Το Real Economy ταξιδεύει στην Ιταλία εξετάζοντας τις Μικρές και Μεσαίες επιχειρήσεις και την προσπάθειά τους για καινοτομία.
Έπειτα από χρόνια κρίσης, οι ευρωπαϊκές μικρομεσαίες επιχειρήσεις καινοτομούν, εξειδικεύονται και βρίσκουν νέες προσβάσεις σε χρηματοδότηση.
Η Ευρώπη αποτελείται από 21 εκατομμύρια μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις προσφέρουν το 85% των θέσεων εργασίας. Αυτός ο αριθμός συμβάλλει τα μέγιστα στην ευρωπαϊκή οικονομία. Όλη αυτή η επιχειρηματικότητα επιτρέπει στην Ευρώπη να ελέγχει το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου.
Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να αντιληφθούμε όλοι γιατί είναι τόσο σημαντικές αυτές οι οικονομικές δυνάμεις.
Φανταστείτε μια μικρή βιοτεχνία γυαλιού που απασχολεί λιγότερους από δέκα ανθρώπους και βγάζει περίπου δύο εκατομμύρια ευρώ.
Η συγκεκριμένη βιοτεχνία προμηθεύει το γυαλί της σε μια μικρή επιχείρηση που φτιάχνει ψηφιδωτά, η οποία έχει κέρδη κάτω από δέκα εκατομμύρια με λιγότερους από πενήντα υπαλλήλους.
Η δεύτερη επιχείρηση πουλά τα ψηφιδωτά της σε μια μεσαία επιχείρηση που πουλά ψηφιδωτά και πλακάκια. Απασχολεί το πολύ 250 άτομα και τα κέρδη της ανέρχονται σε 50 εκατομμύρια ευρώ.
Όμως, αν μια από τις τρεις προηγούμενες επιχειρήσεις συνεταιριστεί με μια μεγάλη εταιρεία ή αγοραστεί από αυτή ή το ήμισυ της ιδιοκτησίας της περάσει σε ένα πανεπιστήμιο ή κάποια τοπική αρχή, τότε θα πάψει να θεωρείται μικρομεσαία.
Οι επιχειρήσεις που αναφέραμε πριν και άλλες σαν κι αυτές δημιουργούν τις δύο από τις τρεις θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. Τέτοιες επιχειρήσεις αποτελούν τις εννέα από τις δέκα στην Ευρώπη, παρέχοντας την προστιθέμενη αξία που οδηγεί την ανάπτυξή μας.
Καινοτομία και εξειδίκευση κατά της κρίσης
Η Ιταλία αποτελείται κυρίως από μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν το 86% των Ιταλών. Οι προσλήψεις έχουν μειωθεί μετά την κρίση, διότι μειώθηκε η προστιθέμενη αξία. Δηλαδή, η αξία των αγαθών και των υπηρεσιών μιας περιφέρειας ή ενός κλάδου, όπως π.χ. η αλιεία, είναι χαμηλότερη απ’ όσο πριν την κρίση.
Τα “made in Italy” παπούτσια προέρχονται ως επί το πλείστον από την περιφέρεια Μάρκε. Η τοπική οικονομία στηρίζεται κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο κλάδος του υποδήματος στο Μάρκε απασχολεί πάνω από 28.000 εργαζομένους, δηλαδή σχεδόν 28% όσων εργάζονται στο υπόδημα σε εθνικό επίπεδο.
Για την εταιρεία ορθοπεδικών υποδημάτων “Duna” στην Ανκόνα, το κλειδί για την έξοδο από την κρίση είναι η έξυπνη εξειδίκευση. Σύμφωνα με το στέλεχος της επιχείρησης Σάρα Ροσιλιόνι, «αυτό που κάναμε ήταν να δοκιμάσουμε να επενδύσουμε στο προϊόν, μέσω περισσότερης τεχνολογίας και έρευνας. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα προϊόν που δεν υπήρχε στην αγορά. Εστιάσαμε στην υψηλή εξατομίκευση».
Ο ρυθμός και η ποιότητα της παραμετροποιημένης παραγωγής επιταχύνθηκαν χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία. Νέο λογισμικό αναπτύσσεται συνεχώς με στόχο τη δημιουργική βελτίωση. Ακόμη και τα πάλαι ποτέ καλούπια αντικαταστάθηκαν από ένα τρισδιάστατο σκάνερ. Ο μηχανικός βιοϊατρικής Ραφαέλε Ιελούτσι επισημαίνει ότι «η έρευνα μας επιτρέπει να καινοτομήσουμε στην παραγωγική διαδικασία, μετατρέποντας μια τεχνική επιχείρηση σε βιομηχανία».
