Σε μία εποχή που φαντάζει αδιέξοδη, καλλιτέχνες εκφράζουν με τον δικό τους τρόπο τα προσωπικά και κοινωνικά τους βιώματα.
Ακολουθώντας τα μουσικά βήματα της Άννας Στερεοπούλου, που έκανε τη σύνθεση στην παράσταση Eremus, η χορεύτρια Μαριάννα Τσαγκαράκη ρίχνεται στον άδειο κόσμο της μοναξιάς, παγιδευμένη σε ένα αίσθημα φόβου, που μετατρέπεται σε επιθετικότητα.
Η λατινική λέξη eremus, σημαίνει έρημος, εγκατάλειψη και προέρχεται απο την ελληνική λέξη ήρεμος.
Υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην παράσταση και την κρίση; Στο ερώτημα αυτό απαντούν οι θεατές:
«Έδειξε με το ύφος, με τον τόνο, ότι ήθελε να ξεφύγει. Έκλαιγε, δεν έβρισκε χαρά. Όλα αυτά. Προσπαθούσε μέσα από τον εαυτό της να βρει μια χαρά», λέει η Ρούλα.
«Για εμένα συμβόλιζε όλο το ταξίδι της ψυχής του κάθε ανθρώπου, που περνάει μέσα από την έρημο. Δοκιμασίες κρίσης», αναφέρει ο Κώστας.
«Έδειξε πολύ έντονα συναισθήματα. Κυρίως λύπης και απόγνωσης», επισημαίνει η Εύη.
Στα παρασκήνια συναντάμε την Ελληνογερμανίδα χορογράφο Ρένα Κωνσταντάκη. Ως ψυχολόγος παρακολουθούσε στο παρελθόν ναρκομανείς και φυλακισμένους. Σήμερα μέσω της τέχνης φροντίζει την κοινωνία.
«Ο κόσμος εδώ στην Ελλάδα φοβάται και αυτό κάνει τη ζωή του ακόμα πιο δύσκολη. Ο φόβος βγάζει προς τα έξω υπαρξιακά ερωτήματα. Πού είμαστε, ποιοι είμαστε, τι θα γίνει αύριο; Τα οικονομικά προβλήματα έχουν μεγάλη επίδραση στην ψυχολογία τους. Δεν ξέρουν τι να κάνουν. Είναι σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Αισθάνονται ότι τρέχουν σαν τα ποντίκια χωρίς να έχουν διέξοδο», δηλώνει η Ρένα Κωνσταντάκη.
Η χορογράφος θεωρεί το θέατρο βάλσαμο και εκφράζει την ανησυχία της για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα.
«Στην παράσταση δείχνω αυτήν την επιθετικότητα που υπάρχει παντού. Η επιθετικότητα είναι εξωστρεφής. Στη συνέχεια όμως αλλάζει στόχο: στρέφεται προς το εσωτερικό μας, προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Προσπαθώ να το δείξω αυτό. Αυτή η αυτοκαταστροφική επιθετικότητα γίνεται μια επικίνδυνη τάση στις μέρες μας για την Ελλάδα», υπογραμμίζει η η χορογράφος της παράστασης “Eremus”.
Τα γκραφίτι στους δρόμους της Αθήνας καταγγέλλουν την καταπίεση της μεσαίας και εργατικής τάξης.
Η τέχνη του δρόμου είναι ένα ανώνυμο κοινωνικό ημερολόγιο σε δημόσιο χώρο.
Αυτό πρεσβεύει ο δημιουργός “Bleeps”, που διατηρεί την ανωνυμία του:
«Η ελληνική κοινωνία είχε στο παρελθόν άλλα στοιχεία. Οι άνθρωποι ήταν ανοιχτόκαρδοι. Τώρα έχουν γίνει απόμακροι. Παρατηρούσα στο παρελθόν αυτά τα τηλεοπτικά σκουπίδια, τα ριάλιτι σόου και τον τρόπο με τον οποίο μεταμόρφωσαν την οικονομία. Δεν πρέπει να επικρατήσει η παγκοσμιοποίηση, γιατί τότε θα εξαφανιστούν όλες οι διαφορές».
Ένα γκραφίτι του Bleeps έχει τίτλο: Ελλάδα, το επόμενο οικονομικό μοντέλο. Ένα άλλο κάνει λόγο για το σκοτάδι που καλύπτει την Ελλάδα και τον διχασμό της κοινωνίας ανάμεσα σε δεξιούς και αριστερούς.
Ο ίδιος πιστεύει, ότι η τέχνη και οι πολιτική είναι αλληλένδετες έννοιες. Η αλληγορική του τέχνη είναι μία γροθιά στη σκέψη.
Ο φωτογραφικός φακός Ένρι Κανάι καταγράφει τη φτώχεια και τις πόρνες, όπως η Άννα, που δέχεται να φωτογραφηθεί για την έκθεσή του “Σκιές στην Ελλάδα”.
Ο Αλβανός φωτογράφος αποτυπώνει την ανθρώπινη πραγματικότητα στην εποχή της κρίσης, μέσα σε ανήλιαγα ξενοδοχεία, πίσω από κλειστά παράθυρα.
