Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας δεν είναι πρόβλημα μόνο για τις τροπικές περιοχές. Είναι μια σοβαρή απειλή για την Ευρώπη. Η περυσινή διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα στη Βόννη – η COP23 – εξέδωσε μια έντονη προειδοποίηση σχετικά με το τι θα συμβεί, αν δεν κάνουμε τίποτα για να χαλιναγωγήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη. Καθώς οι πάγοι λιώνουν και η στάθμη των υδάτων ανεβαίνει, μεγάλες παράκτιες περιοχές ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν έντονα προβλήματα, ειδικά στην Ολλανδία, το Βέλγιο και την Ελλάδα. Η στάθμη της θάλασσας αναμένεται μέχρι το 2100 να σημειώσει άνοδο από 40 εκατοστά έως και έν μέτρο, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
Η αποτροπή της ζημιάς είναι ίσως δυνατή, όμως θα είναι εξαιρετικά κοστοβόρα. Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που εκδόθηκε στη διάρκεια της COP23 αναφέρει πως τα νησιά Φίτζι χρειάζονται 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την επόμενη δεκαετία, προκειμένου να προλάβουν τις συνέπειες της ανόδου της στάθμης των υδάτων. Το νησιωτικό αυτό κράτος είναι μεταξύ των πρώτων θυμάτων αυτού του διεθνούς κινδύνου. Να σημειώσουμε πως το ποσό αυτό ισούται με ολόκληρο το ετήσιο ΑΕΠ των Φίτζι.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαθώς η άνοδος της στάθμης δεν είναι η ίδια σε όλο τον κόσμο, η κατάσταση στα Φίτζι είναι μια προειδοποίηση προς την Ευρώπη και άλλα μέρη του πλανήτη για το τι μας περιμένει.
Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει τρία χιλιοστά κάθε χρόνο από το 1993, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Με άλλα λόγια, η στάθμη των ωκεανών αυτή τη στιγμή είναι επτά εκατοστά υψηλότερη από ό,τι ήταν πριν 24 χρόνια. Όμως, όσο κι αν το επίπεδο της θάλασσας έχει ανεβεί κατά 19,5 εκατοστά συνολικά τον τελευταίο αιώνα, αυτή η άνοδος δεν συνέβη βαθμιαία. Για την ακρίβεια, το πρόβλημα χειροτερεύει όλο και περισσότερο.
Το σε τι βαθμό θα ανέβει η στάθμη των ωκεανών εξαρτάται από τις προσπάθειές μας να κάμψουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όμως, την ώρα που η Ευρώπη έχει το χρόνο για να προετοιμαστεί για τυχόν πλημμύρες, για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις αυτό δεν είναι κάτι μελλοντικό. Ο κίνδυνος ήδη χτυπά την πόρτα τους.
Η πόλη της Βενετίας εργάζεται πάνω στην εγκατάσταση 57 αντιπλημμυρικών φραγμάτων, προκειμένου να αποτρέψει την πλημμύρα της θάλασσας στη λίμνη. Ήδη έχει δαπανήσει 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ για να προστατεύσει το ιστορικό σημείο. Η Ολλανδία, μια χώρα-βετεράνος στην αντιπλημμυρική διαχείριση, έχει ανταποκριθεί στο πρόβλημα, εν μέρει σχεδιάζοντας πλωτές κατοικίες. Στη Βρετανία, 1,8 δισεκατομμύρια λίρες έχουν δεσμευθεί για την υπεράσπιση του Λονδίνου και των γύρω περιοχών από μια πλημμύρια του Τάμεση, αφού ήδη οι νότιες περιοχές της Αγγλίας ήδη υποφέρουν σε τακτική βάση από ζημιές που προκαλούνται λόγω των χειμερινών πλημμυρών. Βαρκελώνη, Κωνσταντινούπολη και Δουβλίνο, αλλά και μεγάλα κομμάτια της ολλανδικής και της βελγικής επικράτειας θεωρούνται επίσης ευάλωτα στην άνοδο των υδάτων.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑυτό σημαίνει πως οι πολιτικοί και εν γένει οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλη την Ευρώπη πρέπει να δράσουν τώρα για να προλάβουν μια καταστροφική ζημιά. Η προσέγγιση είναι διττή: Αφ’ ενός να εγκατασταθούν σταθερά μέτρα για την προστασία περιοχών από τις ροές ύδατος και αφ’ ετέρου να γίνει δουλειά πάνω στη μείωση της βλάβης στο περιβάλλον, η οποία οδηγεί τη στάθμη της θάλασσας σε άνοδο. Κι όλα αυτά όσο υπάρχει χρόνος. Αυτές οι προσπάθειες απαιτούν λεπτομερή και αξιόπιστη πληροφόρηση σχετικά με το πώς ενδέχεται να αλλάξει η ακτογραμμή σε κάθε περιοχή.
