Μικρά αλιευτικά σκάφη συντηρούν μικρές κοινότητες, δίνουν δουλειά και βοηθούν στην προστασία των οικοσυστημάτων στη Δανία
Στη Δανία, μικρά αλιευτικά σκάφη συντηρούν μικρές κοινότητες, δίνουν δουλειά και βοηθούν στην προστασία των οικοσυστημάτων κατά μήκος των ευρωπαϊκών ακτών. Μπορούν όμως να ανταγωνιστούν τη μεγάλη αλιευτική βιομηχανία, που έχει τα μέσα να βγάλει τα μικρότερα σκάφη εκτός παιχνιδιού; Ενώ μερικοί τα παρατούν, άλλοι βρίσκουν τρόπους να αναπτυχθούν και να ευημερήσουν.
Ο Γιαν Όλσεν είναι πρόεδρος του Συνεταιρισμού Ψαράδων στο μικρό ψαραχώρι Θόρουπστραντ:
«Ο πατέρας μου ήταν ψαράς. Είναι στο αίμα μας, στις φλέβες μας. Οι δοκότρατες καταστρέφουν το βυθό. Εμείς χρησιμοποιούμε δίχτυα, που μένουν στο βυθό για μια ή δύο μέρες. Και μετά τα μαζεύουμε. Δεν καταστρέφουν τίποτε».
Περνούν 11 ώρες στην άγρια θάλασσα, κάθε μέρα. Οι τρεις άνδρες ανασύρουν τα δίχτυα τους, στη βορειοδυτική Δανία. Η σημερινή ψαριά είναι 1,5 τόνος γλώσσες. Λένε ότι παλιότερα ήταν πολύ περισσότερες πριν καταφτάσουν οι μεγάλες μηχανότρατες που σάρωσαν τα πάντα.
Η προσάραξη σε μια αμμώδη παραλία θα κατέστρεφε τα περισσότερα σκάφη, αλλά όχι τα μικρά δρύινα καϊκια, που κατασκευάζονται σ' αυτή την περιοχή από την εποχή των Βίκινγκ. Με αυτό τον ανθεκτικό στόλο από ψαρόβαρκες, το ψαροχώρι του Θόρουπστραντ καταφέρνει να επιβιώνει.
Η αλιεία μικρής κλίμακας παίζει κομβικό ρόλο σε πολλές περιοχές της Ε.Ε. Στην Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα, αντιπροσωπεύει πάνω από το 80% του συνολικού αλιευτικού στόλου και απασχολεί πάνω από το 60% του συνολικού εργατικού δυναμικού στον συγκεκριμένο τομέα. Η Ε.Ε. αναγνωρίζει τη σημασία της. Τα τελευταία επτά χρόνια, οι αλιείς μικρής κλίμακας έχουν πάρει σχεδόν 210 εκατομμύρια ευρώ από δημόσια χρηματοδότηση για το μάρκετινγκ, τη διαφοροποίηση και άλλα πρότζεκτ τους.
Η Δανία έχασε πολλούς από τους μικρούς ανεξάρτητους αλιείς της πριν από μια δεκαετία, όταν αποφάσισε να επιβάλει ποσοστώσεις στα αλιεύματα των ιδιοκτητών σκαφών, και να τα θεωρήσει μέρος της ιδιωτικής τους περιουσίας. Οι μεγάλες εταιρίες άδραξαν την ευκαιρία να αναλάβουν οι ίδιες αυτές τις ποσοστώσεις. Οι τιμές στην αγορά εκτοξεύτηκαν και οι μικροί πλοιοκτήτες πούλησαν τα σκάφη τους και άφησαν το επάγγελμα.
Ο Τόμας Χόρουπ είναι πρόεδρος του Σωματείου Παράκτιας Αλιείας του Θόρουπστραντ εξηγεί: «Τον πρώτο χρόνο επιβολής του μέτρου, το 25% του στόλου εξαφανίστηκε. Τον πρώτο χρόνο! Και στα πρώτα δύο χρόνια, η τιμή ενός τέτοιου σκάφους αυξήθηκε κατά 1000%».
