Ένταση έχει προκαλέσει η απόφαση της κυβέρνησης της χώρας να στείλει πίσω στην Δαμασκό πρόσφυγες που φιλοξενεί χρόνια στο έδαφός της
Στην ήσυχη πόλη Βέιλε της Δανίας, συναντούμε μια οικογένεια από την Συρία, που έχει βιώσει πολλά. Διέφυγαν από την Συρία το 2015, μετά την εκτέλεση και τον ακρωτηριασμό του πατέρα από τις δυνάμεις του Προέδρου Άσαντ. Και στα πέντε μέλη της δόθηκε καθεστώς προσωρινού πρόσφυγα στη Δανία. Η μητέρα έχει διαγνωσθεί με μετατραυματική αγχώδη διαταραχή: «Φοβόμασταν. Κλαίγαμε. Ο άνδρας μου δολοφονήθηκε και τα παιδιά μου έφυγαν από το σπίτι. Έπεφταν παντού βόμβες. Ακούγαμε τα αεροπλάνα και τον ήχο των επιδρομών στα σπίτια» αναφέρει η Σαμπριέ Χασάν αλ Φαγιάντ, η μητέρα της οικογένειας.
Φέτος τον Μάρτιο, έφτασε ένα γράμμα από το κράτος της Δανίας. Επανεξετάστηκε το καθεστώς πρόσφυγα που τους είχε δοθεί. Τα μεγαλύτερα αδέλφια, ο ένας έχει ήδη παντρευτεί και ο άλλος πηγαίνει στο λύκειο, μπορούν να μείνουν στη χώρα.
Η μητέρα όμως και οι δυο της κόρες, 10 και 12 ετών πρέπει να επιστρέψουν στην Δαμασκό, που θεωρείται σήμερα ασφαλές μέρος για τις αρχές της Δανίας. Η οικογένεια είναι σοκαρισμένη: _«_Γιατί να θέλει κάποιος να γυρίσει; Φοβάμαι ότι θα με συλλάβουν και θα με ρωτήσουν πού ήμουν, πού ήταν τα παιδιά μου. Έχω δύο αγόρια και θα ρωτήσουν γιατί δεν έχουν καταταχθεί στον στρατό. Το συριακό καθεστώς δεν δείχνει κανένα έλεος. Η Συρία δεν είναι ασφαλές μέρος, κατά τη γνώμη μου. Τα σπίτια έχουν καταστραφεί. Δεν υπάρχει εκπαιδευτικό σύστημα» επισημαίνει η Σαμπριέ Χασάν αλ Φαγιάντ.
Η οικογένεια έκανε έφεση κατά της απόφασης και πήρε μέρος σε πολλές διαδηλώσεις. Άλλοι 200 Σύροι πρόσφυγες, από τους 35.000 που ζουν πλέον στην Δανία αντιμετωπίζουν την ίδια κατάσταση. Από τότε που έφτασαν τα πρώτα γράμματα για την ανάκληση του καθεστώτος πρόσφυγα, άρχισαν να κάνουν μια καθιστική διαμαρτυρία μπροστά στο κοινοβούλιο.
Ο 57χρονος Σαμέρ Μπαρακάτ είναι πρόσφυγας από το 2014. Έκανε απεργία πείνας και έπρεπε να εισαχθεί στο νοσοκομείο: «Ξέρω πολλούς που φοβούνται ότι η δανική κυβέρνηση θα τους στείλει πίσω στην Συρία και έφυγαν για άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και ξέρω και κάποιους που γύρισαν στην Συρία. Άκουσα ότι σταμάτησαν 1-2 άτομα στο αεροδρόμιο, τους ανέκριναν αμέσως και από τότε κανείς δεν γνωρίζει πού είναι».
Η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της χώρας υποστηρίζει ότι η απόφασή της βασίζεται στα συμπεράσματα της Επιτροπής που εξετάζει τις προσφυγές των προσφύγων. Είναι ένα ανεξάρτητο σώμα που τον τελευταίο χρόνο επαναξιολόγησε τις υποθέσεις 1200 προσφύγων από την ευρύτερη περιοχή της Δαμασκού.
Ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ενσωμάτωσης αρνήθηκε να μας συναντήσει. Μας έστειλε μόνο αυτή τη δήλωση: «Η Δανία είναι ανοιχτή και ειλικρινής από την πρώτη μέρα. Έχουμε καταστήσει σαφές στους Σύριους πρόσφυγες ότι η άδεια παραμονής τους είναι προσωρινή και μπορεί να ανακληθεί, εάν η ανάγκη προστασίας τους πάψει να υπάρχει. Η πολιτική της δανικής κυβέρνησης είναι να παρέχει προστασία σε όσους έχουν ανάγκη, αλλά όταν οι συνθήκες στην πατρίδα τους βελτιωθούν, οι πρώην πρόσφυγες πρέπει να γυρίσουν εκεί και να ξεκινήσουν ξανά τη ζωή τους, στη χώρα τους».
Επικοινωνήσαμε με το Λαϊκό Κόμμα της Δανίας, τον τρίτο μεγαλύτερο πολιτικό σχηματισμό στο κοινοβούλιο. Το κόμμα δεν πιστεύει στην πολυπολιτισμικότητα και θεωρεί ότι η Δανία δεν πρέπει να είναι χώρα υποδοχής προσφύγων. Παρόλο που είναι στην αντιπολίτευση, υποστηρίζει την κυβερνητική προσέγγιση. Ο Μόρτεν Μέσερσμιντ είναι βουλευτής του κόμματος: « Δεν είναι πολιτική απόφαση. Είναι δικαστική απόφαση. Μπορούμε να συζητήσουμε γιατί πρέπει να μείνει κάποιος στην Δανία για ένα χρόνο ή περισσότερο. Δεν είναι ένα πολιτικό ζήτημα. Είναι δικαστικό ζήτημα».
