John Ashford: «Ο σύγχρονος χορός χρειάζεται λιγότερα νέα έργα, δημιουργημένα υπό καλύτερες συνθήκες»

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το Spring Forward, η μεγάλη γιορτή του σύγχρονου χορού, έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Με αφορμή την επετειακή διοργάνωση των 10 χρόνων, η πόλη θα αποτελέσει για τέσσερις ημέρες το διεθνές κέντρο του σύγχρονου χορού, παρουσιάζοντας 25 παραστάσεις από 16 χώρες, με δωρεάν είσοδο, σε μοναδικούς χώρους. Συμμετέχουν πάνω από 100 χορευτές και χορογράφοι από την Ευρώπη και την Ασία, καθώς και πολλοί επαγγελματίες της συγκεκριμένης τέχνης.

Ιδρυτής και ψυχή του συγκεκριμένου θεσμού, αλλά και του Aerowaves, από τον οποίο προέκυψε, είναι ο John Ashford, ο οποίος ασχολείται με το χορό εδώ και αρκετές δεκαετίες. Είναι ένας μύθος του σύγχρονου χορού, ο οποίος έχει επηρεάσει δραστικά την πορεία του, τα τελευταία 30 χρόνια. Ήταν ο πρώτος συντάκτης θεάτρου του περιοδικού Time Out του Λονδίνου. Στη συνέχεια έγινε διευθυντής του Royal Court και μετά διευθυντής θεάτρου στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης (ICA). Ως θεατρικός διευθυντής του Place στο Λονδίνο από το 1986-2009, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της δημοτικότητας του σύγχρονου χορού στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Κατέστησε το θέατρο ως τον πιο πολυσύχναστο χώρο χορού της Βρετανίας, προωθώντας τα πρώτα έργα χορογράφων, συμπεριλαμβανομένων των Lloyd Newson, Matthew Bourne, Wayne McGregor και Hofesh Shechter, και παρουσιάζοντας τις πρώτες βρετανικές παραστάσεις από διεθνείς καλλιτέχνες όπως οι Wim Vandekeybus και Sasha Waltz. Το Place αναγνωρίστηκε ως πρωτότυπο Dance House της Ευρώπης και ο Ashford ήταν μεταξύ των επτά ιδρυτών του European Dance house Network (EDN).

Το 1996 ίδρυσε το Aerowaves, το ευρωπαϊκό δίκτυο έρευνας και παρουσίασης αναδυόμενων εταιριών χορού. Το 2011 παρουσίασε το Spring Forward, τη διασυνοριακή γιορτή του χορού, που φιλοξενείται κάθε χρόνο σε διαφορετική πόλη της Ευρώπης. Στόχος του Spring Forward είναι η ανάδειξη της νέας γενιάς χορευτών και χορογράφων από όλη την Ευρώπη και η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου σύγχρονου χορού, με τη συμμετοχή χορογράφων, χορευτών ανερχόμενων και επαγγελματιών, κριτικών και καλλιτεχνών.

Το Spring Forward της Ελευσίνας είναι το τελευταίο που ο John Ashford θα είναι στη διεύθυνση αυτού του πολύ πετυχημένου θεσμού. Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του για την πορεία του, για τους δύο επιτυχημένους θεσμούς που ίδρυσε, το Aerowaves και το Spring Forward, για το πού βρίσκεται σήμερα ο σύγχρονος χορός, τη σχέση του με το κοινό, τι έχει ανάγκη, αλλά και για το μέλλον του και το ρόλο της τεχνολογίας.

-Το Aerowaves είναι ο βασικός κόμβος για τα νέα έργα σύγχρονου χορού στην Ευρώπη. Πώς και γιατί αποφασίσατε να ξεκινήσετε αυτό το δίκτυο; Μετά από 26 χρόνια, πώς βλέπετε την πορεία της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας;

Είναι όντως 26 χρόνια; Έχετε δίκιο, αν και φέτος γιορτάζουμε τα 25 χρόνια γιατί παρουσιάσαμε για πρώτη φορά παραστάσεις χορού, υπό τον τίτλο Aerowaves, τον Ιανουάριο του 1997. Αλλά ναι, η πρώτη συνάντηση των συνεργατών του Aerowaves ήταν τον Οκτώβριο του 1996 στο Λονδίνο. Συναντιόμαστε κάθε χρόνο από τότε, σε διαφορετική πόλη, πάντα την ημέρα που τα ρολόγια αλλάζουν ώρα (τέλη Οκτωβρίου), ώστε όλοι να θυμούνται πότε είναι και να έχουμε απαρτία. Πέρυσι το ραντεβού μας ήταν στο Άιζενστατ της Αυστρίας όπου, αψηφώντας τον κορονοϊό, περισσότεροι από 40 άνθρωποι συναντηθήκαμε για τρεις ημέρες και επιλέξαμε από 600 βίντεο τα 20 έργα που θα απολαύσετε σε λίγες μέρες στην Ελευσίνα. Ο τρόπος που έγινε πέρσι η επιλογή, δεν διέφερε και πολύ από ό,τι κάναμε τα προηγούμενα χρόνια, όταν 22 άτομα παρακολουθούσαμε 262 κασέτες VHS από 24 χώρες και επιλέγαμε 10 από αυτά τα έργα, να παρουσιαστούν στο Place.

Το σημαντικό είναι ότι δεν παρακολουθούμε απλώς βίντεο, είτε τώρα ως αρχεία σε οθόνες 4K 65 ιντσών ή τότε ως θολές εξ’ αποστάσεως αποτυπώσεις των χορογραφιών σε παλιάς τεχνολογίας 22άρες οθόνες. Ο καθένας μας έχει εξειδικευμένες γνώσεις για τα έργα, πολλά από τα οποία έχουμε δει από κοντά. Μεγαλώνοντας αυτά τα χρόνια, έχουμε μάθει να εμπιστευόμαστε ο ένας τον ενθουσιασμό του άλλου για κάποιες παραγωγές. Η έναρξη του θεσμού του Aerowaves έγινε, επειδή τα ταξίδια ήταν δύσκολα: τα τρένα σταματούσαν στα σύνορα, η Ανατολική Ευρώπη ήταν εκτός Ε.Ε. και υποχρεωτικά, οι πτήσεις της επιστροφής ήταν προσιτές οικονομικά, μόνο αν έκανες τον τουρίστα και έμενες κάπου το Σάββατο βράδυ.

Έτσι, αυτό που ονομάσατε κόμβο ήταν κάτι αναγκαίο, καθώς η κάλυψη του αναπτυσσόμενου ευρωπαϊκού χορού μέσω ατομικών ταξιδιών ήταν αδύνατη. Προσθέσαμε συνεργάτες από νέες χώρες όπου υπήρχε μια ανεξάρτητη σκηνή, την οποία εκπροσωπούσαν και σταδιακά άρχισαν κι εκείνοι να προσκαλούν τα έργα που είχαμε επιλέξει. Δεν υπήρχαν κονδύλια για τίποτε. Όλοι πληρώναμε τα έξοδά μας, γιατί το θέλαμε. Αν κανείς δεν είχε να προτείνει μια παράσταση για την επόμενη συνάντηση, θα σταματούσαμε γιατί το δίκτυο δεν θα είχε πλέον χρησιμότητα. Αυτό τον Οκτώβριο, η 27η συνάντησή μας θα γίνει στην Ρώμη. Θα είναι όλοι οι συνεργάτες του Aerowaves. Θα θυμηθούμε τα παλιά με τέσσερις από αυτούς που ήταν παρόντες στην πρώτη μας συνάντηση, κατά τη διάρκεια ενός πάνελ στην Ελευσίνα, αλλά μην ανησυχείτε γιατί θα καλύψουμε αυτά τα 25 χρόνια σε 25 λεπτά.

-Γιατί αυτό το δίκτυο είναι τόσο σημαντικό για τον κόσμο του χορού; Πού βρίσκεται σήμερα;

Εάν το Aerowaves μοιάζει σήμερα με θεσμό, αυτό οφείλεται στη χρηματοδότηση από την Ε.Ε. μέσω του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη (Creative Europe). Αρχίσαμε να τη λαμβάνουμε το 2010. Αυξάνεται σημαντικά κάθε χρόνο και είναι πλέον διασφαλισμένη μέχρι το 2024. Το προσωπικό που απασχολεί το δίκτυο, συνεχίζει να είναι μόλις τρία άτομα: εργαζόμαστε από το σπίτι, επειδή θέλουμε να παίρνουν οι καλλιτέχνες τα περισσότερα χρήματα. Η χρηματοδότηση σημαίνει ότι μπορούμε να υποστηρίξουμε τους 24 εκπροσώπους μας (Partner) να παρουσιάσουν σχεδόν 100 παραστάσεις του Aerowaves σε όλη την Ευρώπη.

Με το συγκεκριμένο θεσμό, ανοίγονται νέες ευκαιρίες για τους ανεξάρτητους δημιουργούς, όχι μόνο για εκείνους που επιλέχθηκαν, αλλά και για όσους δεν τα καταφέρνουν, καθώς οι συζητήσεις και τα θετικά σχόλια στις συναντήσεις μας εξαπλώνονται γρήγορα σε όλο το δίκτυο με αποτέλεσμα να υπάρχουν ευκαιρίες για residency και ούτω καθεξής. Οι καλλιτέχνες μαθαίνουν επίσης πολλά από παραστάσεις που δίνουν σε ξένες χώρες, όπου η υποδοχή τους μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από αυτή στην πατρίδα τους. Το Aerowaves παραμένει η μόνη μη εθνική πλατφόρμα χορού, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Μπιενάλε Ice Hot των σκανδιναβικών χωρών, και το Tanzmesse που κινείται προς την κατεύθυνση μας. Ελπίζω να έχουμε διατηρήσει τη φήμη ότι είμαστε δίκαιοι με τους καλλιτέχνες και ότι οι επιλογές μας δεν παύουν ποτέ να εκπλήσσουν και να εντυπωσιάζουν άλλους υποστηρικτές του χορού.

-Το 2011, το Aerowaves ξεκίνησε το φεστιβάλ Spring Forward. Σε τι στοχεύατε με αυτή τη δοργάνωση; Τι περιλαμβάνει;

Το πρώτο φεστιβάλ έγινε στην Λιουμπλιάνα. Ελπίζαμε να έχει επιτυχία, αν και δεν ήμασταν αρκετά προετοιμασμένοι. Έγινε πραγματικότητα χάρη στην απίστευτη προσπάθεια και γενναιοδωρία. Η ιδέα ήταν να δημιουργήσουμε ένα εποχιακό «αντίβαρο» την άνοιξη. όπου οι συνεργάτες μας θα μπορούσαν να δουν ζωντανά τις παραστάσεις, που είχαν επιλέξει το φθινόπωρο. Έτσι θα είχαν μια πιο σίγουρη εικόνα, όταν θα αποφάσιζαν ποια θα παρουσιάσουν στη χώρα τους. Σ’ αυτό το θεσμό ήθελαν να συμμετάσχουν και επαγγελματίες συνάδελφοι και έτσι τώρα πρέπει να περιορίσουμε τον αριθμό τους σε έναν ανά θεσμό. Αυτή η πρωτοβουλία προσφέρει πολύ περισσότερες ευκαιρίες για παραστάσεις στους καλλιτέχνες.

Ο συνδυασμός των παραγωγών δημιουργεί ένα κοινό που χαρακτηρίζεται από περιέργεια και γενναιοδωρία, καθώς περπατούν όλοι μαζί από τον ένα χώρο παραστάσεων στον άλλο, κάνοντας νέους φίλους κατά τη διάρκεια της πιο συναρπαστικής άτυπης συνάντησης χορού της Ευρώπης, η οποία δεν έχει ποτέ εμπορικό στόχο. Καμιά παράσταση δεν διαρκεί πάνω από 40 λεπτά, οπότε αν δεν σας αρέσει, θα ακολουθήσει κάτι εντελώς διαφορετικό αμέσως μετά. Και μετά υπάρχουν τα πάρτι όπου μπορείτε να συναντήσετε τους καλλιτέχνες. Άλλωστε πάνω από όλα πρόκειται για ένα φεστιβάλ.

-Τι προσφέρει αυτή η πλατφόρμα στους ανθρώπους του χορού αλλά και στο κοινό;

Είναι πολύ σημαντικό εμείς οι επαγγελματίες να καθόμαστε πλάι πλάι με θεατές, τόσο με το κοινό του χορού όσο και με εκείνους για τους οποίους, η συγκεκριμένη παράσταση μπορεί να είναι η πρώτη τους εμπειρία. Θα καταλάβουμε, αν βαριούνται και αυτό αφορά άμεσα αυτό που κάνουμε. Αλλά εξίσου, η δική μας προσήλωση στο έργο, μπορεί να τους βοηθήσει να το κατανοήσουν με άλλο τρόπο. Και αν το απολαύσουμε όλοι, η χαρά είναι μεγάλη! Για όσους βρεθούν στην Ελευσίνα ή έρθουν από την Αθήνα, το Spring Forward είναι ακριβώς το είδος της εκδήλωσης που πρέπει να περιμένεις από μια Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Πουθενά αλλού στην Ευρώπη δεν μπορείς να παρακολουθήσεις μια τέτοια ποικιλία έργων, 20 νέων καλλιτεχνών, σε ένα γεμάτο Σαββατοκύριακο.

Καταγράφει τον χορευτικό σφυγμό της ηπείρου, από αυτούς που κινούνται με το κεφάλι και την καρδιά. Από αυτούς που μέχρι στιγμής δεν έχουν κάνει κανέναν συμβιβασμό που μπορεί να έρθει αργότερα με τις απαιτήσεις των διεθνών συμπαραγωγών και των περιοδειών. Πού αλλού θα βρείτε ένα ντουέτο από τη Γεωργία, ένα μαραθώνιο χορού fandango, μια παράσταση για το Black lives matter, μια μεσαιωνική χορευτική πανούκλα, ένα αυθεντικό deep fake και μια τρύπα στο διάστημα; Για να μην αναφέρω τους ξεχωριστούς μας προσκεκλημένους, στο πρόγραμμα καλλιτεχνικής ανταλλαγής που φέρνουν τη δουλειά τους από την Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και την Ταϊβάν.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Μετά από τόσα χρόνια στον χορό, συνεχίζουν να σας εκπλήσσουν έργα και καλλιτέχνες;

Ναι! Απολύτως! Ξανά και ξανά, γιατί αυτό που με ενδιαφέρει είναι ο σύγχρονος χορός. Μερικοί πιστεύουν ότι είναι ένα στυλ, μια σειρά από καθορισμένες κινήσεις, κάτι που μπορείτε να μάθετε μαζί με το μπαλέτο, το tap και την τζαζ για να διατηρήσετε την καλή φυσική σας κατάσταση. Φυσικά, για να γίνεις επαγγελματίας πρέπει να μελετήσεις τα ιστορικά στυλ χορού των μεγάλων χορογράφων όπως η Martha Graham και ο Merce Cunningham, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κινείσαι όπως κάποιος τη δεκαετία του 1950. Ο χορός δημιουργείται από καλλιτέχνες σε ένα στούντιο που ανακαλύπτουν τους νέους τρόπους που τους κινεί ο κόσμος σήμερα. Για μια περίοδο μηνών, είτε συλλογικά, είτε υπό από το όραμα του χορογράφου, φέρνουν αυτό το υλικό στη σκηνή, σαν τις ειδήσεις από την πρώτη γραμμή του μετώπου. Εάν πρόκειται για κάτι αυθεντικό, φυσικά θα δημιουργήσει πρόκληση ή έκπληξη. Και μετά υπάρχει η απόλαυση να βλέπεις για πρώτη φορά έναν χορευτή του οποίου η κινητική ευφυΐα και η χαρισματική ευχέρεια θα τον οδηγήσει στην πρώτη γραμμή του χώρου του.