Με αυτές τις τιμές, οι νέοι ψαράδες δεν μπορούσαν να μπουν στην αγορά, η οποία άρχισε να κυριαρχείται από τις μεγάλες αλιευτικές εταιρίες. Τα παραθαλάσσια χωριά έχασαν τα σκάφη τους και έγιναν χωριά φαντάσματα. Οι κάτοικοι του Θόρουπστραντ αποφάσισαν να δράσουν. Η κοινωνική ανθρωπολόγος Ματίλντε Χόρουπ Άουτζεν επισημαίνει πώς έδρασαν: «Έκαναν πολλές συναντήσεις και συζητήσεις. Η πλειοψηφία αποφάσισε να δημιουργήσει έναν συνεταιρισμό, να αγοράσουν όλοι μαζί ποσοστώσεις και τις μοιραστούν. Με αυτό τον τρόπο νέοι ψαράδες μπόρεσαν να μπουν στον συνεταιρισμό και να μοιραστούν τις ποσοστώσεις. Έτσι κι έγινε».
Έτσι η τοπική κοινότητα διαφύλαξε τα αλιευτικά της δικαιώματα και προστάτεψε τον παραδοσιακό τρόπο αλιείας και την ναυπήγηση ξύλινων σκαφών. Η Δανία είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο γι' αυτά. Πολλοί που έρχονταν εδώ, άρχισαν να μπαίνουν στον κλάδο και να ασχολούνται με αυτό το επάγγελμα. Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση βοήθησε να ανοίξει ένα ναυπηγείο κατασκευής νέων αλιευτικών σκαφών. Εδώ εκπαιδεύονται τεχνίτες και υποστηρίζεται η τοπική οικονομία.
«Δεν είναι μόνο ψαράδες. Είναι ναυπηγοί, ηλεκτρολόγοι, μηχανικοί, και όλα τα σχετικά. Δημιουργούνται δουλειές εδώ. Και αυτό το ναυπηγείο. Και όλα αυτά που κάνουμε εδώ δημιουργούν τουρισμό. Οι άνθρωποι θέλουν να έρθουν εδώ και να δουν τι γίνεται» υπογραμμίζει η Πίπσεν Μόνραντ Χάνσεν, ερευνήτρια σε θέματα αλιείας μικρής κλίμακας.
Το βιώσιμο φαγητό έχει γίνει της μόδας και έχει βοηθήσει πολύ και τον συγκεκριμένο τρόπο αλίευσης. Αυτό το μαγαζί και εστιατόριο είναι μέρος μιας υποδομής που υποστηρίχτηκε με χρήματα της Ε.Ε.. Πουλά φρέσκα ψάρια. Σε αντίθεση με τα μεγάλα σκάφη, οι μικρές βάρκες δεν περνούν εβδομάδες στη θάλασσα. Τα δίχτυα τους δεν καταστρέφουν την ψαριά, με αποτέλεσμα η αξία του αλιεύματος να είναι πολύ υψηλή.
«Η διαφορά μεταξύ των ψαριών που αλιεύουν οι μηχανότρατες και του συμβατικού ψαρέματος, είναι ότι τα ψάρια που πουλάμε, κοστίζουν περίπου 2 ευρώ το κιλό. Δεν νομίζω ότι είναι ακριβά. Η τιμή είναι δίκαιη, σε σχέση με την εργασία που απαιτείται και πόσο εξαιρετικό είναι το προϊόν μας» αναφέρει η ιδιοκτήτρια Γιάνι Όλεσεν.
Το χωριό επέκτεινε μάλιστα τις πωλήσεις του στο κέντρο της Κοπεγχάγης, πουλώντας φρέσκια ψάρια στο πιο γραφικό σημείο της πρωτεύουσας. Οι πωλήσεις αυξάνονται και οι ψαράδες του Θόρουπστραντ αμείβονται περισσότερο. Παράλληλα ενημερώνουν τον κόσμο για το πώς προστατεύουν τη θάλασσα αλλά και την κοινότητά τους, όπως εξηγεί ο Σιμόν Μπίγκας Μόλερ, σεφ και ιχθυέμπορος στην HM800 Jammerbugt:
«Αυτό σημαίνει βιωσιμότητα για το περιβάλλον, αλλά επίσης βιωσιμότητα για τα μικρά ψαροχώρια που βρίσκονται στην ακτογραμμή της Δανίας και έχουν σχεδόν ερημώσει. Ελπίζω να επιβιώσουν. Είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρουν και ίσως μπορούν να εμπνεύσουν αντίστοιχες πόλεις να συνεχίσουν την εξαιρετική δουλειά».