Η δημιουργία προσαρμοσμένων παπουτσιών σημαίνει την εύρεση νέων κοινών και παρουσίας σε νέες αγορές. Ένα άνετο βήμα προς την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Πολλές μικροεταιρείες υποστηρίζουν τη βιομηχανία υποδήματος στην περιοχή του Μάρκε. Στη Σέρα Ντε Κόντι, λίγο έξω από την Ανκόνα, η επιχείρηση του Φραντσέσκο Μαράνο παράγει σόλες. Αν θέλουν να επιβιώσουν, οι μικροεπιχειρήσεις πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας τους.
Ο ίδιος ο Φραντσέσκο μας λέει: «Η κρίση μας έπληξε, μειώνοντας έντονα τις πωλήσεις. Παλιότερα είχα τζίρο δύο εκατομμύρια ευρώ και σήμερα βγάζουμε περίπου 5.000-6.000 ευρώ το χρόνο. Δεν έχω βγει λοιπόν ακόμη από την κρίση. Παλιά βγάζαμε όλη την παραγωγή εσωτερικά. Τώρα αναθέτουμε μέρος αυτής εξωτερικά, σε μικρά εξωτερικά εργαστήρια».
Για την ενθάρρυνση της καινοτομίας, οι ευρωπαϊκές μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να αντλήσουν από τα 57 δισ. ευρώ του ευρωπαϊκού περιφερειακού ταμείου μέχρι το 2020.
Έμμα Μαρτσεγκάλια: Η κρίση ωφελεί την προσπάθεια, τις εξαγωγές, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα
Για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μίλησε στο Real Economy και τη Μέιτρι Σιταραμάν η Έμμα Μαρτσεγκάλια, επικεφαλής του ομίλου Μαρτσεγκάλια και πρόεδρος του Business Europe.
Μέιτρι Σιταραμάν, euronews:
Τα τελευταία χρόνια είδατε μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αλλάζουν στρατηγική; Να γίνονται πιο καινοτόμες και πιο έξυπνες;
Έμμα Μαρτσεγκάλια:
«Η κρίση έπληξε πολύ άσχημα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, περισσότερο από τις μεγάλες. Αυτό που είδα σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ότι οι πιο πολλές καινοτομούν περισσότερο. Προσπαθούν να στραφούν σε προϊόντα με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία. Η κρίση τις ώθησε να προσπαθήσουν περισσότερο, να εξάγουν, να καινοτομήσουν, να είναι πιο δημιουργικές. Υπάρχουν βέβαια πολλά να γίνουν, γιατί η κατάσταση δεν είναι και τόσο καλή στην Ευρώπη και κυρίως στις νότιες χώρες. Όμως βλέπω κάποια πράγματα να βελτιώνονται».
euronews:
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση τώρα;
Έμμα Μαρτσεγκάλια:
«Στην κορύφωση της κρίσης, η συμπεριφορά είχε να κάνει με την επιβίωση. Η ανάκαμψη έρχεται. Βλέπω τουλάχιστον ένα κομμάτι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να έχουν αλλάξει νοοτροπία και να καινοτομούν.
euronews:
Αφορά όλους αυτή η έξυπνη εξειδίκευση;
Έμμα Μαρτσεγκάλια:
«Δεν βλέπω αυτό το διαχωρισμό μεταξύ των εταιρειών πολύ υψηλής τεχνολογίας και των παραδοσιακών. Δεν είναι ζήτημα κλάδου. Είναι ότι σε κάθε κλάδο κάθε επιχείρηση πρέπει να βρει τον τρόπο να είναι πιο καινοτόμα, πιο δημιουργική και να επενδύει περισσότερο στην έρευνα.
Πρόκληση για τις ΜμΕ η πρόσβαση σε χρηματοδότηση
Η Ευρώπη είναι γεμάτη μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που χρειάζονται πρόσβαση σε πιστώσεις. Πώς όμως να γίνει αυτό, όταν οι τραπεζικές κάνουλες έχουν κλείσει; Πήγαμε στη Νάπολη και μιλήσαμε με τον διευθυντή του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών Μάσιμο Ντεαντρέις.
Έναν άνθρωπο που καταλαβαίνει γιατί οι επιχειρήσεις επιλέγουν να στραφούν εκτός του τραπεζικού συστήματος, αν παραστεί ανάγκη.
Όπως μας είπε, «η μόχλευση των ιταλικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι υψηλότερη σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι 45% στην Ιταλία, ενώ σε Γαλλία και Γερμανία είναι γύρω στο 19%. Η πίστωση που συνήθως έρχεται από τις τράπεζες είναι το 69% του συνόλου των χρηματοδοτικών πηγών».
Προκειμένου να διασφαλίσουν τις δουλειές και τα προϊόντα τους, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συμπληρώνουν χρηματοδότηση μέσω mini bonds. Πρόκειται για το μέσο που μετέρχονται οι μικρές επιχειρήσεις για να δανειστούν από μικροεπενδυτές. Ή συγχωνεύονται, βρίσκοντας ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια.
Όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ιταλία αναγκάζεται να ακολουθήσει περίπλοκες διαδρομές. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πολιτική στρέφεται στο να καταστήσει δυνατή την πρόσβαση. Τι γίνεται, όμως, στην πραγματική οικονομία;
Πήγαμε στη Ρώμη για να μιλήσουμε με τον Ντάριο Σκαναπιέκο, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Επενδυτικού Ταμείου και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Η ΕΤΕπ, σύμφωνα με τα στοιχεία της, χρηματοδότησε το 2014 290.000 ευρωπαϊκές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
«Μια από τις προκλήσεις για την Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι να προσελκύσουμε επενδυτές για να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία. Γνωρίζουμε πως υπάρχει αφθονία ρευστότητας και το σημαντικό είναι αυτή η ρευστότητα να κατευθυνθεί σε παραγωγικές επενδύσεις. Χρειαζόμαστε στέρεους κανόνες. Οι ιδιώτες επενδυτές θέλουν να ξέρουν για παράδειγμα πότε φτιάχτηκε μια υποδομή, ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα και ποιο το κόστος. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό τα κράτη-μέλη να υλοποιήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να παράσχουν αυτού του είδους τη σιγουριά», σύμφωνα με τον κ. Σκαναπιέκο.
Με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να είναι όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένες, νέα σενάρια αναδεικνύονται για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Οι ευκαιρίες των επιχειρήσεων για επιτάχυνση της πορείας προς την ανάπτυξη είναι πάρα πολλές.
Έμμα Μαρτσεγκάλια: Η Ευρώπη πάσχει από γραφειοκρατία
euronews:
Ακούσαμε για επιχειρηματικούς και ιδιώτες επενδυτές, για κεφαλαιούχους. Είναι έτοιμη η Ευρώπη για τέτοιου είδους επενδυτές;
Έμμα Μαρτσεγκάλια:
«Υπάρχει πρόβλημα κουλτούρας. Κάποιοι έχουν οικογενειακές επιχειρήσεις και δεν θέλουν να τις ανοίξουν σε επενδυτές. Πρέπει να ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο. Πρέπει επίσης να βοηθήσουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να καταλάβουν πως δεν μπορεί κανείς να ζει μόνο με τραπεζικά δάνεια. Πρέπει να ανοιχτείς σε κεφάλαια, σε επιχειρηματικούς επενδυτές. Δεν βρισκόμαστε όμως εκεί. Αν συγκρίνουμε την Ευρώπη με τις Ηνωμένες Πολιτείες, βλέπουμε ακόμη ένα μεγάλο κενό. Πρέπει να κάνουμε τις μικρές και μεσαίες, αλλά και τις μεγάλες επιχειρήσεις να καταλάβουν πως αυτός είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος. Υπάρχει επίσης ένα κανονιστικό κενό. Στην Ευρώπη έχουμε πολλή γραφειοκρατία κι αυτό πρέπει να αλλάξει».
euronews:
Είδαμε αυτήν την έμφαση στο επενδυτικό πακέτο. Πόσο ελκυστικοί είμαστε ως αγορά και ποιες είναι οι ελλείψεις μας;
Έμμα Μαρτσεγκάλια:
«Ίσως κάποιους μήνες πριν πολλοί να έλεγαν πως η Ευρώπη δεν είναι και τόσο ενδιαφέρουσα. Τώρα βλέπετε πως η παλιά Ευρώπη έχει πολλά προβλήματα, αλλά είναι πιο σταθερή αν τη συγκρίνετε με τα κράτη BRICS. Έχουμε μια στέρεα βάση, αν δείτε τι γίνεται στον κόσμο θα καταλάβετε πως η Ευρώπη παραμένει ένα μέρος, όπου μπορείς να επενδύσεις. Στις κυβερνήσεις λέμε πως χρειάζονται κανόνες σαφείς και καθαροί. Αλλά και από επιχειρηματικής σκοπιάς, ίσως πρέπει να είναι πιο διαφανείς, πιο ανοικτές».
euronews:
Θεωρείτε πως στηριζόμαστε πολύ σε χρηματοδότηση εκτός του τραπεζικού κλάδου, άρα πρέπει να βασιστούμε σε ιδιώτες επενδυτές;
Έμμα Μαρτσεγκάλια:
«Με τους νέους κανόνες, τη Βασιλεία 2, τη Βασιλεία 3 και λοιπά, θεωρώ πως θα ήταν δυσκολότερο για τις τράπεζες να δανείσουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επομένως, η πρόσβαση σε κεφάλαια, η πρόσβαση σε κεφαλαιακές αγορές θα καταστεί αναγκαία. Πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτήν την αλλαγή.
»Η Ευρώπη έχει πολλά προβλήματα, αλλά παραμένει ένα σταθερό σημείο. Αυτή είναι η στιγμή για να επενδύσει κανείς, να καινοτομήσει, ακόμη κι αν η κρίση μας έπληξε βάναυσα. Παραμένουμε ένας δυνατός παίκτης παγκοσμίως».