- Υπάρχουν συγκεκριμένες τάσεις, χαρακτηριστικά ή μοτίβα στη φετινή επιλογή;

Στην ουσία όχι. Ένα από τα σπουδαία πράγματα του Spring Forward είναι ότι δεν χρειάζεται να ακούς ανθρώπους σαν εμένα να γίνονται βαρετοί με τις επιμελητικές τους ιδέες, τη φιλοσοφική προσέγγιση των καλλιτεχνικών τους επιλογών, προσπαθώντας να χρησιμοποιήσουν τη δουλειά άλλων για να αποδείξουν τη δική τους κοσμοθεωρία. Στο τέλος της κάθε συνάντησης του Aerowaves, ψηφίζουμε. Κάνουμε την επιλογή μας, βγαίνουν τα πρώτα 20 έργα. Δεν πρόκειται για επιμέλεια, είναι συναίνεση, μοντάζ. Θα συνεχίσω όμως να ακούω και την άποψη τους νέων συγγραφέων για το χορό του Springback την τελευταία μέρα, όταν θα εστιάσουν σ’ αυτά που έχουν δει. Ίσως μπορούν να τα βγάλουν κάποια συμπεράσματα από το πρόγραμμα.

-Έχετε ξεχωρίσει κάποια έργα φέτος;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ως διευθυντής του δικτύου Aerowaves, δεν μπορώ να έχω κάποιο αγαπημένο, μεταξύ των 22 έργων. Σε καμιά περίπτωση. Μπορώ όμως να ξεχωρίσω την ανάθεση που έχουμε κάνει. Είναι η δουλειά επτά χορευτών με τον Ιάπωνα χορογράφο Hiroaki Umeda, που είναι «επιμελητής» των Movers Platform. Τους τελευταίους μήνες, ο Hiroaki εργάζεται εξ αποστάσεως με δύο χορευτές από το Τόκιο, δύο από τη Σεούλ και τρεις από την Αθήνα, χρησιμοποιώντας βίντεο από τα στούντιό τους και συναντήσεις zoom για να αναδείξουν τις καλύτερες ιδέες τους. Θα συναντηθούν για πρώτη φορά στην Ελευσίνα και στη συνέχεια ο χορογράφος θα συνδυάσει τις κινήσεις τους σε σόλι, ντουέτα και ομάδες για μια παράσταση δίπλα στην θάλασσα. Θα είναι μια μοναδική, στιγμή, ένας μοναδικός συνδυασμός ταλέντων και πολιτισμών που αψηφά την καταγραφή ή την επανάληψη.

Θα βρεθώ όμως και στο χειροκρότημα της παράστασης λήξης: είναι το διάσημο «Gran Bolero» του Jesus Rubio Gamo και των δώδεκα Ισπανών χορευτών του, έναν αγαπημένο χορογράφο του Aerowaves που έχουμε προσκαλέσει για να κλείσουμε τους εορτασμούς των 25 χρόνων μας. Ο προκλητικός και συνεχής κύκλος αυτών των χορευτών υπό την κλασική μουσική σύνθεση του Ravel θα διηγηθεί χαρούμενες ιστορίες ατομικού και συλλογικού θριάμβου έναντι των αντιξοοτήτων. Θα αποτελέσει την κορύφωση στο Φεστιβάλ και θα αναδείξει την αισιοδοξία του ανθρώπινου είδους.

-Ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη όσον αφορά τον χορό; Πώς πάνε τα πράγματα?

Αυτό είναι τεράστιο θέμα. Πόσο χρόνο έχετε; Επιτρέψτε μου απλώς να υπογραμμίσω ότι, βλέποντάς τον σε σχέση με πριν από 25 χρόνια, η εξέλιξή του εκπληκτική. Από έναν μικρό αριθμό εθνικών συγκροτημάτων μοντέρνου χορού και λίγα μόνο κατάλληλα εξοπλισμένα στούντιο, έχουμε πλέον δημιουργήσει υποδομές σε όλη την Ευρώπη για τις ανεξάρτητες ομάδες. Αυτές έχουν τη μορφή του «software» που παρέχεται από δίκτυα, residencies και κονδύλια παραγωγής, και του «hardware» των εμβληματικών θεσμών που έχουν γίνει με συγκεκριμένη στόχευση. Από μέρη όπως το Lavanderia a Vapore στο Τορίνο μέχρι το νεότευκτο, πολυτελές Dance House στο Ελσίνκι, ο χορός διεκδικεί τη δίκαιη και μόνιμη αναγνώρισή του μεταξύ των τεχνών του θεάματος.

Είναι ένας φόρος τιμής στην επικαιρότητα και στη σημασία του στους καιρούς που ζούμε, στην συμπεριληπτικότητα και στη ρευστότητά του όσον αφορά στην υπέρβαση των συνόρων. Κυρίως όμως στη γενιά που τον έχτισε. Ανυπομονώ να ακούσω ότι έχουν γίνει οι κατάλληλες εγκαταστάσεις που θα εξυπηρετήσουν την ακμαία χορευτική σκηνή της Αθήνας που συνεχίζει να παράγει ξεχωριστά έργα διεθνούς εμβέλειας, παρά τις αντιξοότητες.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Κατά τη γνώμη σας τι έχει ανάγκη ο σύγχρονος χορός στην Ευρώπη σήμερα;

Λιγότερα νέα έργα, δημιουργημένα υπό καλύτερες συνθήκες που θα παρουσιάζονται περισσότερο. Έχουν περάσει οι εποχές που οι καλλιτέχνες μπορούσαν να ταξιδέψουν σε όλη την Ευρώπη και να επιστρέψουν με μια φθηνή πτήση για μία από τις έξι παραστάσεις του έτους. Οι περιοδείες πρέπει να πραγματοποιούνται με ένα πολύ καλά οργανωμένο πρόγραμμα, με τρένο ή ηλεκτρικό όχημα και να συνδέονται με τις τοπικές κοινότητες. Είναι κάτι που μπορεί να γίνει, ρωτήστε τους Σουηδούς πώς να το κάνουν. Δεν πρέπει να υποχρεώνουμε τους καλλιτέχνες να βγάζουν τα προς το ζην, δημιουργώντας διαρκώς νέα έργα.

Η έρευνα και η ανάπτυξη νέων ιδεών μπορεί να ξεκινήσει κατά τη διάρκεια μιας χαλαρής σειράς residencies σε στούντιο σε όλη την Ευρώπη, αν αυτό είναι που θέλουν. Πρέπει να τους αφήσουμε όμως να εργαστούν και στις πόλεις τους, αν αυτό θέλουν, χωρίς να θέτουμε πλέον σε μειονεκτική θέση, όσους έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις. Εκεί θα βρεθεί και ο κύριος παραγωγός του έργου, εκπροσωπώντας τις απόψεις του άμεσου κοινού, συμμετέχοντας σε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ανάπτυξης της παραγωγής, μαζί με τον καλλιτέχνη. Ας αφήσουμε στο πλάι τον μύθο της «συμπαραγωγής» και ας του δώσουμε το όνομα αυτού ακριβώς που είναι: συγχρηματοδότηση. Δεν υπάρχει τίποτα κακό με αυτό.

Ποιος άραγε θα αναλάβει την αντιδημοφιλή απόφαση να χρηματοδοτήσει λιγότερα έργα με περισσότερα χρήματα; Ας προστατεύσουμε την κριτική των ανθρώπων του χώρου, όπου η εγγενής αξία του έργου τέχνης είναι υψίστης σημασίας, όπου το περιεχόμενό του αξιολογείται από ειδικούς για το ίδιο το έργο, όχι με βάση γραφειοκρατικά κριτήρια που εφαρμόζονται με άξονα τα τεχνικά πλεονεκτήματα της αίτησης για το έργο. Η τέχνη δεν μπορεί να αξιολογηθεί σωστά με εργαλειακές μετρήσεις, με «αποτελέσματα» και «παραδοτέα», καθώς οι συνέπειές της είναι συχνά μακροπρόθεσμες και εντελώς απροσδόκητες. Οι καλλιτέχνες του χορού μπορούν να προσφέρουν κοινωνικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες παράλληλα με τη δουλειά τους, αλλά δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν. Όσοι είναι καλοί σε αυτό θα το θέλουν, αλλά αυτές οι επιπλέον δράσεις θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από τους κατάλληλους φορείς, όχι για την εξάντληση του προϋπολογισμού για τον πολιτισμό. Θα μπορούσα να συνεχίσω, αναφέροντας και άλλα στοιχεία. Σας φτάνουν;

-Για πολλά χρόνια, βλέπαμε χορευτές και χορογράφους από την περιφέρεια της Ευρώπης, να φεύγουν από τη χώρα τους και να οδεύουν προς τα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα χορού (Άμστερνταμ, Παρίσι, Βρυξέλλες). Αισθάνεστε ότι αυτό αλλάζει τώρα;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Οι ροές μεταξύ περιφέρειας και κέντρου δημιουργούν μια χρήσιμη τάση. Πολλά πράγματα έχουν βαλτώσει λόγω της πανδημίας. Μπορώ να φανταστώ ότι καθώς ανασυντασσόμαστε, μπορεί να δοθεί νέα έμφαση στον τοπικισμό. Προσωπικά, θα ήθελα να διοχετεύσω τα καλύτερα αποτελέσματα αυτής της τάσης, σε ένα είδος προγράμματος Super-Erasmus. Ας υποθέσουμε ότι ένας χορογράφος από την Αθήνα έχει καλά χρηματοδοτηθεί για ένα ερευνητικό residency για έξι μήνες στις Βρυξέλλες, με την προϋπόθεση ότι θα επιστρέψει στην Αθήνα και θα κάνει ένα νέο έργο που θα χρηματοδοτηθεί επίσης κατάλληλα.

Ο χορογράφος θα φέρει σίγουρα πίσω μαζί του εμπειρίες που θα μεταλαμπαδευτούν στην τοπική σκηνή και η νέα δουλειά που θα γίνει στην Αθήνα μπορεί κάλλιστα να περιλαμβάνει και καλλιτέχνες από τις Βρυξέλλες. Η εμπειρία τους από την Αθήνα θα επηρεάσει επίσης την εξέλιξή τους, την οποία θα μεταφέρουν με τη σειρά τους στις Βρυξέλλες. Δεδομένου ότι το νέο έργο θα έχει εκ φύσεως διεθνή χαρακτήρα, είναι πιθανό να έχει και διεθνή περιοδεία, που δεν θα γινόταν αν ήταν αποκλειστικά τοπικό.

Φυσικά, μπορεί να λειτουργήσει και προς την αντίστροφη κατεύθυνση: ένας χορογράφος από τις Βρυξέλλες έρχεται στην Αθήνα για έξι μήνες και παίρνει μαζί του καλλιτέχνες πίσω στη χώρα του για να κάνει μια νέα δουλειά. Εάν τρεις περιφερειακές πόλεις και τρεις κεντρικές πόλεις ήταν κατά κάποιο τρόπο συνδεδεμένες μεταξύ τους και οι τοπικοί εκπρόσωποι δεσμεύονταν, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύ πειστικό σχέδιο για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της ΕΕ. Σας ευχαριστώ που μου κάνατε αυτή την ερώτηση, γιατί μόλις σκέφτηκα αυτή την περίπτωση!

-Έχετε μια σαφή εικόνα για τον ελληνικό χορό; Για Έλληνες χορευτές και χορογράφους, για τις ελληνικές παραγωγές;

Θεωρώ τον ελληνικό χορό, λαμπρό από άποψη τεχνικής, ότι διαθέτει πάθος και αφοσίωση, έχει διανοητικό σφρίγος και είναι απρόβλεπτα πληθωρικός. Τον λατρεύω. Αλλά είναι καλύτερα, όταν μιλούν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες για όλα αυτά. Έχω επιλέξει 16 που θα μιλήσουν γι’ αυτό το θέμα στο Spring Forward. Ανάμεσά τους είναι οι: Αναστασία Βαλσαμάκη, Ευριπίδης Λασκαρίδης, Χρήστος Παπαδόπουλος, Λίντα Καπετανέα, Αποστολία Παπαδαμάκη, Αλέξανδρος Σταυρόπουλος και Πατρίσια Απέργη. Τι τους ενώνει όλους αυτούς; Σωστά, είναι όλοι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο Aerowaves.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Ένα σημαντικό, διαρκές ζήτημα της σύγχρονης χορευτικής σκηνής είναι το κοινό. Πώς το προσελκύεις; Πώς το διευρύνεις;

Ο σύγχρονος χορός είναι κυρίως σπίτι του σε ένα στούντιο θεάτρου ή πιο πρόσφατα σε ένα μουσείο ή όταν γίνεται σε σχέση με ένα συγκεκριμένο χώρο (site specific). Εκεί η περίπλοκη λεπτομέρεια και η οικειότητα της έκφρασης είναι πιο εμφανείς. Μπορούμε να δούμε την ατομικότητα των χορευτών, τις ανθρώπινες ατέλειές τους, την εξαιρετική τους συγκέντρωση και εμπιστοσύνη στους άλλους, το τρεμόπαιγμα του δαχτύλου, ξέρουμε τι σκέφτονται. Συμφωνώ όμως, ότι αν υπάρχουν 200 θέσεις και γεμίζουν μόνο οι 60, αυτό είναι πρόβλημα. Ένας τρόπος για να το αντιμετωπίσουμε είναι να ανεβούμε στην κεντρική σκηνή, αλλά σε μια τέτοια αίθουσα η λεπτομέρεια συχνά θυσιάζεται για τα μεγάλα άλματα και τις εντυπωσιακές κινήσεις. Το κοινό λατρεύει τον τέλειο συγχρονισμό. Οι απαιτούμενοι πόροι είναι διαθέσιμοι μόνο σε λίγους και πολλοί δεν θέλουν καν να πάνε σε τέτοιους χώρους. Γιατί να πάνε; Λοιπόν, έχω παρατηρήσει μια ενοχλητική σταθερά στις παραστάσεις χορού: για κάποιο λόγο, αν υπάρχουν πολλά σώματα στη σκηνή, μπορείς να προβλέψεις ότι θα υπάρχει πολύς κόσμος και από κάτω. Αυτό είναι άσχημα νέα για τα σόλι που είναι πιο εσωστρεφή. Αναπόφευκτα είχαμε πολλά τέτοια, κατά τη διάρκεια του κορονοϊού.

Το μάρκετινγκ και οι καθιερωμένες τεχνικές ανάπτυξης και συμπερίληψης κοινού μπορούν φυσικά να βοηθήσουν πολύ. Και οι παραγωγοί θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να εκπροσωπούν τα συμφέροντα του κοινού τους όταν έχουν αναθέσει ένα έργο, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του. Αλλά οι καλλιτέχνες βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του θέματος. Την στιγμή που θα αποφασίσετε να ονομάσετε το νέο σας κομμάτι «Larsen C» όπως έκανε ο Χρήστος Παπαδόπουλος, για παράδειγμα, προσελκύετε αμέσως το ενδιαφέρον ενός ολόκληρου νέου κοινού που ενδιαφέρεται για κατάσταση του κλίματος και δεν χάνετε τίποτα.

Ακόμη και σήμερα, με τα like και τη βαθμολόγηση με αστέρια, οι άνθρωποι πηγαίνουν να δουν ταινίες ή συναυλίες επειδή διαβάζουν κριτικές. Οι μεγάλες εφημερίδες εξακολουθούν να απασχολούν κριτικούς πλήρους απασχόλησης που αποκτούν με την πάροδο των ετών μεγάλη εμπειρία και πιστούς αναγνώστες που τους εμπιστεύονται και ακολουθούν τις συστάσεις τους. Αλλά πού είναι οι κριτικοί χορού σήμερα; Εξαφανίστηκαν παρέα με τη συσκευή του φαξ. Δεν είναι πλέον επάγγελμα. Χάθηκαν με την παρακμή της έντυπης δημοσιογραφίας. Η μη επεξεργασμένη γραφή για το χορό στο διαδίκτυο δεν υποκαθιστά τον δημόσιο κριτικό λόγο που χρειάζονται όλες οι μορφές τέχνης για να προσεγγίσουν ένα ευρύτερο κοινό και να προσελκύσουν τους νεοφερμένους στις παραστάσεις τους.

Γι' αυτό το λόγο, το Aerowaves ξεκίνησε το Springback Academy που φέρνει δέκα νέους συγγραφείς για το χορό, το χρόνο. Θα έρθουν στην Ελευσίνα από όλη την Ευρώπη για να μάθουν δίπλα σε έμπειρους κριτικούς των Guardian, Times, Scotsman και New York Times, γράφοντας κριτικές τη νύχτα. Πολλοί από αυτούς θα ενταχθούν στη συνέχεια στους αμειβόμενους συνεργάτες του περιοδικού Springback, μιας έκδοσης που επιμελήθηκε ο Sanjoy Roy, για την οποία είμαι απίστευτα περήφανος. Πιστεύω ότι επεκτείνει το χώρο του χορού και το κοινό του κερδίζει κάθε χρόνο σε κύρος.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Ποιο είναι το μέλλον του χορού; Θα αλλάξει το τοπίο η τεχνολογία;

Το Aerowaves ήταν ο πρώτος θεσμός που έκανε ένα πλήρες φεστιβάλ στο διαδίκτυο, όταν ο κορονοϊός μας ανάγκασε να εγκαταλείψουμε την πιθανότητα να γίνει με φυσική παρουσία το Spring Forward στην Ριέκα. Προσθέσαμε στα βίντεο με τα είκοσι έργα, διάφορα επιπλέον στοιχεία, δημιουργήσαμε βίντεο-εισαγωγές από την πόλη και τα θέατρα της. Η κάθε μέρα ολοκληρωνόταν με μια συνάντηση zoom στο Φουαγιέ. Το κοινό, που συγκεντρώσαμε τις τρεις ημέρες, έφτανε τους 200 ανά πάσα στιγμή: ήταν ένας θρίαμβος, στην πραγματικότητα. Αλλά ήταν μια καινοτομία. Σύντομα όμως οι θεατές απογοητεύτηκαν βλέποντας βαρετό χορό σε μια επίπεδη οθόνη, ως μια μοναχική εμπειρία στα σπίτια τους.

Έτσι, η ομάδα παραγωγής μας άρχισε να αναπτύσσει μια ιδέα που είχα, που τώρα την ονομάζουμε Springback Ringside. Κάνουμε μια στερεοσκοπική μαγνητοσκόπηση από την πρώτη σειρά μιας παράστασης χορού και μετά την προβάλλουμε ταυτόχρονα σε ένα κοινό που κάθεται σε κύκλο, φορώντας μάσκες εικονικής πραγματικότητας. Η ψευδαίσθηση του ότι βρίσκεσαι εκεί δεν έχει ακόμα τελειοποιηθεί, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρουσα και εξελίσσεται. Στη συνέχεια το κοινό μπορεί να ρωτήσει τους καλλιτέχνες απευθείας σε πραγματικό χρόνο στο zoom, κάνοντας την όλη εμπειρία να μοιάζει περισσότερο με ζωντανή εκδήλωση. Το Ringside δεν στοχεύει να αντικαταστήσει την επίσκεψη στο θέατρο, αλλά μπορεί να προσελκύσει κοινό που διαφορετικά δεν θα έβλεπε ποτέ χορό. Χάρη σε μια ξεχωριστή, σπάνια επιχορήγηση από το Perform Europe, μόλις παρουσιάσαμε, για παράδειγμα, το «Babae» από την καλλιτέχνιδα του Aerowaves Τζόι Αλπουέρτο Ρίτερ, σε ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό της Κροατίας 5.000 κατοίκων. Διαπιστώνουμε ότι αυτό μπορεί επίσης να συναρπάσει παιδιά στα σχολεία του Νοτίου Λονδίνου.

Η τεχνολογία θα βελτιωθεί γρήγορα, καθώς υπάρχουν τεράστια κεφάλαια που διατίθενται για εικονική και επαυξημένη παραγματικότητα. Η μάσκα εικονικής πραγματικότητας που χρησιμοποιούμε είναι το Pico, που αγοράστηκε πρόσφατα από το TikTok. Η Apple θα κυκλοφορήσει την πρώτη της συσκευή του χρόνου. Ορισμένοι χορογράφοι, ειδικά στην Ταϊβάν, πειραματίζονται με το εικονικό κόσμο ως δημιουργικό διαδραστικό χώρο. Αλλά αν υπάρχει μια εμπειρία χορού με σάρκα και οστά σε λογική απόσταση, εγώ θα πάω εκεί.

-Ανακαλύψατε πολλά ταλέντα, που έγιναν αργότερα γνωστοί καλλιτέχνες. Ήσασταν ένας πολύ επιτυχημένος παραγωγός παραστάσεων χορού στο Place. Πώς τα καταφέρατε; Ήταν θέμα σπουδών, διαίσθησης;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σπουδών; Σε καμιά περίπτωση. Έχω απλά πτυχίο Αγγλικής Λογοτεχνίας. Αρχικά ήμουν κριτικός θεάτρου και συντάκτης του περιοδικού Time Out. Στη συνέχεια εργάστηκα ως διευθυντής και σκηνοθέτης ακολουθώντας την τυπική βρετανική παράδοση θεατρικών έργων «talking heads», νέων έργων κυρίως στο Royal Court, αλλά στην παράδοση του νατουραλισμού. Ανέλαβα τη διεύθυνση του θεάτρου στο ICA (Institute of Contemporary Art), την στιγμή που ο πειραματισμός με τη φόρμα κυριαρχούσε στις ανεξάρτητες θεατρικές ομάδες και στο Fringe, σε όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, με επιρροές από τη νέα αισθητική της περφόρμανς. Η πολιτική μου ήταν να προωθήσω το θέατρο όπου «performance, κείμενο, μουσική, design και χορογραφία συναντώνται ξανά ως ίσα». Ίσως αυτό λέγεται τώρα Σωματικό Θέατρο. Έτσι συνάντησα χορογράφους και χορευτές και γοητεύτηκα από την πυκνότητα των σημαινόμενων, όταν το σώμα μιλάει για εκείνα τα πράγματα που είναι πέρα από λόγια. Αυτοί οι καλλιτέχνες συμπύκνωναν σε δέκα λεπτά αυτό που έλεγαν οι φίλοι μου στο θέατρο σε μια ώρα. Εκπαιδεύτηκα, πηγαίνοντας σε παραστάσεις χορού, κάθε βράδυ.

