Οι συντελεστές της Τελετής Έναρξης της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης μιλούν στο Euronews για τις εκδηλώσεις που έγιναν το Σάββατο 4/2 και την Κυριακή 5/2.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑπό το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου, η Ελευσίνα είναι κι επίσημα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023. Περισσότεροι από 15.000 επισκέπτες, 500 καλλιτέχνες και 800 συμμετέχοντες στις Πομπές πήραν μέρος στη θεαματική Τελετή Έναρξης, που έστρεψε τα μάτια της Ελλάδας και της Ευρώπης στην πόλη. Πηγή έμπνευσης η ιστορία και οι μύθοι της πόλης, η σύνδεση του Άνω και του Κάτω Κόσμου και οι περίφημες Πομπές.
Στο πάρκινγκ του Παλαιού Ελαιουργείου συναντήθηκαν τρεις Πομπές ανθρώπων: Το Ελευσίνιο Κίνημα, δηλαδή οι 14 Εθνοτοπικοί σύλλογοι που συνθέτουν το πολύχρωμο μωσαϊκό της πόλης, οι TimeCircus, η καλλιτεχνική κολεκτίβα από το Βέλγιο, που έχει διανύσει επί 9 μήνες, πεζή με το τροχήλατο όχημά της 3.000 χλμ. σε όλη την Ευρώπη και τέλος δεκάδες Ημεροδρόμοι, άτομα με και χωρίς αναπηρία, που με αφετηρία τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, διένυσαν εν τάχει τα 21 χλμ. της Ιεράς Οδού.
Όλοι ενωμένοι έστησαν ένα μεγάλο χορό μαζί με τους κατοίκους και τους επισκέπτες που τους επεφύλαξαν ιδιαίτερη υποδοχή. Την καλλιτεχνική επιμέλεια του Ελευσίνιου Κινήματος είχε η χορογράφος Τζένη Αργυρίου και ο εικαστικός Βασίλης Γεροδήμος.
«Ξεκινήσαμε από το 2018, όπου είχαμε κάνει μια Πομπή μόνο για τα Εργατικά Κινήματα. Κι εκεί γνωρίσαμε τη μεγάλη ιστορία της Ελευσίνας, όσον αφορά στις διεκδικήσεις των εργατών, διότι ήταν μια πόλη όπου μαζεύτηκαν οι άνθρωποι για να εργαστούν. Θέλοντας να εξελίξουμε αυτή την ιδέα το 2023, πήγαμε ακόμη πιο πίσω στο χρόνο, δηλαδή από πού ήρθαν αυτοί οι άνθρωποι για να εργαστούν. Γιατί αυτοί έφεραν εδώ την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα που είχε ο τόπος τους. Γι’ αυτό το λόγο δημιούργησαν αυτούς τους συλλόγους. Κρατούν τα ήθη και τα έθιμά τους. Οπότε σκεφτήκαμε η δική μας Πομπή να είναι σαν μια διαδικασία του πώς ήρθαν αυτοί εδώ, πώς ενώθηκαν στην οδό Κανελλοπούλου και έγιναν ένα σώμα, μια βουβή πορεία ειρήνης. Στο τέλος, εδώ στο πάρκινγκ ενώθηκαν σε έναν κοινό χορό. Η αλήθεια είναι όλοι αυτοί οι κάτοικοι δεν χορεύουν κάθε μέρα μαζί. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ήταν για όλους μια μοναδική στιγμή, να αφήσουν τις διαφορές τους και για δέκα λεπτά να χορέψουν όλοι μαζί. Σε όλο αυτό που είδατε, συμμετείχαν, εκτός από εμένα και τον Βασίλη Γεροδήμο που το σκεφτήκαμε, πολύ έμπειροι άνθρωποι, χορογράφοι, χορευτές και μουσικοί. Ελπίζουμε ότι ένα μήνυμα από την Ελευσίνα είναι ότι χρειάζονται άνθρωποι που έχουν ειδικότητα και δεν είναι ανειδίκευτοι, απόφοιτοι Λυκείου για να φέρουν κάτι τόσο δύσκολο εις πέρας» επισήμανε η Τζένη Αργυρίου.
Ο Βασίλης Γεροδήμος συμπληρώνει: «Ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον γιατί ήρθαμε σε μια πόλη, την Ελευσίνα και προσπαθήσαμε να μπούμε στη διαδικασία να γνωρίσουμε αυτούς τους εθνοτοπικούς συλλόγους και να μπορέσουμε να γίνουμε όλοι μια ομάδα. Έτσι κι έγινε με όλους αυτούς τους ανθρώπους που συμμετείχαν. Μας έδωσαν την ευκαιρία να δουλέψουμε μαζί τους και να φέρουμε αυτό το αποτέλεσμα».
Ανάμεσα στις σημαντικές εκθέσεις της Τελετής Έναρξης, περιλαμβάνεται και το πρότζεκτ του σημαντικού συνθέτη Heiner Goebbels, στις αποθήκες του Παλαιού Ελαιουργείου. Ο 70χρονος Γερμανός καλλιτέχνης με τη μεγάλη διεθνή καριέρα, χρησιμοποιεί το φως, τις προβολές, το νερό και τον ήχο για να δημιουργήσει ένα Τελεστήριο, έναν χώρο κοσμικής μύησης. Προσκαλεί το κοινό να διεισδύσει σε αυτό το περιβάλλον, να ακούσει τους ήχους, να θαυμάσει τις αντανακλάσεις και τις κινούμενες εικόνες στις οποίες οι περφόρμερ φαίνονται να ανασύρουν λείψανα της ευρωπαϊκής ιστορίας. Τίτλος του πρότζεκτ «7 Στήλες».
Ο σπουδαίος δημιουργός μίλησε στο Euronews: «Η έκθεση συνδέεται πάρα πολύ με την ιστορία ειδικά αυτού του κτιρίου, που ήταν ελαιουργείο. Όταν ήρθα εδώ τον περασμένο Ιούλιο, ήταν ακόμη εντελώς κατεστραμμένο. Όταν το δείτε τώρα, έχει μετατραπεί, θα έλεγα, σε έναν ναό μύησης. Δούλεψα με εικόνες, ηχητικά τεκμήρια, φωνές από το καταπληκτικό αρχείο του εθνομουσικολόγου Samuel Baud-Bovy. Δημιούργησε ένα πολύ μεγάλο αρχείο τις δεκαετίες του ’30, ’40 και ’50. Αποτελείται από ελληνικά δημοτικά τραγούδια, τα οποία λατρεύω. Μου αρέσουν κυρίως τα κλέφτικα. Διαθέτουν μια τόσο μεγάλη κουλτούρα φωνητικών. Με συγκινούν πολύ. Τα συνδύασα με πραγματικούς ήχους, με σύγχρονα ηχητικά τοπία και μουσικές, καθώς και με εικόνες. Δεν θέλω να ξεχωρίσω ποιο στοιχείο είναι πιο σημαντικό. Θέλω να υπάρχει μια ισορροπία για να αποφασίζει ο καθένας, πώς θα κινηθεί μέσα στον χώρο».
Μετά το τέλος των Πομπών, ήρθε η σειρά του κεντρικού γεγονότος της βραδιάς που πραγματοποιήθηκε μέσα στη θάλασσα. Η σύλληψη και η ιδέα ήταν του καλλιτεχνικού διευθυντή της διοργάνωσης Μιχαήλ Μαρμαρινού και η σκηνοθεσία του Κρις Μπάλντουιν.