Με την αιχμηρή του ματιά αναδεικνύει ένα περιβάλλον, που πολλοί θεωρούν κοινωνικά απόβλητο.
Ο Κανάι μεγάλωσε από 9 ετών σε αυτή τη γειτονιά και γνωρίζει καλά τα πρόσωπα της αγωνίας.
«Τα πρόσωπα είναι σκληρά, είναι όμως πραγματικότητα. Αυτό μας δίνει περισσότερη ελπίδα. Βλέποντας την πραγματικότητα έχουμε μεγαλύτερη θέληση να αλλάξουμε τα πράγματα. Μας δίνει περισσότερο κουράγιο», δηλώνει ο Ένρι Κανάι
Μαζί με άλλους καλλιτέχνες έχουν δημιουργήσει μία ομάδα. Τα μέλη της απεικονίζουν σε ένα φωτογραφικό μωσαϊκό την ελληνική κρίση και τις επιπτώσεις σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Θέλουν να δώσουν μία πλήρη εικόνα.
«Είναι κάτι καινούργιο. Είναι ένας νέος τύπος τέχνης. Πρόκειται για συλλογική δουλειά και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Η έκθεσή μας έχει τίτλο “Η εποχή της κατάθλιψης”. Δεν αναφέρεται απλώς στην ηλικία, σε μία εποχή ή σε ένα ιστορικό γεγονός, όπως η Μεγάλη Ύφεση. Αναφέρεται και σε μία κατάσταση του νου. Ακουμπά πάνω στα ανθρώπινα συναισθήματα. Η λέξη κατάθλιψη δεν είναι τυχαία, την επιλέξαμε συνειδητά», εξηγεί ο Πέτρος Μπαμπασίκας, διευθυντής της ομάδας.
Ο Χρήστος Οικονόμου, που έχει βραβευθεί για την πένα του στο σύντομο μυθιστόρημα, μιλάει για τις χαμένες ελπίδες της καθημερινής ζωής.
«Βία και επιθετικότητα υπάρχουν στα διηγήματα που γράφω. Ίσως να μην είναι τόσο φανερά αυτά τα στοιχεία. Όμως στην ελληνική κοινωνία, σε πολλές εκφάνσεις της, η βία είναι φανερή και αυτό είναι ένα από τα πράγματα που με τρομάζουν πάρα πολύ για το μέλλον αυτής της χώρας. Η ανασφάλεια και ο φόβος είναι το θερμοκήπιο του μίσους», τονίζει ο συγγραφέας Χρήστος Οικονόμου.
Ο συνιδρυτής της Μπιενάλε Αθήνας Πόκα Γιο μοιράζεται την οπτική του. Ο τεράστιος πίνακάς του υπαινίσσεται ρητά τη βία που συνδέεται με το ακροδεξιό κόμμα “Χρυσή Αυγή”.
«Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο, όπου δεν μπορούμε πλέον να αποδεχτούμε τον άλλον. Βλέπουμε ότι ξαφνικά υπάρχει μία βία, που ποτέ δεν είχαμε γνωρίσει. Υπάρχει καχυποψία. Πραγματικά είναι σαν να ζούμε σε ένα καθεστώς προ-εμφυλίου», δηλώνει ο Πόκα Γιο.
Είναι η ώρα της πρόβας για το τους “Mechanimal”. Με αφορμή τα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας την άνοιξη του 2011, ο Γιάννης, ο Κώστας και ο Φρέντι δημιούργησαν ένα είδος μουσικής, που το έχουν ονομάσει “drone’n roll”. Μας λένε ότι αυτός είναι ο ήχος της κρίσης.
«Το συναίσθημα που προσπαθούμε να βγάλουμε είναι βασικά αυτό που ζούμε, αυτό που είναι η καθημερινότητά μας. Ίσως είναι πιο ποιητικός ο τρόπος που το λέμε. Ίσως η μελωδία διαφοροποιείται, αλλά είναι μία ωμότητα και μία καθημερινότητα», λέει ο Φρέντι Φολκενμπέρι, τραγουδιστής του συγκροτήματος.
«Αυτό που άλλαξε, που με κάνει να νιώθω εγώ ότι άλλαξε, είναι ότι δεν υπάρχει ελπίδα για ένα παιδί στην ηλικία μου, να προοδεύσει σε αυτήν την κοινωνία, σε αυτήν τη χώρα», τονίζει ο κιθαρίστας των “Mechanimal” Κώστας Ματιατός.
O παραγωγός Γιάννης Παπαϊωάννου προσθέτει αποφασιστικά:
«Θα έλεγα ότι ο μοναδικός συνδετικός κρίκος της μουσικής μας και οποιασδήποτε κρίσης υπάρχει εκεί έξω, είναι ότι θέλουμε η μουσική μας να μας βγάλει από αυτήν την κρίση. Προσωπική, κοινωνική, πολιτική οικονομική, οτιδήποτε. Είναι το μοναδικό μας όπλο αυτή τη στιγμή».