Τίποτα δεν αντανακλούσε πιο άμεσα και δυναμικά τις αλλαγές που συνέβαιναν στον κόσμο γύρω μου. Μπορεί τώρα να φαίνεται έξυπνο να ανεβάσω στην σκηνή τον Akram Khan στα 16 του, να προσφέρω στους DV8 και στον Hofesh Shechter τις πρώτες τους παραγγελίες, να βρω το σόλο του Wayne McGregor όταν ήταν animateur στο κοινοτικό χορό, να προσκαλέσω τα πρώτα έργα των Sasha Waltz και Wim Vadekeybus. Μετά ανέβασα πολλές παραστάσεις χορού, με τα χρόνια. Αυτοί οι χορογράφοι ήταν σε μια θάλασσα με άλλους δημιουργούς, που έχουν ξεχαστεί πλέον. Στέκομαι δίπλα και σε εκείνους, γιατί κάθε κυματισμός αλλάζει την παραλία.

Φέτος στην Ελευσίνα καινοτομούμε με μια νέα ιδέα: το Startup Forum. Εντοπίσαμε 11 ταλαντούχους νεότερους παρουσιαστές από όλη την Ευρώπη που θέλουν να αναπτύξουν τις παραγωγικές τους δεξιότητες και το ένστικτό τους. Θα κινηθούν στο φεστιβάλ με οδηγό πέντε από τους πιο έμπειρους συνεργάτες μας στο Aerowaves. Θα συναντιούνται καθημερινά για να συζητήσουν τα έργα που βλέπουν και τις δυνατότητές τους. Στη συνέχεια, θα υποβάλουν προσφορά για τρία βραβεία των 10.000 ευρώ το καθένα για να παρουσιάσουν μερικά από τα έργα κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα τους. Θα πάρουν μέρος στη συνάντησή μας τον Οκτώβριο. Είναι η επόμενη γενιά του Aerowaves. Το Startup Forum θα επαναληφθεί με νέους παρουσιαστές τα επόμενα δύο χρόνια και είμαι στην ευχάριστη θέση να το αφήσω αυτό ως κληρονομιά.

- Αυτό είναι το τελευταίο σας φεστιβάλ, ως διευθυντής του Aerowaves. Πώς αισθάνεστε; Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα; Θα συνεχίστε να έχετε επαφή με το δίκτυο και τον χορό;

Χαίρομαι γιατί πραγματικά δεν ξέρω! Είναι ένα βήμα στο άγνωστο. Πώς θα είναι όταν δεν θα έχω πια την ευθύνη; Όταν θα έχω κάποια άλλη ιδέα και θα μου λείπουν τα μέσα για να μπορέσω να την υλοποιήσω; Αγανακτώ πολύ που έχασα την ευρωπαϊκή μου υπηκοότητα και βρίσκω ελάχιστο ενδιαφέρον για το Ηνωμένο Βασίλειο αυτές τις μέρες. Ίσως έχω να προσφέρω περισσότερα στις πρωτοβουλίες του Springback του Aerowaves. Νιώθω επίσης σαν στο σπίτι μου στην Ιαπωνία και σίγουρα θα περάσω περισσότερο χρόνο εκεί. Ίσως θα επιστρέψω στο γράψιμο, τον καλύτερο τρόπο για να μάθεις τι σκέφτεσαι, αν και προτιμώ τις ταινίες. Αυτό που δεν θα κάνω είναι να χάσω την επαφή μου με τους πιο στενούς φίλους που έκανα μέσω του χορού εδώ και σχεδόν 40 χρόνια. Η τέχνη τους λέει μόνο την αλήθεια. Η ειλικρίνεια και η αφοσίωσή τους σε αυτήν είναι πλεονεκτήματα που για μένα θα είναι πάντα πολύτιμα. Είναι η οικογένειά μου.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η Βίκυ Μαραγκοπούλου μας μιλά για την ιστορία και τη σημασία του Aerowaves και για τον John Ashford

«Θεωρώ ευτυχές το γεγονός ότι, επιτέλους, με την ευκαιρία του 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, διοργανώνεται το κορυφαίο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού Spring Forward του δικτύου Aerowaves. Το Aerowaves το έγκριτο ευρωπαϊκό δίκτυο σύγχρονου χορού φέτος γιορτάζει τα 25 του χρόνια έχει κατορθώσει να εκπληρώνει με μεγάλη επιτυχία τον κύριό του στόχο: να ενισχύει, να στηρίζει και να προβάλλει τη δουλειά πρωτοεμφανιζόμενων και νέων καλλιτεχνών του χορού των ευρωπαϊκών χωρών, κάθε χρονιά σε μία διαφορετική ευρωπαϊκή χώρα και πόλη. Την επιλογή κάνουν άνθρωποι που γνωρίζουν και αγαπούν τον σύγχρονο χορό, διευθυντές Φεστιβάλ, θεωρητικοί και καλλιτέχνες του χορού, ένας από κάθε χώρα της Ευρώπης.

Με αυτό τον τρόπο το επιτυχημένο δίκτυο, δίνει μεγάλες ευκαιρίες γνωριμίας με το έργο κάθε καλλιτέχνη, ενισχύει την όσμωση διαφορετικών καλλιτεχνών του χορού, την ανταλλαγή ιδεών και συνεργασιών, καθώς και τη γνωριμία τους με ένα ευρύτερο κοινό. Ο αριθμός των Ελλήνων χορογράφων που έχουν επωφεληθεί από το Aerowaves είναι μεγάλος και συνέβαλε σημαντικά η ελληνική χορευτική σκηνή να γίνει γνωστή και να κατακτήσει μία διακριτή θέση όχι μόνο στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις αλλά και σε αντίστοιχες παγκόσμια.

Εμπνευστής, ιδρυτής και κινητήρια δύναμη αυτού του δικτύου είναι μία εμβληματική persona του σύγχρονου χορού στην Ευρώπη ο John Ashford, ο για πολλά χρόνια διευθυντής του φημισμένου The Place της Μεγάλης Βρετανίας.

Η δική μου συνεργασία με το δίκτυο Αerowaves συνέπεσε με τη δημιουργία του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, του πρώτου θεσμοθετημένου Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού της χώρας στο οποίο είμαι η ιδρυτική διευθύντρια και στη διεύθυνση του οποίου παρέμεινα για 21 χρόνια και που επίσης είχε στόχο την προβολή των Ελλήνων καλλιτεχνών.