Το Πρόγραμμα «Κοπέρνικος» παρέχει ζωτικά στοιχεία και πληροφορίες σχετικά με την αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων. «Η επιτήρηση των θαλασσίων επιπέδων είναι το κλειδί για την ανάπτυξη του κλίματός μας», λέει ο Jean-Noël Thépaut, επικεφαλής της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής του Κοπέρνικου. «Είναι σημαντικό οι αρχές και οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής να διαθέτουν μια ολιτική αντίληψη για την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και το πώς αυτή επηρεάζει πολλές πτυχές του πλανήτη». Γι’ αυτό και η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής του Κοπέρνικου όχι μόνο επιτηρεί τη θαλάσσια στάθμη, αλλά και του θαλάσσιου πάγου, τη θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας και μεταβλητές της ξηράς, όπως η υγρασία του εδάφους. «Θέλουμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σε αυτό που αποκαλούμε ‘υδάτινος κύκλος’, καθώς αυτό μας επιτρέπει να παρακολουθούμε την εξέλιξη του κλίματος εξ ολοκλήρου».
Για την μελλοντική κατασκευή της υποδομής θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Ένα από τους οργανισμούς που παρέχουν τα στοιχεία στην Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής του Κοπέρνικου είναι το CLS, το γαλλικό ερευνητικό ινστιτούτο για τη μελέτη της θάλασσας. Ο Gilles Larnicol, επικεφαλής Ωκεανογραφίας στο CLS υποστηρίζει πως ρόλο-κλειδί του οργανισμού είναι η διασφάλιση πως τα στοιχεία που παρέχονται είναι ακριβή και πέραν κάθε αμφιβολίας, ούτως ώστε οι αποφάσεις να μπορούν να ληφθούν με αξιόπιστο τρόπο με βάση αυτήν την ανάλυση. «Όποτε τοποθετείται κοντά στην ακτή ένα νέο λιμάνι ή ένα κτίριο, στην κατασκευή του θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν τις προβλέψεις για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας», επισημαίνει ο Larnicol. «Το μοντέλο της IPCC είναι ζωτικής σημασίας σε αυτό, όμως είναι σημαντικό οι πληροφορίες να διασταυρώνονται με άλλες πηγές, όπως τα στοιχεία που συλλέγουμε».
Σε αναγνώριση της σημασίας των επιπέδων της θάλασσας ως δείκτη του φαινομένου του θερμοκηπίου, πέρυσι η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα αφιέρωσε δύο ολόκληρες ημέρες στον ωκεανό. 194 χώρες υπέγραψαν τη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία θέτει ως στόχο να περιορίσει την άνοδο στη θερμοκρασία του πλανήτη κατά 1,5 με 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα. Ο επικεφαλής του Κοπέρνικου Jean-Noël Thépaut θεωρεί πως υπάρχουν λόγοι αισιοδοξίας: «Ο στόχος αποτελεί πρόκληση, όμως, αν οι χώρες δεσμευθούν στο να εργαστούν για τους σκοπούς αυτούς μέσω της δράσης τους για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, θα είναι εφικτό να περιοριστούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, να διατηρήσουμε τη θερμοκρασία σε αποδεκτά επίπεδα και, κατά συνέπεια, να συγκρατήσουμε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας».