Πρωταγωνιστές σε αυτή την θαλάσσια χορογραφία, μια πλωτή εξέδρα, 16 σκάφη και ένας ανυψωτικός γερανός. Βάρκες και πλοία του λιμανιού, στα οποία επέβαιναν 17 καπετάνιοι και 11 βοηθοί καπετάνιου, συμμετείχαν με τις κόρνες τους. Μια φωτεινή θαλάσσια οντότητα, μια φάλαινα αναδύθηκε από το νερό. Ένα μεταλλικό γλυπτό μήκους 22 μέτρων και ύψους έξι μέτρων, πάνω στο οποίο γίνονταν εντυπωσιακές προβολές από την ιστορία της πόλης.
Ο Βρετανός σκηνοθέτης της τελετής Κρις Μπάλντουιν είναι ενθουσιασμένος με όσα έζησε και βίωσε στην Ελευσίνα:«Η Ελευσίνα είναι μια εκπληκτική πόλη. Είναι από διαφορετικές πλευρές ένα έμβλημα του 20ου αιώνα και βέβαια και του 21ου. Διότι κτίστηκε εδώ ως αποτέλεσμα της τρομερής ενέργειας που προήλθε από τη βιομηχανική επανάσταση. Μετρά βέβαια πολλές χιλιάδες χρόνια διαδρομής. Αυτή είναι η ιστορία της, ο μύθος της. Μια μακραίωνη ιστορία. Αυτό που συνέβη ουσιαστικά είναι μια έκρηξη ανάπτυξης με διαφορετικούς πληθυσμούς ελληνικής κυρίως προέλευσης να φτάνουν εδώ για να δημιουργήσουν τις βιομηχανικές μονάδες. Για όλους τους λόγους που γνωρίζουμε όλοι μας, αυτή η περίοδος φτάνει στο τέλος της. Οπότε αυτή η πόλη είναι έμβλημα όχι μόνο για όσα πέτυχε και για τη συνοχή που υπήρξε ανάμεσα στις διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες, αλλά και για το ότι ψάχνει. Αναζητά μια ταυτότητα, ψάχνει να βρει πώς θα διαφυλάξει τις αξίες της στο μέλλον, σε μια νέα βιομηχανική πραγματικότητα, όπου δεν γνωρίζουμε τι δουλειές θα έχουμε, πώς θα φροντίσουμε τα πράγματα που αγαπάμε και λατρεύουμε. Αυτό την κάνει ένα ιδιαίτερα ανθρώπινο μέρος. Είναι ένα ευρωπαϊκό ζήτημα. Το κοινό στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο θα κατανοήσει αμέσως τη σύνδεση που έχει με αυτό τον τόπο».
Τι αφορά το σόου; «Το σόου έχει να κάνει με την άφιξη κάτι μυστηριώδους. Είναι μια μετάβαση; Είναι μια αλλαγή στον τρόπο που σκεφτόμαστε, σε σχέση με το πού ζούμε; Θα αφήσω κάποια ερωτήματα, γιατί όλη η ιδέα στηρίζεται στην έκπληξη. Το μόνο μέρος που μπορείς να συγκεντρώσεις ένα μεγάλο πλήθος στην Ελευσίνα είναι το παραθαλάσσιο μέτωπο. Η Ελευσίνα ενώνεται λοιπόν στην ακτή και στη θάλασσα για να μας διηγηθεί μια ιστορία για τις μεταβάσεις που συμβαίνουν. Και φυσικά μπορεί να το μαντέψατε: αυτή η μετάβαση σχετίζεται με το περιβάλλον. Έχει να κάνει με το τι συμβαίνει τώρα που ερχόμαστε σε επαφή με το μεταβιομηχανικό παρόν μας, ποιο είναι το κόστος της βιομηχανοποίησης που βιώσαμε και τι σημαίνει αυτό για όλους μας. Διότι, όπως λέω συχνά, όταν η θάλασσα αναπνέει, αναπνέουμε κι εμείς».
Η εντυπωσιακή τελετή ξεκίνησε με τη φράση του αφηγητή «Θέλει χρόνο για να μπορέσεις να δεις κάποια πράγματα που δεν φαίνονται».
Τα πληρώματα του στόλου των 16 σκαφών, πέρα από τους καπετάνιους τους, αποτελούνταν και από 30 μουσικούς της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Τις μελωδίες ερμήνευσαν από την πλωτή εξέδρα 122 CHORES σε καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαρίνας Σάττι.
Την πρωτότυπη μουσική σύνθεση υπέγραψε ο Άγγελος Τριανταφύλλου:
«Το νούμερο ένα στοιχείο που με ενέπνευσε, είναι η ίδια η πόλη της Ελευσίνας, γιατί είναι μια πόλη μουσείο και μια πόλη με πολύ ιδιαίτερη ζωή, την οποία έχει αναδείξει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός σε όλη αυτή την τελετή. Με ενδιαφέρει η ιστορία της Ελευσίνας, ο μεγάλος μύθος της, η Περσεφόνη. Το ίδιο το μουσικό έργο λέγεται “Τα μυστήρια της μετάβασης”, διότι αφορά την μετάβαση από τον Πάνω Κόσμο στον Κάτω Κόσμο. Οπότε αυτός ο μύθος της Περσεφόνης είναι το νούμερο ένα που μας έχει εμπνεύσει. Τα χαρακτηριστικά της μουσικής μου είναι τα πνευστά: Υπάρχουν 30 χάλκινα όργανα, τα οποία παίζουν στην αρχή της τελετής και καθ’ όλη τη διάρκειά της. Επίσης η συμφωνική ορχήστρα και η πολυμελής χορωδία, οι CHORES, με την εποπτεία της Μαρίνας Σάττι. 150 κοπέλες συμμετέχουν στην Τελετή».
Οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν κατά μήκος της παραλιακής οδού με μια πρωτότυπη Πολιτιστική Διαδρομή. Περιλάμβανε 19 διαφορετικές δράσεις σε ταράτσες, αυλές, ένα συνεργείο αυτοκινήτων, ταβέρνες, μπαλκόνια, παράθυρα και δώματα, όπου το κοινό παρακολουθούσε πειραματικά project, χορογραφίες, ηχητικές εγκαταστάσεις, ρεσιτάλ ποντιακής λύρας, θαλασσινά κεράσματα. Ήταν μία απρόσμενη εμπειρία, που ενεργοποίησε διαφορετικούς χώρους της πόλης. Τι μένει στην Ελευσίνα από αυτή την τελετή έναρξης;
«Το ένα είναι αυτή η χαρά που νιώθει η πόλη αυτή την στιγμή, την οποία νιώθουν και οι άνθρωποι που την έχουν επισκεφθεί σήμερα. Αυτό είναι το πρώτο βασικό γιατί η χαρά είναι μέρος του ευ ζην και το ευ ζην γίνεται παραγωγικό. Γίνεται δηλαδή δημιουργία. Το δεύτερο είναι, στη συνέχεια του χρόνου να αφήσουμε πίσω μας πράγματα, που να δημιουργούν αιτία για να επισκεφθεί κανείς την Ελευσίνα, γιατί θα ζει τέτοιες στιγμές σαν κι αυτή που ζούμε σήμερα» τονίζει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, Γενικός καλλιτεχνικός διευθυντής της 2023 Ελευσίς, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Η ιστορική επανένωση των Στέρεο Νόβα, έφερε μπροστά στο πρώην εργοστάσιο Ίρις, πάνω από 5.000 θεατές. Η εμβληματική μπάντα των 90s καθήλωσε με τους ήχους της το κοινό για πάνω από 1.30 ώρα, ερμηνεύοντας γνωστές επιτυχίες της. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με ένα μεγάλο πάρτι στο Ελαιουργείο με γυναίκες DJS από την Ελευσίνα και άλλες Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης.