Ο δρόμος για την υιοθεσία ενός παιδιού είναι μακρύς και επίπονος. Και γίνεται ακόμα πιο περίπλοκος όταν πρόκειται κανείς να υιοθετήσει παιδί από άλλη χώρα από αυτή στην οποία γεννήθηκε. Ατελείωτη γραφειοκρατία, με αβέβαιο αποτέλεσμα.
Στο Βιετνάμ, η Συνθήκη της Χάγης για την προστασία των παιδιών του 1993, τέθηκε σε ισχύ το 2012.
Υπολογίζεται ότι στη χώρα, ζουν περίπου 1,5 εκ. ορφανά παιδιά. Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό, γιατί έχουν καταγραφεί μόνο εκείνα που διαμένουν σε κρατικά ορφανοτροφεία. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί ένας άγνωστος αριθμός παιδιών που ζουν σε ιδιωτικά ορφανοτροφεία, αλλά και αυτά που ζουν και μεγαλώνουν εγκαταλελειμμένα στους δρόμους.
Η Σιλβί και ο Σεντρίκ στάθηκαν τυχεροί και το γνωρίζουν. Το ζευγάρι ζει σε ένα μικρό χωρίο στην Άνω Σαβοΐα. Πριν από 5 χρόνια κατάφεραν να υιοθετήσουν τον Πολ και την Σαρλίν, από το Βιετνάμ. Οι διαδικασίες κύλισαν χωρίς ιδιαίτερες γραφειοκρατικές εμπλοκές. Οι ψυχολογικές διακυμάνσεις που πέρασαν όμως, μέχρι να πάρουν την τελική έγκριση ήταν ψυχοφθόρες.
Η Σιλβί μας εξηγεί την διαδικασία.
“ Δεν μπορούσαμε να κάνουμε παιδί. Ο χρόνος περνούσε και πήραμε την απόφαση να υιοθετήσουμε, από το να παραμένουμε παθητικοί. Είπαμε λοιπόν να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Είπαμε κάπου εκεί έξω υπάρχει ένα παιδί που μας έχει ανάγκη , γιατί να μην του το προσφέρουμε εμείς αυτό. Ακόμα και αν μας πάρει 5 με 6 χρόνια δεν έγινε τίποτα περιμέναμε τόσα χρόνια.’
“ Δεν φτάνεις στο σημείο να αποκτήσεις ένα παιδί εύκολα. Χρειάζονται ιατρικές και ψυχολογικές εξετάσεις τις οποίες το υποψήφιο ζευγάρι καλείται να περάσει. Είναι μία επίπονη διαδικασία που νιώθεις σαν να περνάς εξετάσεις. Όμως κρατούσαν συνέχεια στο μυαλό μου την σκέψη ότι κάπου κάποιο παιδί, που δεν μεγαλώνει σε οικογένεια, με περιμένει να το αγκαλιάσω. Αυτά τα παιδιά περιμένουν 5 και έξι χρόνια για να ζήσουν την θαλπωρή μιας οικογένειας. “
Πέντε με έξι χρόνια αναμονής είναι το σύνηθες. Μερικές φορές διαρκεί και περισσότερο. Εξαρτάται από τις αγκυλώσεις που προβάλει η νομοθεσία κάθε χώρας. Μετά την αρχική έγκριση, το ζευγάρι ξεκινά την διαδικασία των συνεντεύξεων με γιατρούς και κοινωνικούς λειτουργούς.
Η Σιλβί και ο Σεντρίκ ταξίδεψαν δύο φορές στο Βιετνάμ. Περίμεναν 11 μήνες μέχρι να μάθουν πληροφορίες για το παιδί που θα υιοθετούσαν. Μέχρι τότε δεν είχαν δικαίωμα να μάθουν πιο παιδί θα αποκτούσαν.
“ Η συγκίνηση είναι μεγάλη, γιατί δεν ξέρεις αυτό το παιδί, δεν ξέρεις τίποτα για την ζωή του. Δεν το είχαμε δει ούτε σε φωτογραφία. Μπήκαμε σε ένα δωμάτιο με πολλά παιδιά. Μας είπαν αυτό είναι. Έφεραν το παιδί κοντά μας και μετά νιώσαμε ευλογημένοι”. Τα παιδιά αυτά είναι ήρωες. Είναι εκεί μόνα τους και βιώνουν την εγκατάλειψη. Έχουν όμως μία απίστευτη εσωτερική δύναμη”, μας λέει συγκινημένος ο Σεντρίκ.
Συναντήσαμε αυτούς τους μικρούς πρωταθλητές της ζωής, στο Βιετνάμ. Τα παιδιά ζουν μαζί, και κάποια στιγμή αποχωρίζονται το ένα το άλλο χωρίς να ξέρουν τίποτα για την τύχη του. Μεγαλώνουν σε αυτούς τους τέσσερις τοίχους του ορφανοτροφείου της πόλης ΧόΤσι Μιν. Η πρώτη αίσθηση που σου δίνουν είναι η απίστευτη ψυχική τους δύναμη, αλλά κι η απόλυτη ανάγκη να ταυτιστούν και να ακουμπήσουν τον οποιοδήποτε ξένο τα επισκέπτεται. Σε κοιτούν με μία ικετευτική έκκληση στα μάτια, να τα πάρεις κοντά σου.
Το ορφανοτροφείο αυτό χρηματοδοτείται με ιδιωτικά κονδύλια, που προσφέρουν επιχειρήσεις αλλά και από συνεισφορές απλών πολιτών. Η Τιεν Φαμ Ντον διοικεί το ίδρυμα τα τελευταία 16 χρόνια.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε κρατικά ορφανοτροφεία, υιοθετούνται πολύ πιο δύσκολα. Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί. 469 το 2010 και μόλις 89 το 2013.
Τα παιδιά εδώ, είτε είναι 10 ημερών είτε 18 χρονών δεν έχουν καμία ελπίδα να ζήσουν σε μία οικογένεια. 70 συνολικά παιδιά είναι καταδικασμένα να μεγαλώσουν στα χέρια 5 γυναικών που δεν είναι ούτε καν ειδικές για την φροντίδα παιδιών. Οι ελλείψεις πολλές. Μετά την εγκατάλειψη από τους γονείς τους, τώρα βιώνουν και την κοινωνική αναλγησία.
“Οι ανύπαντρες μητέρες συνήθως είναι αυτές που εγκαταλείπουν τα παιδιά τους. Εάν είσαι ανύπαντρη μητέρα κινδυνεύεις με κοινωνικό αποκλεισμό. Σε άλλες περιπτώσεις φιλοξενούμε παιδιά που τα αφήνουν οι μητέρες τους, για να ξαναπαντρευτούν. Τα παιδιά από τον πρώτο γάμο δεν είναι ευπρόσδεκτα, από τον νέο σύζυγο”, μας εξηγεί ο Ντομικίκ, 12 χρόνια εθελοντής στο ορφανοτροφείο.
Αυτό είναι το νόημα της Συνθήκης της Χάγης. Όπου αυτό είναι δυνατό, τα παιδιά θα πρέπει να παραμένουν στην πατρίδα που γεννήθηκαν. Βρέφη από 0-3 χρόνων δε θα μπορούν να υιοθετηθούν σε ξένες χώρες. Ως αποτέλεσμα, μεταξύ του 2005 και 2010, οι υιοθεσίες έπεσαν 36%. Στην Γαλλία πάντως, δίνονται 10.000 εγκρίσεις το χρόνο.
Η υποδιευθύντρια του κέντρου υιοθεσιών της Γαλλίας, Γκέις Ντρερσί, μας εξηγεί.
“ Αυτό που συμβαίνει είναι ότι πριν μπορέσει υιοθετήσει κανείς παιδί από ξένη χώρα, η χώρα δίνει προτεραιότητα στους δικούς τις υποψήφιους. Αυτό έχει επιφέρει μία μείωση στον αριθμό των υιοθεσιών. Οι χώρες δίνουν προτεραιότητα στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και προβλήματα υγείας. ΟΙ υποψήφιοι γονείς όμως ζητούν υγιή παιδιά. Οπότε μπαίνουν σε μία διαδικασία να περιμένουν για χρόνια”.
Η έρευνα μας καταδεικνύει ότι σε χώρες σαν το Βιετνάμ, η υιοθεσία παιδιών από απλούς πολίτες, γίνεται χρόνο με τον χρόνο δυσκολότερη, ίσως και ανέφικτη.