Οι επιθέσεις στο μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης προκαλούν εφιάλτες αλλά οι ειδικοί είναι καθησυχαστικοί - Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο και πόσο προετοιμασμένη είναι η Ευρώπη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι επιθέσεις με drone στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια ήταν "τρέλα", λέει στο Euronews ο Ρόμπερτ Κέλι, πρώην επικεφαλής επιθεωρητής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), και άλλοτε επικεφαλής επιστήμονας στο Εθνικό Εργαστήριο του Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ, το εργαστήριο που αναφέρεται στην ταινία Oppenheimer.
Αυτού του είδους οι επιθέσεις ωστόσο "δεν έχουν καμία επίπτωση στην ασφάλεια. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να εκραγούν αντιδραστήρες με αυτόν τον τρόπο', σημειώνει.
Ο ΙΑΕΑ επιβεβαίωσε ότι δεν έχει εντοπίσει ζημιές στις εγκαταστάσεις από το τελευταίο περιστατικό στις 7 Απριλίου, αλλά καταδίκασε έντονα την επίθεση στο εργοστάσιο.
Υπάρχει ενδεχόμενο καταστροφικού ατυχήματος στη Ζαπορίζια αν συμβεί παρατεταμένο μπλακ άουτ;
Ορισμένες επιθέσεις στο παρελθόν έχουν οδηγήσει σε διακοπές ρεύματος.
Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, διότι χωρίς ρεύμα, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες σταματούν να ψύχονται, υπερθερμαίνονται και ενδέχεται να εκραγούν, όπως στην περίπτωση του Τσερνομπίλ.
Όμως, για τον Ρόμπερτ Κέλι, οι πιθανότητες να συμβεί κάτι παρόμοιο με την "καταστροφή του 1986" είναι ουσιαστικά μηδενικές.
"Η κατάσταση στο Τσερνομπίλ ήταν πολύ διαφορετική. Εκεί δεν επρόκειτο για πυρηνική έκρηξη, αλλά για μια τεράστια έκρηξη ατμού. Ο αντιδραστήρας τέθηκε ξαφνικά σε πλήρη ισχύ. Το νερό στο εσωτερικό του εξατμίστηκε σε κλάσματα του δευτερολέπτου και ανατίναξε το κτίριο".
"Οι σημερινοί αντιδραστήρες κατασκευάζονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο, με διαφορετική τεχνολογία. Δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει μια τέτοια έκβαση".
Υπάρχουν δύο άλλοι παράγοντες που φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο σε σχέση με το 1986.
Πρώτον, κατά τη διάρκεια προηγούμενων μπλακ άουτ, η ενέργεια για την ψύξη του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια προερχόταν από άλλες πηγές, όπως το κοντινό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα Zaporizka, το μεγαλύτερο θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο της Ουκρανίας, ή από γενήτριες ντίζελ.
Επιπλέον, όλοι οι αντιδραστήρες στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια βρίσκονται σήμερα εκτός λειτουργίας, σε αντίθεση με αυτόν που εξερράγη στο Τσερνομπίλ, ο οποίος ήταν πλήρως λειτουργικός.
Είναι η Ευρώπη προετοιμασμένη για μια πυρηνική καταστροφή;
Η σύντομη απάντηση φαίνεται να είναι "ναι".
Ο Γιαν Γιόχανσον, ειδικός σε θέματα σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης στη Υπηρεσία Προστασίας από τη Ραδιενέργεια στη Σουηδία, δήλωσε στο Euronews ότι η διεθνής συνεργασία έχει αυξηθεί κατά πολύ μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011 - όπου "επικρατούσε σύγχυση στον συντονισμό της διεθνούς αντίδρασης".
Ο οργανισμός στην Ευρώπη που ασχολείται με τον συντονισμό διαδικασιών ασφαλείας μεταξύ διαφορετικών χωρών είναι η Hercha, που προίσταται των Ευρωπαϊκών Αρμόδιων Αρχών Προστασίας από τη Ραδιενέργεια.
"Η Hercha ήταν πολύ ενεργή όσον αφορά την Ουκρανία, προσπαθώντας να εναρμονίσει και να εκπονήσει το σχέδιο που πρέπει να εφαρμοστεί σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος", λέει ο Γιόχανσον.
Οι κατευθυντήριες γραμμές ασφαλείας, ωστόσο, συνήθως καθορίζονται διεθνώς από τον ΙΑΕΑ και στη συνέχεια εφαρμόζονται από τα επιμέρους κράτη.
Από το 2007, η ΕΕ διαθέτει έναν οργανισμό που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ομάδα Ρυθμιστικών Αρχών Πυρηνικής Ασφάλειας (EMSREG), η οποία είναι υπεύθυνη για την επαλήθευση της εφαρμογής των προτύπων ασφαλείας.
Σε περίπτωση ατυχήματος, ωστόσο, το βάρος της αρχικής αντίδρασης πέφτει πάντα στη χώρα στην οποία συμβαίνει το περιστατικό
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠώς λειτουργεί ένα σχέδιο ασφαλείας για ένα πυρηνικό ατύχημα;
Η αντιμετώπιση του ατυχήματος αρχίζει πριν από το πραγματικό ατύχημα. Στην πραγματικότητα, η προετοιμασία είναι το πιο σημαντικό κομμάτι, λέει ο Γιόχανσον.
"Ό,τι κι αν συμβεί, ακόμη και μια τήξη, θα χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα πριν συμβεί. Γενικά, αν κάτι πάει στραβά, το γνωρίζουμε πριν υπάρξει απελευθέρωση ραδιενέργειας".
Στο χειρότερο δυνατό σενάριο, δηλαδή σε μια έκρηξη με έκλυση ραδιενέργειας, η περιοχή όπου συμβαίνει το ατύχημα - που ονομάζεται Ζώνη Προληπτικής Δράσης - εκκενώνεται πλήρως σε ακτίνα πέντε χιλιομέτρων.
Μόλις εντοπιστεί ο κίνδυνος, όλος ο πληθυσμός σε ακτίνα 25 χιλιομέτρων - η Ζώνη Σχεδιασμού Επείγουσας Προστατευτικής Δράσης - ειδοποιείται μέσω ενός συστήματος συναγερμών και σειρήνων. Όλοι λαμβάνουν επίσης ένα γραπτό μήνυμα σε περίπτωση που δεν μπορούν να ακούσουν τους συναγερμούς.
Οι συναγερμοί ηχούν τόσο στο δρόμο όσο και στα σπίτια. Κάθε σπίτι κοντά σε πυρηνικό εργοστάσιο, τουλάχιστον στη Σουηδία, είναι εξοπλισμένο με ραδιοφωνικό δέκτη που ηχεί σε περίπτωση κινδύνου.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΌλοι όσοι βρίσκονται σε ακτίνα 25 χιλιομέτρων πρέπει να καταφύγουν σε κλειστό χώρο, στο σπίτι τους, στη δουλειά τους ή σε ένα σχολείο, για παράδειγμα.
Ένα τυπικό σπίτι είναι αρκετό, λέει ο Γιόχανσον, "ακόμη και σε περίπτωση μεγάλης διαρροής ραδιενέργειας". Δεν χρειάζεται να πάτε σε καταφύγιο.
Όλοι οι πολίτες έχουν επίσης στην κατοχή τους ένα χάπι ιωδίου. Το χάπι εμποδίζει την απορρόφηση της ακτινοβολίας από τον θυρεοειδή αδένα και έτσι αποτρέπει τον κίνδυνο καρκίνου του θυρεοειδούς.
Το χάπι αποστέλλεται στο σπίτι κάθε πολίτη κάθε πέντε χρόνια.
Μπορεί όμως να μην είναι απαραίτητο. Εξαρτάται από την ποσότητα του ραδιενεργού υλικού που διέρρευσε κατά τη διάρκεια του ατυχήματος.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜόλις καταφύγετε σε κλειστό χώρο, είναι απαραίτητο να ανοίξετε την τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή να ακολουθήσετε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις οδηγίες των αρχών.
Στη Σουηδία, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης είναι επίσης εκπαιδευμένα να διανέμουν αυτού του είδους τις πληροφορίες.
"Τα επόμενα βήματα εξαρτώνται από την ποσότητα του ραδιενεργού υλικού που διέρρευσε, καθώς και από μετεωρολογικούς παράγοντες", λέει.
"Πραγματοποιούμε ασκήσεις αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του έτους. Πιστεύουμε ότι διαθέτουμε ένα αρκετά αποτελεσματικό σύστημα και οι αρχές γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν".