Μάνος Καρατζογιάννης: «Το Χάπι είναι μια αλληγορία για το πώς να βρούμε φως σε μια σκοτεινή ζωή»

«Χάπι»
«Χάπι» Πνευματικά Δικαιώματα Elina Giounanli/Elina Giounanli/nophoto.gr
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button

Ο Μάνος Καρατζογιάννης παρουσιάζει στο θέατρο Σταθμός, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, μετά την Νέα Υόρκη, το «Χάπι» (Medicine), το τελευταίο έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Έντα Ουόλς

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Έντα Ουόλς είναι ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Ευρωπαίους θεατρικούς συγγραφείς. Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε μέσα από τα έργα του, «Chatroom», «The New Electric Ballroom», «Once», «Η φάρσα της οδού Γουόλγουορθ», «Μικροπράγματα» που ανέβηκαν τα τελευταία χρόνια σε θεατρικές σκηνές και φεστιβάλ.

Ο Μάνος Καρατζογιάννηςπαρουσιάζει τώρα στο θέατρο Σταθμός, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, μετά την Νέα Υόρκη, το «Χάπι» (Medicine), το τελευταίο έργο του Ιρλανδού συγγραφέα. Το έργο γράφτηκε το 2020, στην περίοδο της πανδημίας και έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ του Εδιμβούργου.

Πρωταγωνιστής είναι ο Τζον Κέιν, ένας νέος που είναι έγκλειστος για μεγάλο διάστημα σε μια δομή ψυχικής υγείας. Δύο γυναίκες ηθοποιοί, που και οι δύο ονομάζονται Μαρίες, αναλαμβάνουν να δραματοποιήσουν θεατρικά ενώπιόν του τη ζωή του, ακολουθώντας ένα σενάριο που ο ίδιος έχει γράψει, περιγράφοντας τις σημαντικότερες στιγμές, τα τραύματα, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα που είχε στη μέχρι τώρα ζωή του. Στόχος η θεραπεία του, η επούλωση των τραυμάτων και η έξοδός του από το ίδρυμα.

Ο Αντώνης Γαλέος ήταν αυτός που πρότεινε το έργο στον Μάνο Καρατζογιάννη, ο οποίος διαβάζοντάς το γοητεύτηκε από τη σύγχρονη θεματική του. Συναντηθήκαμε τον σκηνοθέτη και μιλήσαμε για το έργο που ανέβασε πρόσφατα και στο οποίο κρατά επίσης τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ελίνα Γιουνανλή
«Χάπι»Ελίνα Γιουνανλή

-Τι σε γοήτευσε στο τελευταίο θεατρικό έργο του Έντα Ουόλς;

Η ιστορία αυτού του χαρακτήρα μου θύμισε τις ζωές μας, όταν βγαίναμε από τον εγκλεισμό του κορονοϊού και προσπαθούσαμε να τις φτιάξουμε από την αρχή. Τα τραύματα που φέρει ο καθένας μας και πώς τα διαχειριζόμαστε. Αυτό που με γοήτευσε προσωπικά είναι η χρήση των φωνών στο έργο, που αντιστοιχούν σε ανθρώπους που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή του ήρωα, που υποδύομαι. Ανακαλούνται μέσω της αισθηματικής μνήμης του, στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει το αίτημά του για θεραπεία. Ένα ιδιαίτερο στοιχείο που με δένει επίσης με το συγκεκριμένο χαρακτήρα είναι η πρόωρη γέννησή του και οι εβδομάδες που έμεινε στη θερμοκοιτίδα. Είναι κάτι που έζησα κι εγώ. Ο ήρωας αναφέρεται στο πώς αυτός ο «εγκλεισμός» της αρχής καθόρισε τη μετέπειτα ζωή του. Είναι κάτι που με έχει απασχολήσει κάποιες στιγμές. Για να φύγουμε όμως από το εγώ και να πάμε στο εμείς, το έργο μιλάει για τα τραύματα που έχουν εγγραφεί και ερήμην μέσα μας. Πώς αυτά θεραπεύονται, πώς προχωράμε μαζί τους και πώς τα διαχειριζόμαστε. Αυτό που με ενδιαφέρει επίσης στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι πώς κάποιοι αμυντικοί μηχανισμοί που έχουμε αναπτύξει σε μικρή ηλικία για να ανταπεξέλθουμε σε απώλειες, ασθένειες και δύσκολες στιγμές, ενώ λειτουργούν βραχυπρόθεσμα ως σανίδα σωτηρίας, μακροπρόθεσμα γίνονται βραχνάς, θηλιά και μπορούν να σου κοστίσουν ακόμη και την ίδια σου τη ζωή, ή ένα σημαντικό μέρος της ψυχικής σου υγείας.

Ελίνα Γιουνανλή
«Χάπι»Ελίνα Γιουνανλή

-Πώς βλέπεις εσύ το «Χάπι»;

Για μένα το Χάπι είναι ένα γλυκόπικρο αλαλούμ, που διαθέτει ένα ρεαλισμό όπως εγώ τον εννοώ και όχι όπως τον βλέπω συχνά να ανεβαίνει. Έναν ρεαλισμό που εμπεριέχει την ποίηση που έχει η ζωή μας. Γιατί η ζωή μας έχει ποίηση. Δεν είναι μια σειρά από βωμολοχίες μόνο. Διαθέτει κι ένα λοξό χιούμορ, που έχει ο πραγματικός ρεαλισμός, γιατί η ζωή ερήμην μας κουβαλάει το χιούμορ και την ποίηση. Γι’ αυτό χρησιμοποιώ αυτό τον όρο, το γλυκόπικρο αλαλούμ με το λοξό, ποιητικό ρεαλισμό που έχει ο συγκεκριμένος συγγραφέας.

-Ως θεματική ταιριάζει πολύ στο θεατρικό ρεπερτόριο του θεάτρου σου.

Είναι μια θεματική που εισάγαμε από την αρχή, εδώ και πέντε χρόνια. Έχει να κάνει με τη διαφορετικότητα και την ετερότητα που βλέπω ότι σταδιακά αγκαλιάζουν τελευταία και άλλοι θεσμοί όπως το Εθνικό Θέατρο και διάφορα μεγάλα ιδρύματα πολιτισμού.

-Πέρα όμως από το θέατρο και σένα προσωπικά σε ελκύουν οι ιδιαίτεροι αυτοί ρόλοι, όπως τώρα, του Τζον Κέιν, χαρακτήρες με ένα «twist». Το είδαμε τόσο με τις «Φυλές» της Νίνα Ρέιν όσο και με τον «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα».

Για μένα το ζήτημα της διαφορετικότητας είναι το πιο σημαντικό θέμα σε επίπεδο κοινωνίας. Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία, όπως την ονειρευόμαστε, με ίσες ευκαιρίες, αν δεν σεβαστούμε την προσωπική ιστορία του καθενός. Για μένα αυτά τα έργα χρησιμοποιούν τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων ως όχημα για να πουν αυτό το πολύ σημαντικό μήνυμα της εποχής μας. Ήρθα σε επαφή με αυτό, ήδη από την περίοδο ενασχόλησής μου με το έργο της Λούλας Αναγνωστάκη. Για μένα είναι από τους πρώτους Έλληνες συγγραφείς που μίλησαν για τα δεινά της φυλής μας, όπως είναι η διχόνοια, η έλλειψη σεβασμού στο διαφορετικό, η οικογενειοκρατία. Αισθάνομαι συχνά ξένος και στον τόπο μου και στη δουλειά μου. Αισθάνομαι μοναχικά στη συντεχνία μας, παρόλο που δίνω μια διαφορετική, πιο κοινωνική και γελαστή εικόνα. Μου αρέσουν αυτά τα έργα, γιατί ζητούν κάτι που αναζητώ κι εγώ στη ζωή μου, που είναι η αγάπη. Γι’ αυτό με συγκινούν μάλλον.

