Το Reporter ταξίδεψε στην Κολομβία για να συναντήσει τις γυναίκες που έχουν ιδρύσει το «Δίκτυο Πεταλούδες» στο οποίο το 2014 απονεμήθηκε το βραβείο Νάνσεν της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Το Δίκτυο βοηθά με συντονισμένο τρόπο τις γυναίκες που πέφτουν θύματα βίας, είτε ενδοοικογενειακής είτε από ομάδες ενόπλων που ελέγχουν την περιοχή.
Μπουεναβεντούρα, ένας επίγειος παράδεισος όπου ανθεί η εγκληματικότητα
Ένα φυσικό λιμάνι, προστατευμένο από τον Ειρηνικό Ωκεανό, σε μια προνομιακή θέση πάνω στο Κανάλι του Παναμά περιτριγυρισμένο από πλούσια φύση και βιοποικιλότητα.
Στην κολομβιανή πόλη Μπουεναβεντούρα δεν λείπει τίποτα για να προσφέρει υψηλό επίπεδο ζωής στους 400 χιλιάδες κατοίκους.
Το λιμάνι, με τα βαθυγάλανα νερά, θα μπορούσε να γίνει το σημαντικότερο εμπορικό λιμάνι της Κολομβίας. ωστόσο οι κάτοικοί του δεν απολαμβάνουν τους καρπούς αυτής της δραστηριότητας.
Αντίθετα, εξαιτίας της θέσης της, η πόλη τραβάει σαν μαγνήτης τους εμπόρους ναρκωτικών και τις ομάδες παραστρατιωτικών που έχουν υπό τον έλεγχό τους τις παραθαλάσσιες συνοικίες από τις οποίες διοικούν την πόλη. Δύο ένοπλες ομάδες, οι Urabeños και οι Empresa, φιλονικούν για τον έλεγχο της περιοχής, τρομοκρατούν τους επαγγελματίες, απαγάγουν όσους τους ενοχλούν ή δεν σέβονται τις απαγορεύσεις που επιβάλλονται στον πληθυσμό.
Στις αρχές Μαρτίου αναπτύχθηκαν στην περιοχή 2.500 άνδρες του ναυτικού ενώ η μόνιμη παρουσία της αστυνομίας στους δρόμους της πόλης έχει προσφέρει μια επίφαση ηρεμίας.
Στην Μπουεναβεντούρα τα όσα αποσιωπούνται είναι πιο ισχυρά από τον θόρυβο της πόλης. Τα σύνορα μεταξύ των συνοικιών είναι μεν αόρατα, αλλά είναι υπαρκτά.
Τρεις γυναίκες με πενιχρά μέσα δίνουν «φτερά» σε θύματα βίας
Η Γκλόρια, η Μέρυ και η Μαρίτζα ανήκουν στην αφρο-κολομβιανή κοινότητα στην οποία οι γυναίκες συχνά αναλαμβάνουν μόνες τους το βάρος του νοικοκυριού και των παιδιών. Είναι γυναίκες ισχυρές, που όμως έχουν αποδυναμωθεί από τη βία που ασκούν οι ένοπλοι και βρίσκονται στο έλεος των διακρίσεων λόγω φύλου.
Η Γκλόρια, η Μέρυ και η Μαρίτζα είναι μέλη της οργάνωσης «Πεταλούδες με νέα φτερά χτίζουν το μέλλον», ενός δικτύου περίπου εκατό γυναικών οι οποίες συντονίζουν εννέα οργανώσεις που δρουν σε αστικές περιοχές όπως η Μπουεναβεντούρα.
Όπως κάθε μέρα η Γκλόρια Αμπάρο Αρμπολέδα πηγαίνει σε ένα σχολείο που βρίσκεται σε αγροτική περιοχή, στο Μπάχο Καλίμα. Κατάγεται από την περιοχή και συντονίζει εκεί μια ομάδα αγροτισσών. Εδώ και τριάντα χρόνια προσφέρει κοινωνική εργασία σε γυναίκες.