Εκείνη η εποχή ήταν ένα δυνατό momentum για τον ελληνικό σύγχρονο χορό: Η Κρατική Σχολή Χορού (ΚΣΟΤ) τροφοδοτούσε τη χορευτική σκηνή της χώρας με καλλιτέχνες με «ανοικτά μυαλά» και πλατιούς ορίζοντες, αλλά και ικανούς χορευτές και χορεύτριες που δεν είχαν τίποτε να ζηλέψουν από τους καλλιτέχνες του «εξωτερικού». Επιπλέον, «εισέβαλαν» στο προσκήνιο ομάδες νέων καλλιτεχνών όπως η Ομάδα Εδάφους, η Οκτάνα, οι Sine qua non που μαζί με άλλες κατάφεραν να κερδίσουν και να διευρύνουν το κοινό του χορού και ο σύγχρονος χορός να κερδίσει μία περίοπτη θέση όπως του αξίζει ανάμεσα στις άλλες τέχνες. Ενώ, όμως υπήρξε μία άνθιση του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα στο εξωτερικό η παρουσία του ήταν μικρή έως ανύπαρκτη.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το Φεστιβάλ Καλαμάτας τον δεύτερο, μόλις, χρόνο λειτουργίας του έστειλε το πρόγραμμά του, ενημερωτικά, σε λίγους, διεθνείς και εκλεκτούς θεσμούς του χορού. Σαν να ρίχναμε ένα μπουκάλι στη θάλασσα μήπως και υπάρχει κάποιος να παραλάβει το μήνυμά μας, όχι ως ναυαγοί αλλά ως θεσμός σε μία πόλη της περιφέρειας, την Καλαμάτα, σε μία χώρα αντίστοιχα στην περιφέρεια της Ευρώπης.

Ο John Ashford ανταποκρίθηκε αμέσως στο μήνυμά μας και μας προσκάλεσε να συμμετέχουμε στο δίκτυο του Αerowaves, στο οποίο, φυσικά, και πήραμε μέρος με μεγάλη χαρά. Έτσι έγινα η Ελληνίδα εκπρόσωπος. Partner τότε, Survivor όπως μας αποκαλεί ο John σήμερα μαζί με τις Partners από την Τσεχία και την Ισπανία, αφού είμαστε οι μόνες που συνεχίζουμε να συμμετέχουμε από τότε σε αυτόν τον εξαιρετικό θεσμό. Σημειώνω, εδώ, ότι οι Partners είναι άτομα και όχι θεσμοί.

Ο κύριος ρόλος των Partners είναι η παρουσίαση της καλλιτεχνικής σκηνής της χώρας τους και των νέων πρωτοεμφανιζόμενων χορογράφων, η παρακίνηση των καλλιτεχνών να υποβάλλουν το έργο τους, η παρακολούθηση όλων των προτάσεων, που πλέον έχουν ξεπεράσει τις 600 ετησίως και τέλος η ψηφοφορία για την ανάδειξη των κορυφαίων 20 έργων, δηλαδή των 20 έργων που συγκέντρωσαν την υψηλότερη βαθμολογία.

Με αυτό το σκεπτικό και για μία όσο το δυνατό ολοκληρωμένη εκτίμηση των έργων και της πορείας του δικτύου, οι Partners είναι άτομα όλων των ηλικιών, του θεωρητικού και του πρακτικού χώρου, με κοινό χαρακτηριστικό τη γνώση και την αγάπη για τον χορό και τους νέους δημιουργούς. Ο καθένας συνεισφέρει εποικοδομητικά στις όποιες αποφάσεις, ώστε το δίκτυο να παραμένει πάντα «νέο», να παρακολουθεί, να υποστηρίζει και να προβάλλει ο,τι το καλύτερο και ξεχωριστό στον σύγχρονο χορό και τις νέες δυνάμεις του.

Αργότερα, το δίκτυο Aerowaves εμπλουτίστηκε και με τους Presenters, πάλι έναν από κάθε ευρωπαϊκή χώρα με την επιπρόσθετη υποχρέωση να παρουσιάζουν 3 έργα της επιλογής τους από τη «συγκομιδή» του Αerowaves στις χώρες τους. Ένας μεγάλος σταθμός στη δράση του δικτύου ήταν η δημιουργία του Spring Forward. Ένα ετήσιο ανοιξιάτικο φεστιβάλ που παρουσιάζει ζωντανά τα έργα των επιλεγμένων χορογράφων και προσελκύει πλήθος διοργανωτών φεστιβάλ και διευθυντών μεγάλων θεάτρων από όλο τον κόσμο δίνοντας τη μεγάλη ευκαιρία να γίνεται γνωστό το έργο των νέων δημιουργών και να προκύπτουν πολλές μετακλήσεις και συνεργασίες.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Κάθε χρονιά, όλες αυτές οι αναγκαίες συναντήσεις, διοργανώνονται σε διαφορετικές χώρες της Ευρώπης. Με αυτό τον τρόπο κάθε χώρα προβάλλει σ’ ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων που εργάζονται για τον σύγχρονο χορό δείγματα από τη χορευτική σκηνή και τις καλλιτεχνικές υποδομές της και αναπτύσσονται πολύτιμες συνεργασίες.

Το Αerowaves είναι λοιπόν ένας ζωντανός οργανισμός που διαρκώς εξελίσσεται επιβεβαιώνοντας το μότο του «Χορός για τους καιρούς που αλλάζουν» (Dance for changing times), επιδιώκοντας να συμβαδίζει με τις αλλαγές της κοινωνίας. Μοιάζει πολύ μακρινή, πια, η εποχή που ο John Ashford μαζί με την Anna Arthur, την ανεκτίμητη συνεργάτη του με μεγάλη προσφορά στην λειτουργία του δικτύου όλα αυτά τα χρόνια, μετέφεραν από χώρα σε χώρα, σε μπαούλα τα πολυάριθμα ογκώδη βίντεο, που έστελναν οι νέοι καλλιτέχνες με τα έργα τους, για την επιλογή των top 20’s. Σήμερα, όλη η προετοιμασία αλλά και πολλές άλλες εργασίες γίνονται ηλεκτρονικά, κάτι που βοηθά πολύ και ήταν σωτήριο στην εποχή της πανδημίας.

Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι παρόλες αυτές τις εξελίξεις το δίκτυο δεν έχει χάσει τίποτε από τo πνεύμα και την ουσία, τη φρεσκάδα και την ερευνητική διάθεση των πρώτων ημερών. Οφείλει πολλά στο «πνεύμα και προσωπικότητα» του εμπνευστή και ενορχηστρωτή του, τον John Αshford. Η μοναδική του ικανότητα να επιλέγει συνεργάτες, να δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης μέσα σε μία οικεία, φιλική έως και οικογενειακή και παράλληλα άκρως επαγγελματική ατμόσφαιρα, με διάφανες και δημοκρατικές διαδικασίες λειτουργίας, με στέρεη δομή και πλαίσιο αλλά και ευελιξία οδήγησαν το Aerowaves στο σημερινό του status.

Φέτος, ο John Αshford δήλωσε ότι αποχωρεί από τη θέση του Διευθυντή. Και όλοι ελπίζουμε ότι θα συνεχίσει να συμμετέχει σε αυτή την εξαίσια διαδρομή του Aerowaves και που όπως όλα τα σημαντικά πράγματα, όπως πιστεύω, υπήρξε και θα λειτουργεί μέσα μας και σαν ένα μεγάλο υπέροχο σχολείο. Ας είναι αυτή η επέτειος των 25 ετών ένας σταθμός για πολλά ακόμα δημιουργικά χρόνια για το δίκτυο του Aerowaves. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον John Αshford για όσα προσέφερε και θα συνεχίσει να προσφέρει στην υπέροχη τέχνη του χορού».

Η Βίκυ Μαραγκοπούλου είναι Partner του Aerowaves και πρώην Διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας και της ΚΣΟΤ

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η Φρόσω Τρούσα για τον John Ashford

«Είναι ένας από τους πιο δημιουργικούς, καλλιεργημένους και ταυτόχρονα φωτεινούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει στον χώρο μας. Ο τρόπος που διαβάζει τον χορό, τις διαστρωματώσεις μιας χορογραφίας, την κίνηση, αλλά και η έρευνα που κάνει για να γνωρίσει τους καλλιτέχνες και την πορεία τους σε βάθος είναι, κατά την άποψή μου, μοναδικά.

Αγαπάει τον χορό ως τέχνη, αγαπάει τους καλλιτέχνες ως δημιουργούς και το δείχνει με τις πράξεις του όλα αυτά τα χρόνια. Είναι ενδεικτικό της προσωπικότητας του το ότι έφτανε ως την άλλη άκρη της γης για να δει έργα τους και να τους γνωρίσει από κοντά. Διακατέχεται από έναν ανεξάντλητο ενθουσιασμό και ζωογόνα περιέργεια. Όπου πάει αναπτύσσει ειλικρινείς σχέσεις, μαθαίνει για την κουλτούρα της κάθε χώρας, ακούει τους καλλιτέχνες, συναισθάνεται.

Είμαι σίγουρη ότι όσοι τον έχουν γνωρίσει θα συμφωνήσουν ότι είναι οραματιστής, ακατάπαυστα εργατικός και δοτικός. Έχει πορευτεί στη ζωή με ακεραιότητα και απλότητα, έχοντας έντονο το αίσθημα της κοινότητας, της συνεργασίας, του μοιράσματος. Αυτός άλλωστε δεν είναι και ο σκοπός της τέχνης; Ευτυχείς όσοι έχουμε συνεργαστεί μαζί του όλα αυτά τα χρόνια μαθαίνοντας δίπλα του.

Ανακάλυψα τον κόσμο του χορού όταν πήγα στο Place στο Λονδίνο. Εκεί ξεκίνησα χορό, εκεί φοίτησα, εκεί είδα μερικές από τις ωραιότερες παραστάσεις που τις θυμάμαι μέχρι και σήμερα.

Εκείνη την περίοδο ο Τζον ήταν ο διευθυντής του θεάτρου. Η σχολή με το θέατρο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα και εμείς ως φοιτητές μπορούσαμε να δουλεύουμε σε διάφορα πόστα του θεάτρου και ταυτόχρονα να βλέπουμε τις παραστάσεις που φιλοξενούσε. Το θέατρο είχε πάντα διάφορα θεματικά φεστιβάλ (ενότητες) με εγχώριες παραστάσεις, αλλά και παραγωγές από το εξωτερικό. Matthew Bourne-Adventures in Motion Pictures, Lloyd Newson-DV8 Physical Theatre, Wayne McGregor, Anne Teresa De Keersmaeker, Sasha Waltz, Wim Vandekeybus, Liat Dror Nir Ben Gal ήταν μόνο μερικοί από τους καλλιτέχνες που είχαμε την τύχη να δούμε σχεδόν από την αρχή της καριέρας τους.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το θέατρο ήταν πάντα τόσο δραστήριο κι εμείς τελικά ήμασταν όλη μέρα εκεί: τα πρωινά για τα μαθήματα μας, το βράδυ για τις παραστάσεις. Και ενώ λειτουργούσαν διαφορετικά αυτοί οι δύο κόσμοι, η παρότρυνση να εμπλέκονται οι σπουδαστές σε πόστα του θεάτρου δημιουργούσε μια βιωματική σχέση με το παραστατικό κομμάτι του χορού. Όλο αυτό ήταν για εμένα ένας μαγικός και εμπνευσμένος κόσμος και νιώθω ευγνώμων γι’ αυτό που έζησα όλα εκείνα τα χρόνια.

Το 1996 τη χρονιά που έφυγα από το Λονδίνο ξεκίνησε την πρωτοβουλία του Aerowaves. Δεν γνώριζα για όλο αυτό μέχρι που κάποια στιγμή σε ένα από τα φεστιβάλ της Καλαμάτας με διευθύντρια τη Βίκυ Μαραγκόπουλου είδα σε ένα flyer ένα από τα έργα που ήταν από το δίκτυο και από την περιγραφή κατάλαβα ότι συνδεόταν με τον Τζον! Βρεθήκαμε μετά από 7 χρόνια περίπου και ένιωσα σαν να ξαναγυρνούσα στο σπίτι μου.

Έκτοτε η επικοινωνία και η συνεργασία μας εξελίσσονται μέχρι και σήμερα. Όταν το 2008 ξεκίνησα το ARC for dance festival, πιστεύοντας ότι μέσα από αυτό το βήμα θα δινόταν έναυσμα και υποστήριξη σε νέους χορογράφους να παρουσιάσουν τα έργα τους, κάτι που δεν γινόταν τότε και για πολλά χρόνια, ο Τζον ήταν από τους μεγαλύτερους υποστηριχτές της ιδέας και παρότι τις δυσκολίες που αντιμετώπιζα, εκείνος μου έδινε τη δύναμη να συνεχίζω. Και όταν σταμάτησε από το Place, μοιραζόταν τις τότε ανησυχίες του για το πώς θα μπορούσε να αναπτύξει το δίκτυο και τις αμέτρητες προσπάθειές του να βρει χρηματοδότηση για να στηρίξει το όραμα που είχε. Η προεργασία για κάθε ετήσια συνάντηση με τα μέλη του δικτύου ήταν να βλέπει ένα προς ένα, όλα τα έργα που έστελναν οι νέοι χορογράφοι, έτσι ώστε να έχει όσο πιο ολοκληρωμένη εικόνα γίνεται των έργων και των δημιουργών.

Μέχρι σήμερα, έβλεπε 600-700 έργα και ταυτόχρονα δούλευε ιδέες για το πώς μπορεί να γίνει το δίκτυο καλύτερο και πιο αποτελεσματικό στην ανάπτυξή του αλλά και στη δικτύωση των μελών και πώς μπορούν να επωφεληθούν οι καλλιτέχνες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ότι και να πει κάποιος για τον Τζον είναι λίγο. Είναι ένας αδιαμφισβήτητα σημαντικός άνθρωπος όχι μόνο για τα πράγματα που έχει καταφέρει στο χορό, είναι ένας άνθρωπος με ήθος, γενναιοδωρία και σεβασμό στην ζωή. Ακόμα και όταν στεκόταν αντιμέτωπος με δυσκολίες, το βλέμμα του έφτανε πολύ πιο μακρυά από τα εμπόδια που είχε μπροστά του. Όλα αυτά τα γνωρίσματα του Τζον θεωρώ ότι αντανακλώνται μέσα από την πορεία του στο Place Theatre αλλά και στην ίδια τη γέννηση και την εξέλιξη του Aerowaves. Τo γεγονός ότι γιορτάζουμε τη λήξη της θητείας του στο Aerowaves στην Ελευσίνα φέρνει συνειρμικές αναμνήσεις και βαθειά ευγνωμοσύνη για όλη αυτή τη διαδρομή».

Η Φρόσω Τρούσα είναι Presenter του Ευρωπαϊκού Δικτύου Aerowaves τα τελευταία 7 χρόνια και καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Arc for Dance. Είναι συνδιοργανώτρια του Spring Forward στην Ελευσίνα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Πληροφορίες για το πρόγραμμα του [Spring Forward](https://2023eleusis.eu/mystirio-25--to-spring-forward-22-stin-eleysina/)_