux de kant Hood, το οποίο μεταμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες μας. Είναι ένα μικρό σπίτι, μέσα στο χώρο που έχουμε. Εκεί θα γίνουν όλα μας τα πρότζεκτ.

-Τι άλλο θα βρει κανείς στην πλατφόρμα σας;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Παρουσιάσαμε ένα κομμάτι από τους «7 θανάτους της Αντώνας» και ένα κομμάτι από τον «Ερωτόκριτο travel», μια παράσταση που ήταν να γίνει, αλλά ακυρώθηκε κι αυτή. Ένα μεγάλο πρότζεκτ που θα ανεβεί την επόμενη περίοδο είναι τα «Πεθαμένα αγόρια». 

Πρόκειται για θεατρικούς μονολόγους από παλιά μας έργα που ξανακοιτάξαμε μέσα στην πανδημία. Έχουν ένα κοινό δραματουργικό ιστό, ότι όλα αυτά τα αγόρια είναι πεθαμένα και είναι σε κείμενα της Γλυκερίας Μπασδέκη. Τους ερμηνεύουν νέοι ηθοποιοί, με νέο τρόπο και υποκριτική προσέγγιση. Δεν αναπαράγαμε δηλαδή το παλιό θεατρικό υλικό. 

Και μετά θα έρθει το «Αχ!(Ξανα)διαβάζοντας την Κερένια Κούκλα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, που το ξαναστήσαμε για τη συγκεκριμένη συνθήκη. Κάποια έργα θα παρουσιάζονται δωρεάν και κάποια άλλα on demand, με αντίτιμο.

-Άρα εσύ βλέπεις ότι οδηγούμαστε σε κάτι καινούργιο, που απαιτεί μια διαφορετική αντιμετώπιση της θεατρικής δραματουργίας;

Βέβαια! Νομίζω ότι θα επαναπροσδιορίσουμε τι είναι θέατρο. Ήδη το κάνουμε. Έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα. Έχει ανοίξει. Θέλω να ελπίζω ότι το θέατρο θα εξελιχθεί μέσα από αυτό. Είμαι σίγουρος ότι θα υπάρξουν μετατοπίσεις. Αυτή την στιγμή παρακολουθούμε με έναν τρόπο τον θάνατο του θεάτρου, με τη μορφή που το ξέραμε. Είναι σαν να γευόμαστε την απόλαυση μιας παλιάς ηδονής. Νιώθω και πιστεύω ότι θα αλλάξουμε πολύ τα πράγματα, κυρίως όσον αφορά τον τρόπο της επικοινωνίας μας.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Η αλήθεια είναι / δεν περιμέναμε να έχει τόσο αίμα μέσα του

Κείμενο: Δημήτρης Δημητριάδης

Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης

Σκηνικά-κοστούμια-φωτισμοί: bijoux de kant

Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Παπασωτηρόπουλος

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης

Επιμέλεια γραφιστικού υλικού: Αθηνά Καμπούρη

Διεύθυνση παραγωγής: Γιώργος Παπαδάκης

Οργάνωση παραγωγής: Ασημένια Ευθυμίου

Παίζουν: Μαρία Παρασύρη, Χάρης Χαραλάμπους-Καζέπης και ο Δημήτρης Παγώνης

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Παραγωγή: BIJOUX DE KANT

Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

INFO

Faust

Καλαμιώτου 11, Αθήνα, τηλ +30 210 3234095

Από Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2022 έως Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2022

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Παρασκευή & Σάββατο 20:00, Κυριακή 19:00

Εισιτήρια / Γενική Είσοδος: 10 ευρώ, Μειωμένο: 8 ευρώ

Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 15 ετών.

Όλες οι εκδηλώσεις στη μουσική & θεατρική σκηνή του Faust είναι Covid Free. Οι θεατές εισέρχονται κατόπιν επίδειξης, κατά την είσοδο στον χώρο, πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης σε ισχύ. Συνδυαστικά με αστυνομική ταυτότητα ή δίπλωμα οδήγησης ή διαβατήριο ή άλλο αποδεικτικό ταυτότητας, ώστε να διενεργηθεί έλεγχος ταυτοπροσωπίας.

Η παράσταση θα ταξιδέψει στην Πάτρα για τρεις παραστάσεις το Σάββατο 26, την Κυριακή 27 και τη Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου. Θέατρο Όροφως, Όθωνος Αμαλίας 112, Πάτρα, Πληροφορίες: 2611810983, 6939835990

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