Χουλιάν Λόπεζ Γκόμεζ, Euronews: «Οι υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι μόνο δύο χώρες της Ε.Ε. σήμερα θεωρούν την περιοχή της Δαμασκού ένα ασφαλή τόπο για να επιστρέψουν οι πρόσφυγες. Η μία χώρα είναι η Δανία και η άλλη η Ουγγαρία. Αυτές οι δυο χώρες είναι πολύ σκληρές ή οι άλλες 25 χώρες είναι πολύ αφελείς»;
«Δεν βγάζει νόημα, με όλο τον σεβασμό, να θέτουμε έτσι το ζήτημα. Γιατί η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Μπορούμε να έχουμε δύο Σύριους, όπου ο ένας να μπορεί να επιστρέψει με ασφάλεια στην Δαμασκό, ενώ ο άλλος να μην μπορεί» εξηγεί ο Μόρτεν Μέσερσμιντ.
Οι αρχές της Δανίας υποστηρίζουν ότι η αξιολόγηση στηρίχτηκε σε πολλές αναφορές διαφορετικών πηγών. Η άποψη της Διεθνούς Αμνηστίας της Δανίας είναι εντελώς διαφορετική. Μπορεί να σταμάτησαν οι βομβαρδισμοί γύρω από την Δαμασκό, αλλά υπάρχει ακόμη μεγάλος κίνδυνος για τις ζωές των προσφύγων που επιστρέφουν στην Συρία. Η Λίζα Μπλίνκενμπεργκ είναι σύμβουλος της οργάνωσης: «Γνωρίζουμε ότι σταματούν τους ανθρώπους που επιστρέφουν στην Συρία, σ’ αυτούς τους ελέγχους ασφαλείας. Οι δυνάμεις ασφαλείας τους σταματούν και τους ανακρίνουν. Ξέρουμε ότι αυτές οι δυνάμεις έχουν διαπράξει σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα κακομεταχείριση. Βασανιστήρια στις φυλακές. Άτομα που εξαφανίζονται. Εννοώ ότι οι δυνάμεις ασφαλείας μεταφέρουν αυτούς τους ανθρώπους σε μέρη και κανείς δεν έχει πλέον νέα τους. Κόσμος είναι φυλακισμένος. Ξέρουμε επίσης ότι γίνονται εκτελέσεις. Δεν υπάρχει λοιπόν ακόμη ασφάλεια στην Συρία».
Στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, συναντούμε έναν καθηγητή που ειδικεύεται στην μετανάστευση και τη νομοθεσία για τους πρόσφυγες. Οι υπεύθυνοι του νομοθετικού έργου της Ε.Ε. έχουν ασκήσει κριτική στην πολιτική της Δανίας. Αλλά η χώρα έχει νομική εξαίρεση και δεν δεσμεύεται από τους κοινούς ευρωπαϊκούς νόμους για το Άσυλο, όπως μας τονίζει. Καθώς δεν έχει διπλωματικές σχέσεις με την Συρία, η Δανία δεν μπορεί να απελάσει νόμιμα τους Σύρους, των οποίων έχει ανακαλέσει το καθεστώς πρόσφυγα. Η επιστροφή τους πρέπει να γίνεται εθελοντικά, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής Τόμας Γκάμελτοφτ-Χάνσεν: «Δεν υπόκεινται στο πλαίσιο της υποχρεωτικής επιστροφής. Αλλά όσους αφορά η απόφαση, είναι σίγουρα ένα πολύ αυστηρό βήμα. Σταματά την ενσωμάτωση. Δεν σου επιτρέπει να συμμετέχεις στην κοινωνική δραστηριότητα με τα ίδια μέσα. Δεν έχουμε όμως συγκεκριμένα παραδείγματα Σύρων που έχουν επιστρέψει εθελοντικά, μετά την ανάκληση του καθεστώτος πρόσφυγα».
Καθώς δεν σκοπεύει να γυρίσει εθελοντικά στην Συρία, η οικογένεια μπορεί να βρεθεί για απροσδιόριστο διάστημα σε ένα κέντρο αναχώρησης στην Δανία. Η υπόθεση είναι πλέον στα χέρια των δικηγόρων της. Η οικογένεια δηλώνει ότι θα συνεχίσει τον αγώνα. Ο Άμπντο Αχμάντ Αλατά είναι ο μεγάλος αδελφός: _«_Οι αδελφές μου είναι σαν παιδιά μου. Η μικρή μου αδελφή είναι σαν κόρη μου. Μερικές φορές με φωνάζει μπαμπά. Δεν θα τις αφήσω να επιστρέψουν στην Συρία. Η απόφαση που τις στέλνει πίσω είναι αδιανόητη, όποιες κι αν είναι οι περιστάσεις. Ακόμη κι αν πρέπει να πάνε σε ένα κέντρο απέλασης στην Δανία, είναι κάτι που μπορώ να το αντέξω πιο εύκολα, από να τις δω να τις στέλνουν πίσω στην Συρία».