Μητέρα δύο κοριτσιών που έχουν ήδη πάρει το πτυχίο τους, η καθηγήτρια Γκλόρια είναι εκ των ιδρυτριών του Δικτύου Πεταλούδες σκοπός του οποίου είναι: «Να συνοδεύει, να υποστηρίζει τις γυναίκες σε όλες τις στιγμές, ειδικότερα όταν πέφτουν θύματα βίας».
Στις αγροτικές περιοχές οι γυναίκες πολύ συχνά εξαναγκάζονται σε μετακινήσεις από τους ενόπλους που προσπαθούν να ελέγξουν την περιοχή και να εμποδίσουν την διείσδυση άλλων αντίπαλων ένοπλων ομάδων.
Η Μέρυ Μεντίνα εργάζεται και αυτή στο δίκτυο. Λέει πως η δουλειά της με τις γυναίκες της επέτρεψε να πραγματοποιήσει το όνειρό της που ήταν να προσφέρει κοινωνική εργασία. Όταν τη συναντήσαμε είχε πάει να κάνει μια παρέμβαση σε ένα εργαστήρι στη συνοικία Σαν Φρανσίσκο που το διοργανώνει η Φαμπιόλα, μία από τις συντονίστριες και επικεφαλής της οργάνωσης «Μητέρες για πάντα». Οι εθελόντριες μαθαίνουν πως να αντιμετωπίζουν τη βία κατά των γυναικών και ενημερώνονται για τη νομοθεσία που έχει υιοθετήσει η Κολομβία από το 2008.
Η Μαρίτζα Γιάνεθ Ασπρίγια, η τρίτη του «Δικτύου Πεταλούδες» ζει στη συνοικία Βίστα Ερμόσα, μια από τις πιο ευαίσθητες της Μπουεναβεντούρα, από το 2006 έπειτα από εκτοπισμό από την κατοικία της. Από μικρό κορίτσι δουλεύει σαν νταντά. Μεγάλωσε τα αδέλφια της και τα δικά της παιδιά. Στα 36 της πήρε το απολυτήριο του σχολείου.
Στο σχολείο της γειτονιάς, του εθελοντικού δικτύου μάθησης οικιακής οικονομίας, η Μαρίτζα θυμίζει πόσο σημαντικό πράγμα είναι η αλληλεγγύη μεταξύ των γυναικών.
Βοήθεια πίσω από τις κλειστές πόρτες
Οι εθελόντριες χτυπούν στις πόρτες των γυναικών και τις καλούν στα εργαστήρια, σπέρνουν, όπως λένε, προκειμένου να διευρύνουν το δίκτυο τους και να μπορέσουν να τείνουν μια χείρα φιλίας και βοηθείας εκεί όπου υπάρχει ανάγκη.
Οι «Πεταλούδες» συνεργάζονται και με άλλους θεσμικούς φορείς στην Κολομβία που ασχολούνται με τα δικαιώματα των γυναικών και ειδικότερα με την εφαρμογή της νομοθεσίας που αναγνωρίζει τη βία εξαιτίας του φύλου.
Η Μαρίτζα, η Μέρυ και η Γκλόρια θέλουν να δημιουργήσουν στη Μπουεναβεντούρα έναν ξενώνα γυναικών θυμάτων της βίας. Είναι ένα όνειρο το οποίο είναι σίγουρες πως θα πραγματοποιήσουν.
Το βραβείο Νάνσεν της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
Το βραβείο απονέμεται ετησίως στη μνήμη του μεγάλου Νορβηγού εξερευνητή και ανθρωπιστή Φρίντζοφ Νάνσεν, ο οποίος διατέλεσε πρώτος Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Επιλέγεται πρόσωπο ή οργάνωση που έχει διακριθεί στην προσπάθεια βοήθειας προσφύγων. Το χρηματικό ποσό που συνοδεύει το βραβείο ανέρχεται στις 100.000 δολάρια.