Elina Giounanli/Elina Giounanli/nophoto.gr
«Χάπι»Elina Giounanli/Elina Giounanli/nophoto.gr

-Αισθάνεσαι ότι τα συγκεκριμένα έργα είναι πιο δύσκολα; Ότι εστιάζουν σε λιγότερο εύπεπτα θέματα και ότι απευθύνονται σε ένα πιο συγκεκριμένο κοινό;

Πιστεύω ότι η εισπρακτική επιτυχία μιας παράστασης δεν πρέπει να είναι το πρώτο μας μέλημα. Το πιο σημαντικό είναι το μήνυμα που θέλουμε να δώσουμε με το κάθε έργο. Χαίρομαι όταν βλέπω ότι τα έργα που επιλέξαμε, συγκίνησαν τον κόσμο. Η άποψή μου είναι ότι πρέπει, όσο μπορούμε, να ανεβάζουμε σύγχρονα έργα, όπως έκανε ο Κουν στον καιρό του, είτε είναι ελληνικά, είτε ξένα. Ίσως χρειαστεί να παλέψεις παραπάνω για να τα στηρίξεις, επειδή δεν έχουν τη δύναμη και την απήχηση ενός κλασικού έργου. Τα κλασικά έργα λειτουργούν ως «ρολόγια» για τον κόσμο. Εγώ πιστεύω λοιπόν ότι για αυτά τα «δύσκολα» σύγχρονα έργα που ανεβάζουμε, υπάρχουν αυτιά και μάτια.

-Νομίζω ότι η ανάγκη και η αναζήτηση της αγάπης είναι το κεντρικό θέμα και αυτού του έργου. Ο ίδιος ο Ουόλς είχε δηλώσει στον Guardian ότι όλα τα έργα του αφορούν χαρακτήρες που δεν έχουν αγαπηθεί ή δεν τους έχουν προσέξει με τον τρόπο που έπρεπε. Συμφωνείς ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και στο «Χάπι»;

Απόλυτα! Αυτό νομίζω ότι είναι και το κλειδί του έργου. Υπερβαίνει όλα τα εμπόδια και τις αγκυλώσεις που μπορεί να έχει ένα έργο, που μεταφράζεται από μια άλλη γλώσσα. Τις συνήθειες που έχει ένας άλλος λαός. Οι Ιρλανδοί έχουν την ίδια σχέση με την ελευθερία που έχουμε κι εμείς οι Έλληνες. Αυτό αποτυπώνεται ανάγλυφα στην ιρλανδική θεατρική δραματουργία. Η σχέση της ελευθερίας με την αγάπη είναι βαθιά. Γι’ αυτό η ετυμολογία στην γλώσσα μας της ελευθερίας είναι να πηγαίνει κάποιος εκεί που αγαπά. Το συγκεκριμένο έργο κινείται λοιπόν ανάμεσα σε αυτό το δίπολο ελευθερίας και αγάπης, εγκλεισμού και ελευθερίας. Είναι μια έκκληση για αλληλεγγύη, μια προσφορά βοήθειας σε μια κοινωνία που έχει γίνει πολύ σκληρή, επιθετική και ωμή τα τελευταία χρόνια.

Ελίνα Γιουνανλή
«Χάπι»Ελίνα Γιουνανλή

-Στο επίκεντρο βρίσκεται όμως ένας άνθρωπος που δεν έχει την ελευθερία του και δεν τον έχουν αγαπήσει όσο έπρεπε.

Ναι έτσι είναι! Παρόλα αυτά όμως, ακόμη και έγκλειστος, έχει τις διαφυγές του, μέσα από τον τρόπο που αφηγείται την ιστορία της ζωής του, μέσα από την τέχνη, μέσα από τα ποιήματα που γράφει. Δεν σταματά άλλωστε ο αγώνας για την ελευθερία στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, στον κόσμο που ζούμε. Είναι μια αδιάκοπη προσπάθεια και ανάγκη.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

-Πώς θα περιέγραφες τον Τζον Κέιν και ποιο είναι τελικά το πρόβλημά του;

Όλα ξεκινούν από την έλλειψη αγάπης. Αυτό είναι το έλλειμμά του. Δεν είχε αυτό το νοιάξιμο, την αγκαλιά, το χάδι στη ζωή του. Είναι ένα σημαντικό έλλειμμα στις ζωές όλων μας, όταν συμβαίνει. Αυτή την ανάγκη για όλα αυτά, προσπαθώ να επικοινωνήσω πάνω από την σκηνή, μέσα από τα λόγια του κεντρικού ήρωα, καθώς και τη σημασία να μπορεί να αφηγηθεί κάποιος την ιστορία του, να μιλήσει για τα θέματα που τον καίνε, να ψηλαφίσει τα τραύματά του. Αυτό είναι κάτι που επεσήμαινε εύστοχα ο Γιώργος Χειμωνάς. Αυτό έχει μια μορφή θεραπείας, όπου μέσα από το τραύμα μπορεί να συντελεστεί ένα θαύμα. Ο ίδιος έλεγε: «Η τέχνη είναι ότι απέμεινε από τον Θεό». Αυτό ισχύει όταν μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας μέσα σε αυτή.

Ελίνα Γιουνανλή
«Χάπι»Ελίνα Γιουνανλή

-Το έργο έχει να κάνει αρκετά και με τη θεραπευτική δύναμη του θεάτρου, με τη σημασία της δραματοθεραπείας για έναν ασθενή.

Από αρχαιότητας, το θέατρο είχε έναν θεραπευτικό χαρακτήρα. Στην εποχή μας βλέπω ότι αυτός ο θεραπευτικός χαρακτήρας έχει χαθεί, δίνοντας τη θέση του σε πιο εξωστρεφή θεάματα, που μπορεί να είναι βασισμένα ακόμη και πάνω σε κλασικούς συγγραφείς. Κατά τη γνώμη μου το θέατρο δεν έχει ως αποστολή ή λόγο ύπαρξης να παρουσιάζει έναν ωμό ρεαλισμό. Αντίθετα, πιστεύω σε ένα ρεαλισμό που έχει το χιούμορ και την ποίηση που κρύβει η ζωή μας. Δεν πιστεύω στην εύκολη τάση που έχει διαμορφωθεί στην ελληνική θεατρική σκηνή. Για να επιστρέψω στην δική μας παράσταση, η δραματοθεραπεία δεν λυτρώνει τον πρωταγωνιστή. Του προσφέρει όμως ένα χάδι. Δεν είναι λίγο. Το ίδιο το έργο είναι άλλωστε μια αλληγορία για το πώς μπορούμε να βρούμε μια διέξοδο, ένα φως σε μια ζωή σκοτεινή, βίαιη, όπου κανείς δεν διαχειρίζεται τα τραύματά του. Απλώς τα κουκουλώνει, χωρίς να τα επουλώνει. Είναι μια ουσιαστική μελέτη του ανθρώπινου ψυχισμού, σε μια εποχή που δεν της αρέσει να ασχολείται με αυτά τα θέματα. Και το έργο εξετάζει όλα αυτά τα ευαίσθητα θέματα με χιούμορ, τρυφερότητα και λεπτή ειρωνεία.

-Τι «Χάπι» είναι λοιπόν αυτό και τι θεραπεία προσφέρει;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το έργο ονομάζεται Medicine και το μεταφράσαμε Χάπι με τον Αντώνη Γαλέο για να «κλείνει το μάτι» και στο happiness, την ευτυχία που όλοι αναζητάμε. Το Χάπι είναι λοιπόν η αγάπη. Η τέχνη είναι ένας δρόμος προς την αγάπη. Το λέω, ξέροντας ότι στις μέρες μας η τέχνη περνάει λίγο σε δεύτερη μοίρα. Και δεν αναφέρομαι μόνο πολιτειακά, με όσα γίνονται με την αναγνώριση των σπουδών μας, με τα μέτρα που ελήφθησαν την περίοδο του κορονοϊού και την υποβάθμιση των σχολών μας, αλλά και με κάποιες διαδικτυακές συνήθειες, που ανέπτυξε στις μέρες μας ο θεατής. Η αισθητική και η συνήθεια της πλατφόρμας αντικαθιστά δυστυχώς κάποιες συνήθειές μας, με τις οποίες μεγαλώσαμε.

Elina Giounanli/Elina Giounanli/nophoto.gr
«Χάπι»Elina Giounanli/Elina Giounanli/nophoto.gr

- Μεγάλος ηττημένος είναι σίγουρα ο κινηματογράφος. Αντίθετα, το θέατρο ζει μεγάλες στιγμές τη φετινή σεζόν, με αρκετές παραστάσεις να είναι γεμάτες και τον κόσμο να κατακλύζει τα θέατρα. Έχει βγει νικητής.

Ναι αυτό συμβαίνει, γιατί το θέατρο έχει ανάσα. Δεν μπορεί να ζήσει αλλιώς. Νομίζω ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ψάχνει την ανάσα του. Πιστεύω ότι μπορεί να τη βρει μέσα από το θέατρο. Υπάρχουν παραγωγές και παραστάσεις που μπορούν να του προσφέρουν αυτή την ανάσα. Είναι πολλές σίγουρα! Είναι όμως όλα πολλά στη ζωή μας σήμερα.

- Άρα η αγάπη είναι φάρμακο διά πάσαν νόσον;

Ναι και διά πάσαν μαλακίαν (γέλια). Το πιστεύω! Μπορεί να ακούγομαι σαν τον Ευαγγελιστή... Ελπίζω όμως ότι το 2023 να φέρει την αγάπη στη ζωή όλων μας.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Ελίνα Γιουνανλή
«Χάπι»Ελίνα Γιουνανλή

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος

Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης

Ερμηνεύουν: Βέρα Μακρομαρίδου, Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη, Μάνος Καρατζογιάννης

Μαζί τους επί σκηνής ο ντράμερ Βαγγέλης Παρασκευαϊδης

Συμμετέχουν με τη φωνή τους οι ηθοποιοί (αλφαβητική σειρά): Δημήτρης Ήμελλος, Δημήτρης Καταλειφός, Τάσος Λέκκας, Θεοδώρα Μαστρομηνά, Νένα Μεντή, Λουκία Μιχαλοπούλου, Περικλής Μουστάκης, Γιάννης Νταλιάνης, Νίκος Πουρσανίδης και Σοφία Φιλιππίδου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σκηνικό: Κωνσταντίνος Χαλδαίος

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος

Μουσική: Παναγιώτης Μανουηλίδης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Στέλιος Πλέσσας

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Βοηθός σκηνογράφου: Γιώργος Βασιλείου

Βοηθός ενδυματολόγου: Λυδία Τράντα

Φωτογραφίες promotion: Σπύρος Περδίου

Φωτογραφίες παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή

Τρέιλερ: Ηλίας Μόσχοβας

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Επικοινωνία παράστασης: Ευαγγελία Σκρομπόλα

Γραφιστικά: Μάριος Γαμπιεράκης

Παραγωγή: Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο

INFO

Θέατρο Σταθμός

Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο (πλησίον του ΜΕΤΡΟ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ), τηλ. 210 52 30 267

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μέρες & ώρες παραστάσεων: Παρασκευή, Σάββατο 21:00, Κυριακή 18:15

ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ

Σάββατο & Κυριακή: 15 ευρώ (κανονικό), 13 ευρώ (μειωμένο), 10 ευρώ (ανέργων – ΑΜΕΑ), 5 ευρώ (ατέλεια)

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 90 λεπτά

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Δ. Αγαρτζίδης: «Η οικογένεια είναι μια μικρή αυτοκρατορία που δημιουργεί δυσλειτουργικούς ενήλικες»

Γιώργος Τζιρτζιλάκης: «Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου είναι ένα ημερολόγιο, το συναξάρι μιας δεκαετίας»

«Δάσος» & «Eternal you»: Δύο εξαιρετικές ταινίες τεκμηρίωσης στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσ/νίκης